Saz ve Söz - 2
- Bağlantıyı al
- X
- E-posta
- Diğer Uygulamalar
Mevlana Müzesi, Env. No: 377- Şâh
TÜRK MÜZİĞİ TARİHİ SERGİSİ
KUDÜM
Bursa Türk - Islam Eserleri Müzesi Env. No: 2233
Mevlevî Müziği sazıdır. 18/.17. yüzyıllardan itibaren Mevlevîler vasıtasıyla Klasik Türk Müziği'nde de kullanılır olmuştur. Iki bakır kâseye deve derisi gerilerek yapılır. Adına ‘zahme’ denilen, muhtelif ağaçlardan yapılmış özel yapıdaki değneklerle vurularak çalınır. Mevlevî âyin-i şeriflerinde neyzenbaşı ile birlikte kudümzenbaşı önemli bir konumdadır. Mukabelenin müzik tarafını kudümzenbaşı idare eder. Kudüm çalınırken genelde usûllerin 'velvele' tabir edilen süslü şekilleri vurulur.
TÜRK MÜZİĞİ TARİHİ SERGİSİ
NEVBE
Topkapı Sarayı Müzesi, Env. No: 944
Envanter defterinde ‘Memlûk’ eseri olduğu yazılıdır.
Arapça’dan Türkçe’ye geçen ‘nevbe’ kelimesi, Mehter müziğinde ve tekkelerde vaktiyle belli merasimleri ifade eden bir kelime iken zamanla tek kâseli tekke kudümünün adı hâline gelmiştir. Koltuk altına sıkıştırılıp diğer elde tutulan kayış ile vurularak çalınır. Daha çok Rifâî zikir meclislerinde kullanılmıştır. Bu sebeple 'nevbe'ye 'rifâî kudümü' de denmiştir.
TÜRK MÜZİĞİ TARİHİ SERGİSİ
45
NEVBE
Bursa Türk-Islam Eserleri Müzesi, Env. No:2236
Yozgat Müzesi, Env. No: 1945
TÜRK MÜZİĞİ TARİHİ SERGİSİ
46
BENDIR
Bursa Türk-Islam Eserleri Müzesi, Env. No: 2247
Bursa Türk-Islam Eserleri Müzesi, Env. No: 2249
Edirne Müzesi, Env. No: 1171
Tekke Müziği sazıdır, 'mazhar' olarak da adlandırılır.
Sa'dî tarikatine ait bir tekkeden çıkan aşağıdaki bendirin üstünde şu satırlar yazıyor:
Amân Mürüvvet
Kuru efsâne sanma gel sadâ-yı mazharî
Aşka sâlik idi Sadeddin el-Cibâvî
Tuttu âfâkı sadâ-yı mazhar hem şevk-i zikr
Şöyle kim vecde getirdi cümle ehl-i cezbeyi
TÜRK MÜZİĞİ TARİHİ SERGİSİ
REBAP
Edirne Müzesi, Env. No: 1204 (Etiket No: 53)
Topkapı Sarayı Müzesi, Env. No: 854 (Etiket No: 54)
TÜRK MÜZİĞİ TARİHİ SERGİSİ
TÜRK HALK
MÜZİĞİ
ÂŞIK VEYSEL’IN SAZI
Âşık Veysel (Şatıroğlu) (1894-1973)
1894 yılında Sivas’da doğmuş, 7 yaşında iken geçirdiği çiçek hastalığı nedeniyle önce sağ gözünü ve akabinde bir kazâ sonucu sol gözünü kaybetmiştir.
Babasının, oyalanması için aldığı bağlamayla 10 yaşında saz çalmaya başlayan Âşık Veysel, 1930 yılında bir şairler gecesinde Sivas Maarif Müdürü olarak görev yapan Ahmet Kutsi Tecer'le tanışmış, Tecer’in desteği ile il il dolaşarak, deyişler çalıp söylemiştir.
1970'li yıllarda birçok popüler müzik grubu, türkülerini düzenleyerek yaygınlaşmasını sağlamıştır.
TÜRK MÜZİĞİ TARİHİ SERGİSİ
49
KAZANCI BEDIH’IN
CÜMBÜŞÜ
Şanlıurfa Büyükşehir Belediyesi Kolleksiyonu.
Bir tür Türk ‘banjosu’ olan cümbüş 6 çift telden oluşmaktadır. Bu çalgı ilk olarak Zeynel Abidin Cümbüş (1881-1947) tarafından icad edilmiştir. 1929 yılında çalgı Atatürk’e tanıtılmış ve Atatürk çalgıya ‘cümbüş’ adını vermiştir.
Zeynel Abidin’in bu çalgının klasik müzikte de kullanılması yönündeki dileği gerçekleşmemiş, ancak cümbüş popüler eğlence müziğinde yaygın bir kullanım sahası bulmuştur.
Kazancı Bedih (Yoluk) (1929-2004)
1929 yılında Şanlıurfa’da doğmuştur. Kazancılık yaptığı için bu adla anılır. Çocukluğundan itibaren müzikle ilgilenmiş, cümbüş, ud ve tanbur çalmayı öğrenmiştir.
1975 yılında mahallî bir grupla taziyelere giderek mevlid ve gazel okuyunca tanınmaya başlamış, yöredeki sıra gecelerine katılmış, çok sevilmiş, çok sayıda kaset doldurmuştur.
Hafızasında oldukça yüksek sayıda hoyrat, gazel, türkü bulunan Kazancı Bedih, kendine has tavrından dolayı Şanlıurfa yöresinde ‘Pîr’ olarak anılır.
TÜRK MÜZİĞİ TARİHİ SERGİSİ
ÂŞIK MAHZUNI ŞERIF’IN SAZI VE EL YAZISI ILE ŞIIRLERI
Âşık Mahzuni Şerif Aile Kolleksiyonu.
Âşık Mahzuni Şerif (1939-2002)
TÜRK MÜZİĞİ TARİHİ SERGİSİ
1939’da Kahramanmaraş’ta doğmuştur.
12 yaşında amcası Âşık Fezalî’den saz çalmayı öğrenmiş, şiirler söylemiş plaklar doldurmuştur. 452 plak, 71 kaset ile çok sayıda şiir ve türküyü Anadolu kültürüne miras bırakmıştır. Köln’de vefat etmiş, Hacıbektaş’a defnedilmiştir..
I ^/2 /?CW/
ei^/z'
AS 4
&t.
J3ö> 7"
MI
&^ ~-
D/a"
TÜRK MÜZİĞİ TARİHİ SERGİSİ
Âşık Mahzuni Şerif’in kendi el yazısı şiiri.
7 Lfflf^^
Âşık Mahzuni Şerif’in kendi el yazısı şiiri.
TÜRK MÜZİĞİ TARİHİ SERGİSİ
NIDA TÜFEKÇI’NIN SAZI
Erol Parlak Kolleksiyonu.
Nida Tüfekçi (1926-1993)
TÜRK MÜZİĞİ TARİHİ SERGİSİ
1926 yılında Yozgat’da doğmuş, daha ilkokula başlamadan babasından bağlama çalmayı ve türkü söylemeyi öğrenmiştir. 1947’de Ankara Maliye Mektebi'ne yatılı olarak girmiş, tahsili sırasında Muzaffer Sarısözen’le tanışarak Ankara Radyosu'nda misafir sanatçı olarak çalışmaya başlamıştır. 1953 yılında ‘Yurttan Sesler Korosuna’ dâhil olmuştur.
Istanbul Radyosu'nda çeşitli görevlerde bulunmuş, Istanbul Teknik Üniversitesi Türk Musikisi Devlet Konservatuarı'nın kuruluş çalışmalarına katılmış ve burada yönetim kurulu üyeliği, öğretim üyeliği, başkan yardımcılığı, bölüm başkanlığı, danışma birimi üyeliği görevlerinde bulunmuştur. Türk halk müziğinin en önemli isimlerinden biridir. TRT için 1000 civarında türkü derlemiş ve Türk Halk Müziği'nin arşivlerine katmıştır. Kültür Bakanlığı tarafından kendisine ‘Devlet Sanatçısı’ unvanı verilmiştir.
ÇEKIÇ ALI’NIN SAZI VE 45’LIK PLAĞI
Çekiç Ali Aile Kolleksiyonu.
Çekiç Ali (1932-1973)
1932 yılında Kırşehir’de doğmuş, küçük yaşlarda düğünlere giderek saz çalmış, Muharrem Ertaş’dan ders almıştır. Saz çalışındaki kıvraklığı sebebiyle kendisine ‘çekiç’ lakabı verilmiştir. Çok sayıda albüm
TÜRK MÜZİĞİ TARİHİ SERGİSİ
NEŞET ERTAŞ’IN SAZI VE EL YAZISI ILE ŞIIRLERI
Erol Parlak Kolleksiyonu.
Neşet Ertaş (1938-2012)
Abdal geleneğinin temsilcisi ve halk müziğinin büyük üstadlarından Muharrem Ertaş’ın oğlu olan Neşet Ertaş, 1938 yılında Kırşehir’de doğmuştur. Küçük yaşlarda babasının yanında zil, cümbüş ve darbuka çalmıştır. Ilkokul çağlarında keman ve daha sonra bağlama çalmayı öğrenmiştir.
1950’li yıllarda Ankara Radyosu'nda Yurttan Sesler programına katılmasının ardından ünü yayılmış ve halkın beğenisini kazanmıştır.
Bilinen eserlerinden bazıları; Gönül Dağı, Yalan Dünya, Sen Benimsin Ben Senin, Acem Kızı, Âhirim Sensin, Allı Turnam’dır.
TÜRK MÜZİĞİ TARİHİ SERGİSİ
TÜRK MÜZİĞİ TARİHİ SERGİSİ
§İMİ&^<M*l^^ f’^
d^a ^^¿^^ ^'”¿^^14*^^^
Neşet Ertaş’ın kendi elyazısı ile bir şiiri.
Mı-
pmP*
£ i* 1 ff^J s ıs/ f
Neşet Ertaş’ın kendi elyazısı ile bir şiiri.
¡¿¿m ûfia»!(fa•) ¿-t ^///«/ ' tf ^l/<lil-' g&w nn^-vıa^^: ¿h
6, => '<
7? 1 I .
If &f ^ i:y
TÜRK MÜZİĞİ TARİHİ SERGİSİ
TÜRK HALK
MÜZİĞİ
ENSTRÜMANLARI
54
ANADOLU DEFI
Yozgat Müze Müdürlüğü, Env. No: 958
Yozgat Müze Müdürlüğü, Env. No: 978
Dinî musikideki bendire benzer. Pek çok farklı yöredeki saz takımlarının ayrılmaz parçasıdır.
TÜRK MÜZİĞİ TARİHİ SERGİSİ
BEKTAŞÎ BAĞLAMASI
Hacıbektaş Müzesi, Env. No: 495
Bektaşî musikisinde kullanılan temel saz bağlamadır. Bağlamanın ebat olarak hemen her boyu kullanılır. Yörelere göre değişik isimler alan bu sazlar ‘çöğür, ruzba, ırızva, bulgarî, cura, tanbura ve divan’ sazı olarak adlandırılır. Musikinin bir heyet tarafından icra edilmesi durumunda bağlamaya ‘kabak kemâne, eğit, ud, cümbüş’ gibi yaylı ve mızrablı sazlar da eşlik edebilir. Muhabbete başlarken sazların çaldığı ilk parçaya ‘peşrev’ denir.
TÜRK MÜZİĞİ TARİHİ SERGİSİ
KARADENIZ KEMENÇESI
Eskişehir Türk Dünyası Bilim Kültür ve Sanat Merkezi Kolleksiyonu.
TÜRK MÜZİĞİ TARİHİ SERGİSİ
Karadeniz bölgesine ait bu yaylı saz çoğunlukla halk oyunlarına eşlik eder. Dar ve uzunca biçimli, sırtı düz gövdesi, dut, karadut, akçaağaç, ardıç, ladin veya erikten oyularak yapılır. Üç tellidir. Önceleri bağırsaktan yapılan teller yerine şimdi metal teller kullanılmaktadır.
57.
YÖRÜK KEMENÇESI
Eskişehir Türk Dünyası Bilim Kültür ve Sanat Merkezi Kolleksiyonu.
Gövdesi su kabağı veya ardıç ağacından yapılan ve yayla çalınan bir Güney Anadolu sazıdır. Su kabağından yapılan teknelerin göğsü deri ile, ardıç ağacından yapılan teknelerin göğsü ise çam ağacından yapılmış bir göğüs tahtası ile kaplanır. Iki veya üç tellidir, telleri koyun bağırsağından yapılır.
ÇIFTE KAVAL
Galata Mevlevîhanesi, Env. No: 773
Iki küçük kaval ya da düdüğün yan yana getirilmiş hâlidir. Kartal kemiği ya da kamıştan imâl edilen çeşitleri vardır. Iki kavalda da delikler olabileceği gibi biri deliksiz olup sadece dem tutma işlevi gören çeşitleri de kullanılmıştır. Hatay yöresinde çalınan 'argun' yahut 'zambır' bir çeşit çifte kavaldır.
TÜRK MÜZİĞİ TARİHİ SERGİSİ
ZURNA
Galata Mevlevîhanesi, Env. No: 774
Türk halk ve askerî müziklerinin önemli sazlarındandır. Şimşir ve dişbudak başta olmak üzere çeşitli ağaçlardan yapılır. Pes seslisine ‘kaba zurna’ denir. Ayrıca ‘cura zurna, asafî, şihâbî, arabî, acemî’ gibi çeşitleri vardır.
TÜRK MÜZİĞİ TARİHİ SERGİSİ
TÜRK MÜZİĞİ TARİHİ SERGİSİ
TULUM
Eskişehir Türk Dünyası Bilim Kültür ve Sanat Merkezi Kolleksiyonu.
Karadeniz Bölgesi'nin en önemli sazlarındandır. Dünya'nın pek çok farklı bölgesinde benzer çalgılara rastlanmaktadır. Karadeniz tulumu
genelde, oğlak veya kuzu derisinden hazırlanmış bir tuluma, şimşir ağacından yapılmış ve içine kamış kavallar (düdükler) yerleştirilmiş bir parça eklenerek yapılır.
TÜRK MÜZİĞİ TARİHİ SERGİSİ
TÜRK ASKERÎ
• • • <✓ •
MÜZİĞİ
KLARNET
Milli Savunma Bakanlığı, Harbiye Askerî Müzesi ve Kültür Sitesi Komutanlığı, Env. No: 9915KK0568053
Türkçede Gırnata olarak da anılır. Abanoz başta olmak üzere sert ve dayanıklı ağaçlardan bazen de sert bir kauçuk olan ebonitten yapılan üflemeli sazdır. Adını berrak, parlak, aydınlık gibi anlamlara gelen Latince ‘clarus’ sözcüğünden alır. Ilk kez 17. yüzyıl sonlarında Almanya’da imâl edilmiş, 19. yüzyılda Alman müzisyen vemucit Boehm tarafından bugünkü biçime getirilmiştir.
TÜRK MÜZİĞİ TARİHİ SERGİSİ
TÜRK MÜ
62
ZURNA
Milli Savunma Bakanlığı, Harbiye Askerî Müzesi ve Kültür Sitesi Komutanlığı, Env. No: 9915KK0568293
TÜRK MÜZİĞİ TARİHİ SERGİSİ
ÇALPARA
Edirne Müzesi Müdürlüğü, Env. No: 1205
‘Çalpâre’ veya ‘şakrak’ diye de anılır. Adı Farsça ‘dört parça’ anlamındaki ‘çâr-pâre’den gelir. Çengiler ve köçekler parmaklarına takıp hem çalar hem oynarlar. Abanoz gibi sert ağaçlardan yahut metallerden yapılmış olanları vardır.
TÜRK MÜZİĞİ TARİHİ SERGİSİ
64
ZIL / HALÎLE
Milli Savunma Bakanlığı, Harbiye Askerî Müzesi ve Kültür Sitesi Komutanlığı, Env. No: 9915KK0568296
Orta Asya kökenli bir Türk sazıdır. 18. yüzyıldan itibaren Avrupa’ya yayılmış ve Avrupa klasik müziğinde ‘Cimbalen Turgues’ adıyla kullanılmıştır. Mevlevî musikisinde kullanılan ziller, Mehter musikisinde kullanılanlardan daha küçük çapta olup, ‘halîle’ olarak anılır. Birbirine çarpma, kapatma veya sürtme gibi değişik temaslarla çalınan bu vurmalı sazdan, tiz ve orta frekanslarda uzun ve kesik sesler çıkarmak mümkündür.
TÜRK MÜZİĞİ TARİHİ SERGİSİ
65
BANDO BORUSU
Bando Borusu (Katalog No:82) Milli Savunma Bakanlığı, Harbiye Askeri Müzesi ve Kültür Sitesi Komutanlığı, Env. No: 9915KK0568068
TÜRK MÜZİĞİ TARİHİ SERGİSİ
66
BÜĞLÜ
Büğlü (Katalog No:81) Milli Savunma Bakanlığı, Harbiye Askeri Müzesi ve Kültür Sitesi Komutanlığı, Env. No: 9915KK0568048
Adını Fransızca ‘bugle’ sözcüğünden almıştır. 19. yüzyılın başlarından beri askerî bandolarda kullanılan madenî nefesli bu saz, ‘trompet’ veya daha çok ‘kornet’e benzer. Pistonlu veya perdeli olanları vardır. ‘Küçük, soprano, alto ve bariton’ olmak üzere dört çeşidi vardır.
TÜRK MÜZİĞİ TARİHİ SERGİSİ
67
NAKKARE
Milli Savunma Bakanlığı, Harbiye Askerî Müzesi ve Kültür Sitesi Komutanlığı, Env. No: 9915KK0568295
Mehter musikisi sazıdır. Eskiden mahallî müziklerde de kullanılmıştır. ‘Çifte nâra’ olarak da anılır. Kudümün kol üzerinde iki küçük değnek ile vurularak çalınan şeklidir. Ayakta sabit durularak ya da yürünerek çalınır.
TÜRK MÜZİĞİ TARİHİ SERGİSİ
68
NEFIR / BORU
Topkapı Sarayı Müzesi, Env. No: 914
Topkapı Sarayı Müzesi, Env. No: 864
Topkapı Sarayı Müzesi, Env. No: 863
Türkçesi ‘boru’dur. Uzunlarına ‘borguy’ ya da ‘burguy’ denir. Delikleri olmadığından çalınması zordur.
Askerî musikide işaret, ilân ve hücum emri vermek için kullanılmıştır.
TÜRK MÜZİĞİ TARİHİ SERGİSİ
69
KABA ZURNA
Milli Savunma Bakanlığı, Harbiye Askerî Müzesi ve Kültür Sitesi Komutanlığı Kolleksiyonu.
Türk halk ve askerî müziklerinin önemli sazlarındandır. Şimşir ve dişbudak başta olmak üzere çeşitli ağaçlardan imâl edilir. Pest seslisine ‘kaba zurna’ denir.
TÜRK MÜZİĞİ TARİHİ SERGİSİ
77
70
SUZAFON
Milli Savunma Bakanlığı, Harbiye Askerî Müzesi ve Kültür Sitesi Komutanlığı, Env. No: 9915KK0568313
-
20. yüzyıl başlarında Amerika’da icad edilmiş bakır nefesli bir saz olan ‘suzafon’, çalan kişinin vücudu etrafından dolanacak şekilde tasarlanmıştır. Yaygın olarak askerî bandolarda kullanılmakla beraber başka müzik türlerinde de kullanılmaktadır.
TÜRK MÜZİĞİ TARİHİ SERGİSİ
71
KORNO
Milli Savunma Bakanlığı, Harbiye Askerî Müzesi ve Kültür Sitesi Komutanlığı Env. No: 9915KK0568051
Salyangoz kabuğu gibi kıvrımlı, bakır borudan yapılan üflemeli bir sazdır. Italyancada ‘boynuz’ anlamına gelen ‘corno’ sözcüğünden Türkçeye geçmiştir. Boynuzdan yapılan ilk örneklerinin; Antik Mısır'da, Antik Roma'da ve Mezopotamya'da işaret vermek veya avcılara yol göstermek için kullanıldığı bilinmektedir.
TÜRK MÜZİĞİ TARİHİ SERGİSİ
72
KÖS
Milli Savunma Bakanlığı, Harbiye Askerî Müzesi ve Kültür Sitesi Komutanlığı Kolleksiyonu.
Yapı bakımından kudümün büyüğü olduğu söylenebilir. Mehter takımlarının en önemli sazlarındandır. Iki tokmakla derilere vurularak çalınır. Görünüşündeki haşmet ve kuvvetli sesiyle askerin maneviyatını yükseltmek için kullanılmıştır.
TÜRK MÜZİĞİ TARİHİ SERGİSİ
73
DAVUL ÖRTÜSÜ
Milli Savunma Bakanlığı, Harbiye Askerî Müzesi ve Kültür Sitesi Komutanlığı, Env. No: 9915KK0571702
Sultan II. Abdülhamid ve Alman Imparatoru Kayzer II. Wilhelm'in armasını taşıyan davul örtüsü. Yüksek ihtimalle Kayzer Wilhelm'in 1889 ya da 1898 senesindeki Istanbul ziyareti vesilesiyle düzenlenen merasimlerde, Türk-Alman dostluğunun nişanesi olarak davullara sarılmış olan özel bir örtüdür. 40 x 170 cm. – 39 x 183 cm. boyutlarındadır.
TÜRK MÜZİĞİ TARİHİ SERGİSİ
TÜRK MÜZİĞİ TARİHİ SERGİSİ
74
ÇEVGÂN
Milli Savunma Bakanlığı, Harbiye Askerî Müzesi ve Kültür Sitesi Komutanlığı Kolleksiyonu.
16. yüzyıldan sonra Mehter takımlarında kullanılmıştır. Etrafı zincir ve çıngıraklarla veya zillerle çevrili, gümüşten yapılmış, saplı bir ritim sazıdır.
TÜRK MÜZİĞİ TARİHİ SERGİSİ
^ TÜRK MÜZİĞİ TARİHİ SERGİSİ
75
KERRENÂY
Milli Savunma Bakanlığı, Harbiye Askerî Müzesi ve Kültür Sitesi Komutanlığı Kolleksiyonu.
‘Kürrenây’ ya da ‘kerrenây’, tunç veya gümüşten mamül, ucu kıvrık olarak yapılmış, bir çeşit borudur. Düz ve uzun sesler veren bu saz, Mehter’e 17. yüzyılda katılmış, 18. yüzyıldan sonra da terk edilmiştir.
TÜRK MÜZİĞİ TARİHİ SERGİSİ
TÜRK MÜZİĞİ TARİHİ SERGİSİ
76
BURMA BORU
Milli Savunma Bakanlığı, Harbiye Askerî Müzesi ve Kültür Sitesi Komutanlığı Kolleksiyonu.
TÜRK MÜZİĞİ TARİHİ SERGİSİ
Delikleri olmadığından çalınması zordur. Askerî musikide işaret, ilân ve hücum emri vermek için kullanılmıştır.
77
TÜRK MÜZİĞİ TARİHİ SERGİSİ
ÜNIFORMA
Milli Savunma Bakanlığı, Harbiye Askerî Müzesi ve Kültür Sitesi Komutanlığı, Env. No: 9915KK0561444
II. Abdülhamid dönemine ait, birinci mızraklı alayı mızıka mülâzım-ı sânîsi üniformasıdır.
- Bağlantıyı al
- X
- E-posta
- Diğer Uygulamalar
Yorumlar
Yorum Gönder