1770 Çeşme Deniz Savaşı

Peter the First the Navy...................... Commanders of the Russian Fleet........... Fire Ships and Mortar Vessels (Bomb Ships) Scurvy...........................................

79 ^.95

104

116

CHAPTER 3

3.1

3.2

3.3

Departure of the Russian Fleet Krostadt - Cesme.... Uprising of the Morean Greeks (Peloponnes Uprising) Battle of Anapoli and Battle of Suluca..................

119

143^.

152

CHAPTER 4

4.1 Battle of Chios Channel....................................................................¹⁸⁵.
4.2 Battle of Chesme............................................................................²⁰⁸.

CHAPTER 5

5.1

5.2

5.3

Siege and Battle of Lemnos......................................

The Russian Mediterranean Fleet Operation (1771 - 1774 ) Lessons learned and Results of the Battle of Chesme.......

233 ^.255^.^.265

BIBLIOGRAPHY.........................................................................................

BÖLÜM I

CHAPTER I

1.1 Bir Tarih Şehri Çeşme

Çeşme Anadolu’nun batısında, Ege Denizi içine girmiş bir yarımadanın da ucunda yer alan bir liman ve yerleşim birimidir. Urla veya Çeşme Yarımadası diye anılan bu yarımada asıl kütlesi kuzey-güney istikametinde uzanmakta olup, kuzey kısmına Karaburun denilmektedir. Bu kütle ile hemen aynı istikamette yarımadanın batısında Sakız Adası uzanmaktadır.

Urla Yarımadası tarihi ile doğrudan bağlantılı olan Çeşme’nin tarihi kesin olmayan bilgilere göre, Milattan 5.000 yıl öncesine kadar uzanır. Çeşme yöresi, M.Ö. 3.000’li yıllarda Erythoros komutasındaki kolonistler tarafından keşfedildi ve yerleşim yeri oldu. Erythrai ismini alan yerleşim bölgesi, bugünkü Çeşme’ye 27 km. uzaklıkta bir koyda kurulmuştu. Şehir, ilk dönemlerinde krallıkla yönetiliyordu. Cyssus adıyla anılan Çeşme, o dönemde Erythari’nin en güvenli ve korunaklı limanlarından biriydi. Erythrai, Chios(Sakız) adasıyla birlikte köle ve şarap ticaretinden önemli bir pay alıyordu.

M.Ö. 494’te şehir, Pers’lere karşı yapılan ve yenilgiyle sonuçlanan Lade Deniz Savaşı’na katıldı. Ardından Attik-Delon Deniz Birliği’ne üye oldu.

1.1 Cesme, Where History Took Place

Cesme is a settlement and a harbor situated on the promontory of a peninsula that projects out over the Aegean Sea, in Western Anatolia. The main body of this headland known as the Urla or Cesme Peninsula stretches out in a north-south direction and the northern section of the peninsula is known as Karaburun. The Island of Chios is oriented in a similar direction, and to the west of the peninsula.

The history of Cesme, which is directly related with the history of The Urla Peninsula, started circa 5000 BC, based on indefinite sources. The environs of Cesme were explored by the colonies under the command of Erythoros, and were settled around 3000 BC. The region was named Erythrae after being founded as a cove settlement 27 km from the present town of Cesme. The town was ruled by a kingdom in the precedent years. Cesme was called Cyssus, and it was at the time one of the most unshakable and secure harbors of Erythrae. Along with the island of Chios(Sakiz), Erythrae, had a significant share in the slavery and wine trade.

Çeşme Limanı, 1778 / Cesme Harbor, 1778

M.Ö. 334 yılında Büyük İskender, Erythrai’yi alarak şehre bağımsızlığını verdi. Makedonya İmparatorluğu’nun parçalanmasından sonra Bergama Krallığı’na, M.Ö. 130 da Bergama Kralı Atlalas’ın ölümü ile Roma İmparatorluğu’nun hakimiyetine geçmiştir. Roma İmparatorluğu bölününce Erythrai, Doğu Roma(Bizans) topraklarında kalır.

Çeşme ile ilgili otantik bilgiler, M.Ö. 190 yılında Romalı’ların 3. Antiokhos’un donanmasını bu sularda mağlup etmeleri ile başlar. Bu zafer üzerine Romalılar’ın Anadolu ve Yakın Doğu’yu işgale, Çeşme Yarımadası’nda başladıkları kabul edilmektedir.

İyoniyendöneminden, ÇeşmeYarımadası’nda üç önemli şehir günümüze kadar mevcudiyetini korumuştur. Bunlar Klazomenai (şimdiki adı Kilizman veya Urla), Eritrai (şimdiki adı Ildır) ve Teos (şimdiki adı Seferihisar) dır.

Çeşme yöresinde Türk egemenliği, Alparslan’ın 1071’de Malazgirt’te Bizans İmparatoru Romenos Diogenes’i mağlup ve esir etmesi ile başlar. Bu zafer ile bütün Anadolu Türk hükümranlığına açılmış ve Türk’ler zaman kaybetmeden Anadolu’ya yayılmış ve bu arada, Selçuk Komutanı Kutalmışoğlu Çeşme’ye ulaşmıştır.

M.S. 1080 de Çeşme Yarımadası Türklerin mutlak hakimiyeti altındadır. Osmanlı İmparatorluğu’nun bu yöreye hakimiyetinden önceki dönemde, iki büyük Türk Beyi çok önemli faaliyetleri ile bölgeye yeni bir hayat getirmişlerdir. Çaka Bey ve Umur Bey.

Alparslan’ın komutanlarından Çaka Bey , Ege Denizi’ne açılan ilk Türk Komutanı’dır. İzmir’de inşa ettirdiği hafif filo ile (1085) Ege adalarına akınlar yapmış ve Bizans deniz hakimiyetine karşı başarılı deniz savaşları vermiştir.

Bu deniz harekâtında Çaka Bey Çeşme’yi üs olarak kullanmıştır. Bu nedenle, Türklerin Ege Denizi harekâtında Çeşme’nin önemli bir yeri vardır. Ancak bu önem tamamen askeri amaçlı ve stratejiktir. Bu askeri ve stratejik nedenler, Çeşme’nin bir yerleşim merkezi olarak da gelişmesini gerektirmemiştir.

Çaka Bey’in yaklaşık on yıl süren başarıları, ölümü ile büyük güç kaybetmiş, yerine geçen kardeşi Yavaş Bey yöreye Bizans’ın yeniden hakim olmasını önleyememiştir.

The town witnessed the Battle of Lade against the Persians, which resulted in defeat in 494 BC. It then became a member of the Delian League.

Alexander the Great conquered Erythrae in 334 BC, and granted the region its independance. It was ruled by the Pergamon Kingdom following the fall of the Macedonian Empire, then, following the death of King Attalos III of Pergamon in 130 BC, by the Roman Empire. After the division of the Roman Empire, Erythrae fell within the borders of the Eastern Roman (Byzantine) territory.

The authentic historical data on Cesme starts revealing itself with the defeat of the Armada of Antiochus III, by the Romans in these waters in 190 BC. It is assumed that, following this victorious confrontation, the Romans began their invasion of Anatolia and the NearEast, at the peninsula of Cesme..

The ruins of three of the Ionian cities on the Cesme Peninsula are preserved.. They are Clazomenae (today’s Kilizman or Urla), Erythrae (today’s Ildir), and Teos (Seferihisar).

The Turkish Hegemony around the Cesme region started with the defeat, and enslavement of the Byzantine Emperor Romanus IV Diogenes at Malazgirt (Manzikert) in 1071. Anatolia became completely open to further dominance by the Turks following this victory. The Turks, then quickly spread across Anatolia, and the Seljuks Commander Kutalmisoglu reached Cesme.

The Cesme Peninsula was under the direct rule of the Turks by 1080 AD. Two Turkish Beys brought new life to the region even before the Ottoman Empire became the dominant power on this soil. These were Caka Bey, and Umur Bey.

Caka Bey was one of the foremost commanders of Alparslan, and also the first Turkish Admiral to sail in the Aegean Sea. The fleet that was built under his command in Izmir (1085) undertook campaigns against the Aegean Islands, and successfully broke the Byzantine hegemony at sea.

Caka Bey used Cesme as a base during this naval campaign.. Therefore, Cesme played a particularly significant role during Turkish Campaign in the Aegean Sea. But this had a purely military and strategical motive.

XIII. Yüzyıl sonlarında, Anadolu Türk Beylikleri Dönemi’nde evvela Germiyan Beyi Sasa Bey, bir kez daha yöreye yönelmiştir. Daha sonra, XIV. Yüzyıl başlarında, Ege kıyılarında güçlü bir devlet kuran Aydınoğulları Beyi Mehmet Bey, kardeşi İbrahim Beyi Çeşme Yarımadası’nı işgal etmekle görevlendirmiş bu suretle Çeşme tekrar Türk egemenliğine girmiştir. İbrahim Bey’in ölümünde, Mehmet Bey’in diğer oğlu Umur Bey yörenin hükümdarıdır. İyi bir Komutan olduğu kadar büyük bir devlet adamı olan Umur Bey , Ege Denizi ve Çeşme tarihinde çok önemli bir yere sahiptir.

Umur Beyin zamanında Aydınoğulları, deniz ticaretinin ye dolayısı ile liman şehirlerinin önemini kavramışlar ve İç Anadolu ile ticaretin gelişmesi için ciddi girişimlerde bulunmuşlardır. Bu dönemde çeşitli nedenlerle Efesos ve Miletos’un önemlerini kaybetmeleri, İzmir ‘in ve Çeşme yöresinin gelişmesini hızlandırmıştır.

Umur Bey, büyük bir ileri görüşle, deniz ticaretini ellerinde tutan Cenevizliler ile anlaşmış, Cenevizlilerin Sakız Adası’nda yerleşmelerini ve buradan Anadolu ile ticari ilişkilerini devam etmelerini kabul ve himaye etmiştir (1328). Sakız Adası’nın bu suretle Batı’ya açılan bir ticaret merkezi durumuna gelmesi, Çeşme’nin süratle gelişmesinde büyük bir etken olmuştur. Çeşme, askeri ve stratejik önemi yanında, ilk kez, bir ticari önem kazanmıştır.

Bunun sonucu olarak XIV. Yüzyıl ortalarından itibaren Çeşme’de bir yerleşim merkezi oluşmaya başlamıştır. Bu ticaret ve yerleşim merkezinde Türk ve yabancı uyruklu halkın beraberce yaşamaları zorunluluğu doğmuş ve bu durum, bölgenin bir özelliği olarak, yerleşmiştir. Çeşme’nin tarihte Cyssus olarak bilinen adı, bu dönemde, Latin Dünyasında Passagio (Geçit) e dönüşmüştür.

Çıkarlarını ciddi olarak tehdit eden bu gelişmeyi durdurmak için Bizanslılar 1328 de Sakız Adası’nı işgal etmişler, ancak, Umur Bey 1328 - 29 kış aylarında, Çeşme’den düzenlediği bir baskınla adayı geri almış ve eski statüsü gereği Cenevizlilerin istifadesine iade etmiştir. Çeşme adı, bu harekât dolayısıyla ilk defa tarih sayfalarında yer almıştır.

Bizans taht kavgalarının sonucu, Ortodoks ve Katolik kiliselerinin birleşeceği vaadi ile Papa’nın düzenlediği Haçlı Donanması, 1344 de İzmir Liman kalesini zapt etmiş, Umur Beyin Donanması’nı yakmış ancak, Çeşme’yi ve Yarımada’yı ele geçirememiştir.

These military and strategical motives did not necessarily favor the development of settlements in the Cesme region.

The successes achieved during the Caka Bey period, which lasted approximately ten years,, came to a decline after his death. His brother, Yavas, who succeeded him, could not prevent the resurgence of Byzantine control in the region.

Sasa Bey, who was a Germiyan Lord, became interested in the region during the Turkish Anatolian Beyliks Period at the end of the 13^th Century. Then Mehmet Bey of Aydinogullari Beylik, who founded a strong state on the Aegean shore in the beginning of the 14th century, commanded his brother Ibrahim Bey to invade the Cesme Peninsula. Hence, Cesme once again came under Turkish rule. Umur Bey, who was the other son of of Mehmet Bey, became the sovereign of the region after the death of Ibrahim Bey. Umur Bey was an excellent commander and a great statesman at the same time. He also played a very significant role in the history of the Aegean Sea, and of Cesme.

During the rule of Umur Bey, the Aydinogullari, realizing that maritime commerce relied particularly on the harbor towns, seriously undertook the development of commerce with Central Anatolia. The fact that Ephesus and Miletus, for various reasons, lost their importance during this period ,caused Izmir and Cesme to develop faster.

Umur Bey, making the wise decision to come to terms with the Genoese who dominated the maritime trade, saw to it that they settled on Chios Island and continued their commercial relations with Anatolia from there under his protection (1328). As Chios became a commercial center and a gateway to the western world, this caused Cesme in turn to develop faster. In addition to its military and strategic significance, Cesme now gained its commercial edge for the first time in its history.

As a result of this, starting in the mid 14th century, Cesme turned into a point of interest for new settlers. It thus became indispensable, both for the Turkish and the foreign-born newcomers, to learn to become part of a society which later turned out to be characteristic of the region. The name Cesme, known as Cyssus until then, was transformed into Passaggio (Passage) in the Latin World.

Bu olay, artık deniz alaka ve menfaatlerini anlamış bulunan Türk’lerin denize olan ilgilerini durduramamış, harekatın odak noktasının İzmir yerine Çeşme’ye kaymasına neden olmuş ve Çeşme’nin gelişmesini olumlu yönde etkilemiştir.

XIV. yüzyılda Türk iskanı açısından önemli bir gelişme, Roma çağının ünlü şehri, canlı ve parlak bir geçmişi olduğu kalıntılarıyla da anlaşılan Eritrai’nin mirasçısı Ildırının gelişmesinin durmasıdır. Ildırı, kazılarda çıkan sikkelerin de gösterdiği gibi, Türk fethinin ilk döneminden beri meskun bulunmaktadır. Limanı güvenilir olduktan başka, kaynak suları da çok boldur.

XIV. yüzyılda, Sakız Adası’ndaki Cenevizli tüccarlar, Anadolu ile ilişkilerini sağlamak zorunda idiler. Anadolu kıyılarında ise en elverişli durumda olan yer, Çeşme Limanı’dır. Her iki İzmir, Müslüman ve Gavur İzmir arasında XIV. yüzyılın ikinci yarısında devam eden mücadele Sakız Adası’ndaki ticaret evlerinin faaliyetinin iyice artmasına sebep olmuştur. Zaten Avdınoğulları ile anlaşmalar, da olduğundan Sakız ile Anadolu kıyıları arasındaki deniz ulaşımı, Urla Yarımadası’nın batı kıyılarında uygun liman arayışını, kısa sürede sonuçlandırmıştı. Daha uzak daha karmaşık giriş-çıkış imkanı olan Eritrai’nin yerine, Çeşme tercih edildi. Çünkü Çeşme, Sakız’ın tam karşısında olup aralarında 18 mil mesafe vardır.

Çeşme, Eritrai kadar olmasa da çevre şartlan ile uygun bir liman idi. Hemen bütün rüzgarlara kapalı olan limanı, çevresindeki ziraat sahaları ve çeşmeleri, denizcilerin bütün ihtiyacını karşılayabilecek niteliktedir. Denizciler için su ihtiyacının çok daha önemli oluşu, Çeşme adının ortaya çıkışından da belli olmaktadır.

1348’de Umur Bey’in şehit düşmesi Türklerin Ege Denizi’ndeki uzun mesafeli faaliyetini durdurmuştur. Ancak yöre Türkleri denizle ilgili bilgi ve tecrübelerini denizlerde kullanmaya devam ettiler.

XIV. yüzyıl sonlarında Yıldırım Beyazıt Çeşme’yi işgal ederek Osmanlı İmparatorluğu’na katmıştır. Ankara Savaşı’nda Yıldırım Beyazıt mağlup olup Timur’a esir düşünce, 1402 de Timur’un kuvvetleri İzmir Liman Kalesi’ni zapt etmişlerdir. Bu nedenle deniz harekâtı, tekrar Çeşme’ye kayarak, devam etmiş, İzmir’in düşmesi bir kere daha Çeşme’nin gelişmesine neden olmuştur.

In 1328 Byzantiium invaded Chios Island to put a stop to this development, which was seriously threatening their interests. However, Umur Bey took the island back with a raid from Cesme during the winter of 1328-29, and returned it to the Genoese to their advantage based on the existing bilateral agreement. Following this military operation the name of Cesme took its place in the pages of history for the first time.

The Crusaders’ Armada was organized by the Pope with the assurance that the Orthodox and Catholic Churches would unite over the Byzantine confiicts over the throne. The Armada took over the castle of Izmir Harbor and destroyed the Armada of Umur Bey, by setting fire to the entire fleet yet was not able to invade Cesme and the Peninsula.

This defeat did not limit the interests of the Turks, who understood the importance and benefits of a maritime presence, but caused a displacement of the focus of operations from Izmir to Cesme. which resulted in the further development of Cesme.

An important evolution in Turkish settlement in the 14th century was caused by the decline of Ildiri, inheritor of the famous Byzantine city of Erythrae, with its splendid and brilliant past, obvious from the ruins still visible today. Ildiri, which in addition to its well-guarded harbor, has immense resources of spring waters, had been inhabited since the early period of the Turkish conquest, as evidenced in coins unearthed during excavations of the site.

Genoese merchants from Chios were bound to establish good relations with Anatolia in the 14th century, the harbor of Cesme being the most advantageous position on the Anatolian coast. . The competition between Muslim and Non-Muslim Izmir that lasted into the second half of the 14th Century , caused an increase in the commercial activities of trading houses on the Island of Chios.. The presence of maritime transportation between Chios and Anatolia, due to pre-existing treaties between the Genoese and the Aydinogullari, put an end to the quest for a suitable harbor on the western shores of the Urla Peninsula. Hence, Cesme was prefered over Erythrae, which was further from Chios and had a more complex route of access. Cesme is only 18 miles from Chios, and located right across from Chios (Sakiz).

Koyun Adaları Savaşı, 1695, Cem Çevikbaş, 2004, 120 x 235 cm, Güney Deniz Saha Komutanlığı / Battle of the Oinousses Islands, 1695, Cem Çevikbaş, 2004 , 120 x 235 cm, Southern Sea Area Command

Timur’un Anadolu’dan çekilmesi ile bir süre yeniden Aydınoğulları’nın hakimiyetine giren Çeşme, 1422 de Osmanlılar tarafından tekrar ilhak edilmiştir. Sakız Adası - Çeşme ticari ilişkileri de, zaman içinde, bir Osmanlı -Ceneviz işbirliğine dönüşerek 1566 yılına kadar devam etmiştir. Çeşme ile Sakız arasındaki ulaşımda Türk gemicilerin etkinliği XIX. yüzyıla ortalarına kadar devam edecektir. İlk Osmanlı denizcilerinin bu yöreden çıkması da bir tesadüf olmasa gerektir.

Çeşme’de Osmanlı - Türk egemenliği, Birinci Dünya Savaşı’nı takip eden üç senelik (1919 - 1922) Yunan İşgali dikkate alınmazsa, günümüze kadar devam etmiştir.

Yaklaşık altı asırlık yaşamı içinde Çeşme önemli olaylara sahne olmuştur. Bunlardan bazılarını kısaca şu şekilde özetleyebiliriz:

1472 Osmanlı - Akkoyunlular (Uzun Hasan) savaşında Otlukbeli zaferi üzerine, Akkoyunlular’ın müttefiki olan Venedik, bir filo göndererek bazı Osmanlı kıyı şehirlerini ve bu arada Çeşme’yi topa tutmuş ve yağmalamıştır(Eylül 1472). Bu bombardıman, Çeşme’nin XV. yüzyıl ortalarında artık önemli bir ticaret merkezi ve stratejik hedef olduğunu kanıtlaması bakımından dikkat çekmektedir. Bu taarruz ve verilen hasar, Çeşme’nin ticari faaliyetini durduramamış ancak, ticaret limanlarının savunulması gereğini ortaya koymuştur. Çeşme’ye ikinci saldırı 1501 de yine Venedikliler tarafından yapılmıştır. 1499 Türk - Venedik Savaşında Osmanlılar Adriyatik kıyılarında önemli başarılar kazanmışlar.

Buna bir cevap vermek ve kırılan morallerini düzeltmek amacı ile Venedik Ege Denizi’ne bir filo göndermiş ve Çeşme’yi topa tutmuş, asker çıkararak şehri tahrip etmiştir. Bu ikinci baskın Çeşme’nin önemini ve savunulması gereğini tekrar gündeme getirmiş sonuçta Çeşme Kalesi’nin yapılması kararı alınmıştır.

Çeşme ve yöresinin geçmişte, Türk Donanması’nda özel bir yeri vardır. Kürek ve kısmen yelken döneminde, Osmanlı Donanması her yıl rutin olarak “Evveli Seferi Derya” denilen Hidrellez günü İstanbul’dan (Haliçten) hareket eder, Gelibolu’da gemilere sefer için peksimet ikmali yapılır, daha sonra Foça’ya inilerek gemiler karaya çekilir, çam çırası ile gemi karinaları reçinelenir, oradan son durak olarak Çeşme’ye gelinirdi.

Although the environmental conditions were not as good as Erythrae’s, Cesme’s harbor provided the similar conditions. The harbor, which was protected against winds from all directions, the fountains, and the arable lands in the environs, provided for the mariners’ every need. The fact that potable water was the top priority among the mariners’ needs, probably shows how the name Cesme originated.

With Umur Bey’s martyrdom in 1348, the widespread operations of the Turks in the Aegean came to a halt. Though local Turkish people continued to use their skills and knowledge of the sea.

At the end of the 14th century, Sultan Bayezid I (Yildirim) invaded Cesme and made it part of the Ottoman Empire. When he was defeated and enslaved by Tamerlane in the war of Ankara, Tamerlane’s forces seized the fortress at Izmir harbor. There henceforth, maritime operations were redirected to Cesme, and furthered the town’s development.

After the departure of Timur’s forces from Anatolia, Cesme once again came under the sovereignty of the Aydinogullari until it was re-annexed by the Ottomans in 1422. The commercial relations between the island of Chios and Cesme turned into a relationship between the Ottomans and the Genoese which lasted until 1566. The effectiveness of Turkish mariners in the transportation route between Sakiz, and Cesme continued into the mid 19^th Century. This also shows that it was not a coincidence that Cesme was the origin of the first Ottoman mariners.

Turkish sovereignty over Cesme has continued since then except during the Greek Invasion which took place over three years after (1919 -1922).

Cesme has witnessed significant historical events during its six hundred years of existence. These can be summarized as follows:

Upon the victory of The Ottomans over The Turkomans (Uzun Hasan) during the war of Otlukbeli in 1472, the Venetians - who were allies of The Turkomans at the time - sent a fieet to bombard and loot Cesme and other coastal settlements under Ottoman rule. (September 1472). This bombardment re-emphasized the importance of Cesme as an important trade center and strategical target in the mid 15th Century. The damage caused by this attack did not keep Cesme from exercising its commercial

Osmanlı Donanmasının yakıldığı Çeşme Limanının bugünkü görüntüsü / Current view of the Cesme Harbor, where the Ottoman Armada was destroyed

Çeşme’de (Paşa Limanı, Ildır ve yöresi dahil) gemiler su ikmallerini yaparlar, personel çamaşır yıkar, hamam yapar, temizlenir ve buradan harekat bölgesine intikale geçilirdi. Bu düzen çok uzun yıllar süre gelmiştir. Çeşme adı da muhtemelen bu özelliğinden gelmektedir.

Çeşme’nin Türk Deniz Harp Tarihi’nde bir de büyük ve acı anısı vardır. Türk denizciliği üzerinde büyük etkileri olan “Çeşme Deniz Savaşı” 1770 yılında Çeşme Limanı’nda Osmanlı Donanması’nın ateş gemileri marifetiyle yakılmasıyla sonuçlanmış ve hitamında kale ve şehir Rus ve Yunanlılar tarafından yağmalanmıştır.

Ama asıl ilginç olan husus daha sonraları dört sene boyunca Ege Denizi’nde kalacak olan Rus Donanması’nın 2 Kasım 1772 ve 9-10 Haziran 1774 tarihlerinde iki kez daha Çeşme Limanı’na gelerek kaleyi ve şehri topa tutmalarıdır. Çünkü dört senelik süre zarfında Ruslar Anadolu kıyılarında sadece Çanakkale’yi ve Bodrum’u birer kez topa tutmuşlardır. Onlarca liman ve şehri bulunan Ege’de diğer yerler dururken neden üçüncü defa Çeşme’nin bu şekilde tahrip edilmek istendiği hususu da, tarihçilerin ve strateji uzmanlarının üzerinde derinlemesine tartışmaları gereken bir konudur.

activities, but underscored the necessity to defend the trading harbors. Ottomans were victorious at the Adriatic shores during the war between the Turks and the Venetians in 1499.

A second campaign against Cesme was carried out by Venetians in 1501. To overcome their feelings of desperation, the Venetians sent a fleet to the Aegean Sea for a counter attack, They bombarded Cesme and landed their troops to loot and pillage the town. This second campaign prioritized the defense of Cesme and resulted in the construction of the Cesme Fortress.

During the Age of Oars and Sails, Cesme and its environs held a special status for the Turkish Naval Force.. Each year as a routine the Ottoman Armada would leave Istanbul from Halic harbor on “The Eve of the Naval Campaign” (the day of Hidrellez May 6th, was offlcially the beginning of summer) . Biscuits were supplied for the mariners in Gallipoli.. Then, the ships were to be dry docked in Foca (Focia), where the hulls were treated with pine resin. This was followed by the sailing of the boats to Cesme as the flnal base. There water was provided, the personnel washed their clothes, bathed in the hammam, and proceeded to the operation location in Cesme (incl. Pasa Harbor, Ildiri, and environs). This custom lasted for a very long period of time.

In Turkish Naval History, Cesme also grieves in rememberance of “The Sea Battle of Cesme”, which had an important impact on Turkish maritime history when the Ottoman Armada was destroyed by flre ships sent by the Russians. As a result, the fortress, and city were looted by the Russians, and the Greeks.

In fact it is more interesting, that the Russians, -who later based in the Aegean Sea for four years, bombarded the city and fortress of Cesme twice; once in November 2, 1772, and once more in June 9-10, 1774. It is intriguing, because the only bombardments by Russians on the Anatolian shores during these four years, took place once in Canakkale, and once in Bodrum. The fact that Cesme was bombarded, and destructed three times, when all the harbors and settlements in the Aegean were not, is a curious issue that should be thoroughly debated by historians, and experts on military strategy.

Çeşme Kalesi

Anadolu’da bataklık ve sıcak kıyıların hiçbir zaman iskân edilmediği bilinmektedir. Buna karşılık verimli ova ve yaylalarda yerleşim daha yaygındır.

Batı Anadolu’da deniz kıyıları, denizlerin tam olarak Türk hakimiyetinde olmadığı XI. ile XVI. yüzyıllar arasındaki dönemlerde güvenli değildir. Ege’deki korsanlar aniden saldırarak evleri yakıp, insanları esir alır veya öldürürdü. Bu nedenle bir kalenin bulunmadığı bölgelerde iskan hiçbir zaman sahilde olmamıştır.

Bilinen şehir ve kasabalar,kıyıdan belirli bir mesafe içerdedirler. Urla, kıyıdan 4-5 km. içeridedir. Seferihisar ve Sığaçık da yine sahilden yaklaşık aynı uzaklıktadır. Çeşme de adını taşıyan ilk yerleşim yeri de kıyıdan üç km. kadar içeride bulunuyordu. Bu bilgilerden, kıyılardaki yerleşim birimlerinin belirli bir güvenlik sahası göz önüne alınarak oluşturulmuş olduğu sonucuna varabiliriz. Bunu bir saatlik yürüyüş mesafesi olarak kabul edebiliriz.

Çeşme ve çevresinin durumuna dair ilk ve kesin bilgi veren 1466 ve 1468 yıllarına ait belgelerin hemen arkasından 1472’de, Venedik Donanması’nın Çeşme Limanı’na saldırısını görürüz.

Venedikliler, Akkoyunlular’a destek olmak üzere, Anadolu kıyılarına bir filo göndermişlerdi. Foça, Klizman, İzmir ve daha güneyde Antalya, Venedik filosunun saldırısına uğrayan yerlerden idi.

The Cesme Fortress

As the history shows, particularly the locations with a hot climate on the Anatolian shores, that bore swamps were never preferred for inhabitance. In the mean time the common locations for settlements are the plains, and the plateaus.

The western shores of Anatolia were not trustworthy, during the period when the Aegean Sea was not under the control of Turks, between the 11th and the 16th centuries. The pirates in the Aegean organized sudden attacks to burn down the houses, enslave, or kill the people. Therefore residences were never built on the sea shores lacking a fortress.

The towns, and the cities that are known to us, were at a certain distance from the sea shore. Urla, is approximately 4 or 5 km from the shore. Seferihisar and Sigacik again are about the same distance from the sea shore. The first settlement in Çesme, which was named after, was also 3 km from the shore. These facts may result in the hypothesis, that the sea side settlements were founded with the consideration of a certain security zone. Thus, consisting of a one hour walking distance from the shore.

Following the primary, and exact documentation on the status of Çesme, and its environs that date to 1466 and 1468, the first event that came up was the attack of the Venetian Navy to the Çesme Harbor in 1472.

Çeşme Kalesi/ The Cesme Fortress

Venedik Kadırgası / Venetian Galley

Venedik filosunun amacı, Anadolu’nun en canlı ve faal limanlarına saldırmak, mümkün olduğunca Türk ülkesine zarar vermek idi. Nitekim seçilen limanlar hep eski ve etkin limanlardır.

Bunlar arasında Çeşme’nin de girmesi iki yönden önemlidir. Öncelikle burası da düşman saldırısına maruz kalabilecek önemli faal bir limandır. İkincisi limanda koruyucu herhangi bir savunma tesisi bulunmamaktadır. Felâketle karşılaşan İzmir’i korumak üzere, derhal bir tedbir düşünülmüş, 1415’ierde yapımına girişilip Çelebi S. Mehmed’in durdurduğu inşaatın üzerine, Liman kalesi yapılmıştır.

Çeşme’ye saldırı 1472 Eylül ayında İzmir ve Klizman’la birlikte gerçekleşmiştir. Çeşme’deki etkilerini sadece Batılı kaynaklardaki yankılarından bildiğimiz bu saldırı, “passagio” yani geçite yönelmiştir. Çünkü burası Sakız Adası ile ulaşımda önemli bir kapı idi. Sahildeki ticari ambar ve depolar yakılıp yıkılmıştır. Buradaki dükkanlarda özellikle işlemeli halılar, renk renk ipekliler, Ankara tiftiğinden şaliler bulunup yağmalandığı da ifâde edilmektedir. Birden bire karaya çıkan düşman, içerdeki Türkler yetişinceye kadar büyük zarar vermiş, sonra gemilerine binerek çekilip gitmiştir.

1472 saldırısı, Çeşme’nin, bu yıllarda artık Batı Anadolu’daki önemli limanlardan birisi olduğunu açıkça göstermektedir. Burası gelişme halinde Önemli bir merkezdir; lâkin savunma imkânları ve tesisleri pek o kadar etkili değildir. 1472 saldırısından sonra, İzmir’de derhal yeni savunma önlemleri alındığı halde, Çeşme de bir tedbir alınmamıştır. Bu saldırı, Çeşme’deki ticareti durdurup, yolu İzmir’e çevirebilirdi.

The Venetians sent their■ fieet to the Anatolian shores in order to endorse the Turkomans. Focia, Klizman, Izmir, and further south Antalya, were among the places which were attacked by the Venetian fieet.

The goal of the Venetian fieet was to attack the most vivacious harbors of Anatolia, and to harm the Turkish territories as much as it was possible. Therefore the harbors they selected for the attacks, were the ones, that were founded long before, which were more effective.

The listing of Çesme among these harbors had two significant root causes. Primarily, it was an important, and effective harbor which was vulnerable in terms of enemy attacks. And secondly there were no facilities to provide for the defense of the harbor. The prevention against a second attack to Izmir, which went through a disaster, was the construction of the Harbor Fortress, which was originally started in 1415, but stopped by Çelebi S. Mehmed.

The attacks to Çesme took place along with Izmir, and Klizman in September of 1472. This attack which was only documented in the western sources, was directed to the passage also known as “passagio”. Because this was an important gate for the accessibility to the island of Chios. The commercial warehouses and storages on the shore were burnt down. It was also stated that particularly the fi ne embroidered rugs in the shops the silk fabrics in all colors, and alpaca made of Angora goats wool were looted. The enemy suddenly landed and harmed before even the Turks arrived, and left with their ships.

Kaledeki Toplar / Ottoman Cannons, Cesme Fort

Ancak bu gerçekleşmemiş, ticaret Çeşme’de etkili olmaya devam etmiştir.

Çeşme’nin gelişmesi devam ederken, II. Beyazıt devrinde Venedik ile 1499’da başlayan savaşta Osmanlı, Adriyatik kıyılarında önemli başarılar kazanmış, Venedik ise Çeşme’ye 1501 yılında ikinci defa saldırarak buna cevap vermişti.

Çeşme’de 30 yıl ara ile yapılan bu iki saldırı aynı zamanda Çeşmenin bu yıllardaki büyük ekonomik önemini de göstermektedir. Bu dönemde Çeşme’de halen bir kale, veya benzeri bir savunma tesisi yer almamaktadır. Çeşme gibi önemli bir ticaret kapısının sık sık düşman saldırısına uğraması Türk devlet adamlarını savunma için çare aramaya sevk etmiş olmalıdır.

Sonunda kalenin yapımı için çalışmalar başlamıştır. Mir Haydar’ın yaptığı hisar, 1508 ile 1509 arasında tamamlanmıştır. Kalenin mimar kitabesinde, kalenin mimar Mehmed bin Ahmed bin Muallim tarafından bina edildiği belirtilmekte olup kitabenin tarihi yoktur.

Çeşme Kalesi’nin, kitabesinden daha kesin tarihli yapılış kayıtları, II.Beyazıt devrine ait bir in’amat defterinde bulunmaktadır. Çeşme Kalesi ile ilgili kayıtları, Sn. Rıfkı Melul Meriç tarafından yayınlanmıştır:

Gerek kitabesi, gerekse II. Beyazıt devrine ait defter kayıtları, Çeşme Kalesi’nin yeni bir Türk eseri olduğunu açıkça göstermektedir.

The attacks of 1472 clearly showed that Çesme was one of the important harbors on the western Anatolian shores. It was an important and developing center. But the defense possibilities, and facilities were not as efficient. Although new defensive measures were taken in Izmir following the 1472 attack, Çesme did not take its share of these measures. This attack could mean the halt of the trade for Çesme, and direct all the focus on Izmir, but this just was not the case, in contrary the trade in Çesme was as vivid as before.

As the development of Çesme continued the Ottomans achieved important successes during the Sultan Bayezid II period, starting with the war against Venice on the shores of the Adriatic Sea in 1499, and Venice answered these campaigns by attacking Çesme for the second time in 1501.

These two attacks against Çesme that took place 30 years apart prove the growing economic importance of the region. Still no fortress or a similar defensive facility was not built in Çesme during this period. The fact that an important trade port like Çesme was frequently attacked, most probably forced the Turkish statesmen to look for preventive measures.

Finally the construction of the fortress has begun. It was constructed by Mir Haydar between 1508 and 1509. It was stated on the

Çesme Kalesinde Osmanlı ve Rus Topları / Ottoman and Russian Guns at Chesme Fortress

Özellikle defterdeki “nev-bina kerde est” “yeni bina edilmiştir “ ifadesi hiçbir şüpheye yer bırakmayacak derecede bunu kanıtlamaktadır. Kısacası, Çeşme kalesi, Türk devrinde oluşan şartların ortaya çıkardığı, yeri ve öteki özellikleri ile yepyeni bir inşaattır . Yapılışı da Türk mühendis, mimar ve işçisinin eseridir. Çünkü bu devirde yörede Türk nüfusu tam bir çoğunluğa sahip bulunuyordu.

Kale yapımı için geniş bir yönetici kadrosu kullanılmıştır. En başta Aydın Sancak Beyi olması gereken Mir Haydar akla geliyor ki, kitabede zikredilmektedir. Onun yanında Ayasuluğ Kadısı Mevlânâ Musluhiddin ikinci yetkilidir. Bina emini, inşaatın fiilî sorumlusu Zaim Şeyh Musa, kâtibi de Mehmed’dir ki, hepsinin yapımda ayrı ayrı yerleri ve payları vardır.

XVI. yüzyıl başlarında Pirî Reis’in haritasına işaretlenen kaleyi 1671’de gören Evliya Çelebi, canlı bir ifâde ile şöyle anlatmaktadır.

“Deniz kıyısında bir alçak kaya üzere; batı tarafı deniz, doğu tarafı bayırlı sahra ve dağdır... Kale içindeki haneleri hepsi batı tarafından Sakız adasına doğru denize nazır elli adet toprak örtülü evlerdir. Dizdarı ve 185 neferi hep bunda otururlar. Kalesi dörtgen şekilli, taş yapılı Hoşâ-b â d kalesidir. Bu kale doğudan batı tarafına uzunlamasına olub boyu yokuş aşağı hendek kenarınca îkiyüz adımdır ve genişliği yüz elli adımdır. Bu hesap üzere kale çepeçevre yediyüz adımdır.

architect’s epigraph of the fortress, that the fortress was built by Mehmed bin Ahmed bin Muallim, but there is no date on the epigraph.

A more accurate construction date for the Castle of Çesme can be found in the logbook records of donations dating to the period of Bayezid the 2nd, and these were published by Mr. Rifki Melul Meriç:

Both its epigraph, and the logbook records from Bayezid the 2nd period, clearly state that Çesme Fortress is a new building made by the Turks.

Particularly the statement in the logbook emphasizing “nev-bina kerde est” meaning that the building was “newly built” proves this, with no doubt. In brief the Çesme Fortress is a completely new building with its location and other features, which arose from the conditions which came into being in the period of the Turks. Its construction was the result of the cooperation of Turkish engineers, architects, and workers, due to the fact that the region was inhabited by a Turkish majority at the time.

A crowded team of commanders were involved in the construction of the fortress. Mir Haydar, who was the Sanjak Beigh of Aydin at the time is the first name to be remembered, which was also mentioned in the epigraph. The second responsible person after him was Mevlana Musluhiddin as the Kadi of Ayasulug. Zaim Sheikh Musa was the bailee of the building, and he was actually responsible for the construction, and his assistant’s name was Mehmed, and they all had their shares and responsibilities in the construction.

In 1671 Evliya Çelebi saw the fortress which was in the map of Piri Reis drawn in the beginning of the 16th century, and described the following:

“It is situated on a low rock on the shore; the sea is on its west side, there is a declined field, and a mountain on the east side... There is a total of fifty houses inside the fortress all covered with soil, and lined in the western direction towards the island of Chios. Its castellan and the 185 private soldiers live here. It is the fortress of Hoşâ-b â d, made of stones in a quadrangle plan. It is situated lengthwise in east – west direction, measures two hundred steps alongside the ditch that goes downhill, and its width is one hundred fifty steps.

Sakız - Çeşme Haritası, Piri Reis / Chios – Chesme map, Piri Reis

Üç tarafı derin hendektir. Lakin batı tarafı kayalarını deniz dövdüğünden hendeği yoktur, Kıbleye(güneye) bakan varoşa açılır bir sağlam demir kapası vardır. Hendek üzerinde zenberekli asma köprü ile geçilir köprü vardır. Bu kapu tarafı iki kat kale divandır. İç kalenin batıya nazır bir demir kapusu var ki, üzerinde tarihi yazılı olan kapudur.”

Bu kapudan içeri bir kat demir kapu daha vardır. İç kale böylece iki kat kapu olmuş olur. Bu iki kapunun üstünde Sultan İkinci Bayezid’in üstkat camii var”.

Evliya Çelebi’nin tarifi gerçeği yansıtmaktadır. Dr. İ.A. Yüksel de kaleyi 127 X 82—86 mt. boyutlarında bulmuştu. Dar cephelerden tepe yönü daha kısadır. Evliya Çelebi’nin yeni yapıldığından söz ettiği iki yuvarlak burç, halen kalenin en alt bölümünü teşkil etmektedir. İç kale iki ana bölüm olup, ikinci bölme muhtemelen ikamet sahası idi. İlk saha ise, askeri kısım kabul edilebilir.

Çeşme Kalesi yapıldıktan sonra, Anadolu’da XI. yüzyıldan beri oluşan geleneğe uygun olarak, içine dizdar, kethüda, nefer ve öteki savaş araç ve gereçleri konmuş, kaledeki görevliler için de, belirli dirlikler tahsis edilmiş, dizdar ve kethüdası için Künabisa’nın geliri ayrılmıştır. Dizdar’ın 7.097, Kethüda’nin ise 2.052 akçelik tımarları vardır.

Kapıcı, ambarcı, topçu, bölükbaşı ve kale ile birlikte yapılan bunun için Bavezid-i Sâni’nin adıyla anılan camiin imam-hatibi ile öteki askerlerin dirlikleri üç köyden gelir idi.

1529 tarihinde toplam 71.500 akçe, 54 kişiye paylaştırılmıştı. Ambar-dar, Topçu, Bevab-ı Kal’a veya ser-bölük (Bölükbaşı)’ların tımarı 1500’şer akçelik olup ötekilerinkilerden daha azdı. Bu yıldaki dirliklerin dökümü şöyledir:

The circumference of the fortress is then calculated as seven hundred steps. The fortress is surrounded by ditches on three directions. But there is no ditch on the western direction, where the waves hit the rocks. It bears a sturdy iron door, which provides access towards the outskirts in the south. There is a dra wbridge over the ditch for passage. There is a two storey administrative section on this side of the gate. The citadel has an iron door overlooking west with the date of construction written above. There is another iron door following the first one. This way the citadel is accessible through two doors. The upper storey mosque of Sultan Bayezid the 2nd is right above these doors”.

The description by Evliya Çelebi refiects the conndition of the fortress as is. Dr. I.A. Yüksel also measured the fortress, and came up with the same dimensions, which are: 127 X 82—86 mt. The top part is shorter on the narrow sides. The two circular bastions, of which Evliya Çelebi mentioned during their construction phase, are currently the lowermost section of the fortress. The citadel consists of two major sections, where the second division possibly was the residential section. The first one probably was meant for military purposes.

Following its construction the Çeşme Fortress was assigned a castellan, a chief steward, private soldiers, the appropriation of dirlik for this personnel was arranged, and the fortress was also equipped with various tools of war. The castellan had an appanage of 7.097 aspers, and his chief steward’s appanage was 2.052 aspers.

The wealth shared between the usher, warehouse man, artillery man, head man and the preacher of the mosque built inside the fortress, who was called Bavezid-i Sâni, and the other soldiers were collected from three villages.

71.500 silver coins were shared among 54 people in 1529. Fief for the personnel, artillery men, usher or head were worth 1500 silver coins each which was actually lower compared to the fief granted to the other military staff. That year the wealth was shared as follows:

1500 silver coins	: 8 pcs	750 s.c.	: 3 pcs.
11400 s.c.	: 27 pcs	600 s.c.	: 2 pcs.
1200 s.c.	: 14 pcs.

1500 akçe	: 8 adet	750 akçe	: 3 adet
11400 akçe	: 27 adet	600 akçe	: 2 adet
1200 akçe	: 14 adet

Top-ı ahen Top-ı pranko	kıt’a	2
Top-ı ahen Top-ı pranko	kıt’a	22
Enik pranko	adet	27
Pranko sakım	kıt’a	8
Enik pranko sakim	kıt’a	1000
Zarbzen	kıt’a	3
Şayka	adet	4
Tophâ-yı şîr		6
Zarbzen sakim	kıt’a	4
Zarbzen-i nuhas	kıt’a	1
Top-ı şayka sakîm	adet	1
Tüfenk	kabza	99
Fınduk-i tüfenk	sandık	4
	adet	180
Saçayak	adet	1
Kumhare	adet	50
Cebe	adet	50
Tulga	adet	50
Bakır Tulga	adet	30
Tîrhâ-yı zenberek	sandık	I
Peykân-ı tîr	adet	85
Çöb-i tîr	kıt’a	69
Ahen çıbık	adet	107
Kazık-ı ahen	adet	16
Varya	adet	10
Çekic	adet	15
Balta	adet	15
Kazma	adet	35
Kürek	adet	41

Iron ball	pieces	2
Ball and chain	pieces	22
Small ball and chain	pieces	27
Pranko sakım	pieces	8
Small piercing hampers	pieces	1000
Mace	pieces	3
Boat	pieces	4
Lionhead mace	pieces	6
Piercing mace	pieces	4
Copper mace	pieces	1
Cannon	pieces	1
Rifle	pieces	99
Rifle pellets	boxes	4
180
Trivet	pieces	1
Grenade	pieces	50
Armor	pieces	50
Helmet	pieces	50
Copper Helmet Mechanical Arrow Thrower	pieces	30
Copper Helmet Mechanical Arrow Thrower	box	I
Iron Arrowhead	pieces	85
Arrow shafts	pieces	69
Spear shafts	pieces	107
Pile	pieces	16
Sledge hammer	pieces	10
Hammer	pieces	15
Axe	pieces	15
Pick	pieces	35
Shovel	pieces	41

Dirliklerin durumu, sonraki yıllarda biraz farklı olabilmektedir. Mesela 1575’de kadro 50’ye inmiştir. Çeşme Kalesi’nin ilk dizdarı (komutanın) adı bilinmemektedir. 1529’da Sancaktar Hızır, 1575’de Rüstem oğlu Mehmed, dizdardır. Son dizdar ise, 1830’larda kaydedilen Osman oğlu Hasan olmalıdır. XVI. yüzyılın ilk çeyreğinde yapılan bir tahrir, Çeşme Kalesi’ndeki silah mevcudunu göstermektedir. Bu listeye göre mevcut silah ve malzeme miktarı yan tablodadır.

Kale, Yunan İsyanı sırasında (1821-1828) önemli işler görmüştür. Bu sırada Kale’nin mevcudu da artmış, 69’a yükselmiştir. Bu yıllara ait kayıtlarda dikkati çeken en önemli özellik, XVI. yüzyıl kayıtlarında hiç görülmeyen, gayri-müslimlerin kale hizmetlerine alınmış olmasıdır. Anlaşılıyor ki XVIII. yüzyıl sonlarında, 4 suyolcu, 2 mimar ve 3 neccar olmak üzere 9 gayrimüslim görevlendirilmiştir.

Kalenin Çeşme Limanı’na sağladığı emniyetin etkisi önemlidir. Güvenliğin sağlanması ile Çeşme’deki ticaret çok daha büyük boyutlara ulaşmıştır. Çeşme Karyesi’nin geliri, 1527 sonlarındaki tahrire göre 50.000 akçeye yükselmiştir.

The status of the wealth distributed was a little different in the following years. For example the staff was decreased to 50 in 1575. The name of the first castellan (commander) of Çesme Fortress is unknown. In 1529 Hizir the Flag Man, in 1575 Mehmed the son of Rustem became the castellan. The last castellan according to the records in 1830s was Hasan, the son of Osman. A drafting prepared in the first quarter of the 16th century shows the total weapons kept inside the fortress of Çesme. The weapons, ammunition and other material which were available at the time according to this listing, are in the following table.

The fortress got involved in important events during the Greek Uprising (1821-1828). During this period the population of the fortress increased and reached to 69 people.

The most significant feature that attracts the attention inside the records of this period is, the non-muslims that were hired, which was not seen during the records of the 16th century. Apparently 9 non-muslim personnel were hired out of which 4 were water canal builders, 2 were architects, and 3 were carpenters.

Also important is the effect of security on the harbor provided by the fortress. With the level of security achieved the trade volume got even larger. The income of Çesme Village according to the drafting written in 1527 was 50.000 silver coins.

1770 Çeşme Deniz Savaşı / Battle of Cesme 1770

Çeşme Kalesi Çeşme Savaşı Sergi Holü / Chesme Naval Battle Exhibition Hall

Ticari faaliyet büyük ölçülere ulaştığından, gelip gidenler için konaklama ihtiyacı da artmıştır. Bu sorunu gidermek amacıyla, 1528 – 1529 yıllarında Pabuççuoğlu Ali tarafından bir han, kervansaray yaptırılmıştır. Evliya Çelebi’ye göre bu han, Kanuni Sultan Süleyman’ın veziri İbrahim Paşa’nın hayratı idi.

Çeşme Kalesi, Yunan İsyanı’nda son faal görevini yaptıktan sonra 1832 ve 33 yıllarında sadece toplarıyla hizmet veren bir kale haline gelmiştir. En son olarak da Kırım Savaşı’ndan sonra topları da çıkarılarak Kale askeri özelliğini yitirmiştir.

Çeşme Kalesi, Anadolu’da Türk devrinin şartlarının ortaya çıkardığı bir Türk eseridir. Fatih S. Mehmed devrinin sonlarında başlayan Anadolu kıyılarında kaleler yapılması, Kanuni S. Süleyman Han’ın ilk döneminde de devam etmiştir. Baba-kale, Çandarlı, Foça, Çeşme, Sığacık ve güneydeki Kuşadası Kaleleri bu kale inşaatının değişik zamanlarında görülen örnekleridir. İzmir liman kalesi 1472’lerde, Sancak-kale 1657’lerde, Sığacık Kalesi 1520’lerde yapılmıştı. Çeşme Kalesi de 1508 senesinde tamamlanan, her şeyi ile Türk bir yapıdır.

Since the commerce sector reached larger volumes the need for accomodation also increased. A caravanserai was built by Pabuççuoğlu Ali between 1528 – 1529. According to Evliya Çelebi this caravanserai was a charity by the vizier Ibrahim Pasha of Sultan Suleiman (Kanuni).

The Çesme Fortress became a fortress which only served with its cannons in the years 1832, and 1833 following its final duty during the Greek Uprising. The fortress lost its military characteristics after the removal of the cannons following the Crimean War.

Çesme Fortress is a Turkish monument created by the conditions unfolded during the Turks period in Anatolia. The fortress building sequence that began in the end of Sultan Conqueror Mehmed period, continued during the first period of Sultan Kanuni Suleiman Khan in Anatolia. The first examples of such fortresses are Baba-kale, Çandarli, Foça, Çesme, Sigacik and the Kusadasi Fortress in the south. The Harbor Fortress of Izmir was built in the 1472s, Sancak-kale Fortress in the 1657s, Sigacik Fortress in the 1520s. Çesme Fortress is a completely Turkish structure that was finished in 1508.

1.2 XVIII. Yüzyılda Avrupa ve Osmanlı - Rus İlişkileri

XVIII. yüzyılda dış siyaset genel anlamda XVII. yüzyıl siyasetine göre daha çok muğlak bir nitelik kazanmıştır. XVII. yüzyılda da Habsburglar ve Burbonlar gibi Avrupa’da üstünlük davasında bulunan hanedanlara karşı bir denge sağlamak veya Doğu Avrupa’da nispeten geri kalmış ülkelere karşı arazi ele geçirmek için savaşılıyordu. XVIII. yüzyılda ise durum bir hayli değişmiştir. Bunları başlıklar altında toplamak gerekirse:

1. Rusya ve Prusya gibi iki yeni ve kuvvetli devlet Avrupa Devletleri arasına katılmıştır. Artık Avrupa’nın meselelerinde bunların da emel, ihtiras ve çıkarlarının hesaba katılması gerekmiştir.
2. XVIII. yüzyıl anlaşmazlıkları da -eskiden olduğu gibi- komşularının aleyhine genişlemek isteyen devletlerin yeni arazi elde etmek ihtiraslarından doğmaktadır. Fakat Utreht Anlaşması ile Avrupa’da genel dengeye dayanan bir siyasi durum oluşturulmuştur. Bu dönemde XVII. yüzyılda olduğu gibi, yalnız kendi gücüne dayanarak bir araziyi işgal etmesi kolay değildi. Birtakım ittifaklar yaparak amaca ulaşmak gerekiyordu. Bundan ötürü XVIII. yüzyılda devletler arasındaki diplomatik görüşme ve ilişkiler genişlemiş ve içinden çıkılmaz karışık bir niteliğe bürünmüştür.
3. Siyasi anlaşmazlıkların alanı XVIII. yüzyılda artık yalnız Avrupa’dan ibaret değildir. Deniz ticareti ve sömürgecilik bir kat daha genişlemiştir. Bu sebeple özellikle deniz ticareti ve sömürgecilik ile ilgisi olan devletler arasındaki anlaşmazlıklar, denizlerle, denizaşırı ülkeleri daha doğrusu bütün dünyayı içine almaktadır.
4. Bu şartların ve özelliklerin bir sonucu olmak üzere, siyasi düzen ve durumların, askeri hesapların daha geniş alanlarda ve bazen bütün dünya üzerinde düşünülmesi gerekmiştir. Çünkü savaşan devletler artmış, savaş alanları genişlemiştir. Bundan dolayı XVIII. yüzyılda başarılar kazanılması ve siyasi durumunun değiştirilmesi eskisine göre daha da güçleşmiştir.

1.2 European and Ottoman – Russian Relations in the 18th Century

The foreign relations became more complicated in the 18th century, compared to the politics of the 17th century. War went on in Europe in the 17th century to counter balance the power against the dynasties such as the Habsburgs, and the Bourbons, or in order to invade the lands of the lesser developed countries. The conditions were very different in the 18th century. And these may be itemized as follows:

1. Two strong countries Russia, and Prussia were considered as European Countries. They should be taken into account when the goals, ambitions and interests of Europe were in question, from then on.
2. The con^icts of the 18th century, as in the previous centuries, derived from the ambitions of the countries, which were aiming to enlarge their territories by trespassing their neighbor’s borders. But a general political stability was maintained in Europe through the Treaty of Utrecht. Unlike 17th century, an invasion of any territory by using their own power alone was not easy during this period. It could only be achieved through alliances. Therefore the relationships between countries during the 18th century was extremely developed and it became very labyrinthine.
3. The political discrepancies in the 18th century did not only take place inside Europe. The maritime trade, and the colonialism had doubled. Particularly the con^icts between the countries which were involved in maritime trade, and colonialism covered a wider area through the seas; hence, the overseas countries, and the whole world.
4. As a result of these conditions and characteristics, a thorough study of the political order and events as well as the military strategies that covered wider territories, and even the whole world was necessitated, because the number of the countries, that went into war, and the areas where these wars took place increased. For this reason, it became harder to be triumphant, or even to change the political status in the 18th century, compared to the previous periods.

XVIII. yüzyılın başlıca meseleleri ve anlaşmazlıkları; Yüzyılın ilk yarısını dolduran miras meseleleri ve savaşları, Osmanlı, İsveç ve Lehistan etrafındaki ihtiraslardan doğan “Doğu Meselesi” ve savaşları ile sömürge meselelerinden ve savaşlarından ibarettir.

XVIII. Asırda Avrupa Devletleri

XVII. yüzyılda züstünlük ve hakimiyet davasında bulunan güçlü devletlere karşı açılan denge savaşları, mücadele eden devletlerin tamamını az çok zayıflatmıştı. Özellikle XVIII. yüzyılın başında gerçekleşen “İspanya Mirası Savaşı” Fransa’yı çok yıpratmıştı.

Doğu Avrupa’da da İsveç’in genişlemek arzusundan doğan Kuzey Savaşı, Avrupa’nın kuzeyindeki bu kuvvetli devleti çok yorduğu gibi, Katolik olmayan komşularına karşı giriştiği savaşlar da Lehistan’ı tamamıyla kuvvetten düşürmeye sebep olmuştu. XVIII. asır basında Avrupa’nın doğusunda XVII. asrın en kuvvetli üç devleti (Osmanlı, İsveç ve Leh devletleri) gerileme içinde görülmektedir. Bu gerileme bütün asır içinde devam eder. Lehistan tamamen yıkılır; Osmanlı ve İsveç devletleri zayıf düşer. Bu devletlerin zararına olarak gelişen Rusya, Prusya ve Avusturya devletleriyse Avrupa siyasetinde önemli roller oynamaya adaydırlar. Batı Avrupa devletlerine gelince, sömürge siyasetine verilen önem sayesinde yeni gelişme imkanları bulurlar. XVII. yüzyıl savaşlarının doğurduğu felaketler, bu asrın hakim hükümet şekli olan mutlakiyetin, en iyi idare tarzı olmadığı fikrini doğurmuştur. Bundan dolayı bazı ülkelerde hükümdarlar, siyasi kudretlerini feda etmeksizin, toplumsal, mülki ve iktisadi reformlar yapmayı kendi çıkarları için zorunlu görüyorlardır.

Rusya’nın Durumu

Rusya, kurulmasını müteakip devamlı bir gelişme ve yayılma çabası içindeydi. Rusya’nın genişleme alanları ise sadece doğudaki buzlu Sibirya stepleri değil, ondan daha da önemli ve çekici olan güneyde Osmanlı İmparatorluğu’na ait Karadeniz kıyıları, batıda Avusturya-Macaristan Devleti ve Lehistan, kuzeyde ise İsveç Krallığı’na ait Baltık Denizi kıyıları ve diğer yerler idi. Bu komşu ülkelerden Avusturya-Macaristan Devleti de tıpkı Rusya gibi yeni kurulmuş, Osmanlı İmparatorluğu’nun Viyana bozgunundan sonra topraklarını devamlı

The principal events and con^icts of the 18th century were nothing more than the discrepancies, and ^ghts over inheritance, the “Eastern Con^ict” which consisted of the ambitions, and wars over the territories of the Ottomans, Sweden, and Poland, and ^nally the colonial problems, and wars.

European Countries in the 18th Century

The fight over power against the mighty countries in the 17th century where these mighty countries sought superiority and domination more or less weakened the resisting countries. Particularly France has gotten worn by the War of the Spanish Succession (1701–1714).

Just as the Northern War that derived from the ambitions of Sweden to expand, made this strong country in northern Europe become weaker, Lechia became completely weak following the war they started against their non-Catholic neighbors in the Eastern Europe. The three most powerful countries of the 17th century (Ottoman, Swedish and Lechian) were in the Period of Decline in the beginning of the 18th century. This decline continued throughout the century. Lechia fell completely, Ottoman Empire and Sweden weakened. Russia, Prussia, and Austria which expanded at these countries’ expense were likely to play important roles in the European political scene. Western European countries on the other hand had other chances for expanding through the colonialism politics, which was regarded important. The catastrophy born by the 17th century wars suggested the idea that the monarchy which found wide acceptance during that century was not necessarily the best method to run a country. Therefore in some countries, the rulers believed that it was vital to start new reform actions in the areas of society, economy, and civilian matters in order not to give up on their political powers.

The State of Russia

Following its foundation, Russia was constantly struggling for expansion, and the area to expand did not only consist of the icy Siberian steppes in the east, but the more important and attractive parts were mainly the Black Sea coast of the Ottoman Empire in the south, Austro – Hungarian Empire, and Lechia in the west, the Baltic Sea coasts of the Swedish Kingdom in the north, and others. Just

olarak Balkanlarda güneye doğru genişletmeye başlamış, askeri siyasi ve ekonomik yönden de güçlenmeye devam ediyordu.

Bu yüzyıl içinde Osmanlı-Venedik, Osmanlı-Rus, Osmanlı-Avusturya ve Osmanlı-İran Savaşları ile Avrupa’da Veraset Savaşları aralıksız olarak sürüyordu. Rusya; Çar I. Petro’nun vasiyeti doğrultusunda güneye doğru sarkarken, Osmanlı devlet adamları da Rus tehlikesi’nin büyüklüğünü sezebilmişlerdi. Sultan Ahmet, bir tedbir olarak ortaya bir “Karadeniz Politikası” çıkarmıştı. Bu politika’nın ana hatları, Rusları Azak Denizi üzerinden Karadeniz’e çıkarmamaya dayanıyordu. Bu amaçla da başta Kerç Kalesi olmak üzere bütün kaleler takviye edilmişti.

1. Petro (Büyük Petro) / 1. Peter the First (Peter the Great)

I. Petro ( Büyük Petro )

30 Mayıs 1672’de Moskova’da doğan ve kendi kurduğu Petersburg’da 1725 yılında ölen Pyotr Alekseyeviç, namı diğer Büyük Petro, 53 yıllık kısa ömrüne gerçekten de namına uygun büyük işler sığdırmıştır. On yaşındayken resmi olarak Çar ilan edildi. Müthiş bir iktidar hırsına sahip ablası Sofiya’nın düzenlediği kanlı entrikalarla karşı karşıya kalarak fiilen iktidardan uzak tutuldu. Ancak ablasının kendisine karşı hazırladığı son suikastı ortaya çıkarıp onu etkisiz hale getirdiği 17 yaşında gerçekten Çar olabildi. Aynı yıl annesinin ısrarlarıyla Yevdokya Fyodorovna Lapuhina ile evlendi, daha doğrusu evlendirildi.

like Russia the Austro Hungarian Empire was then newly founded, and started its expansion in the southern territories of the Balkans following the defeat of the Ottoman Empire near Wien, and grew stronger militarily, politically and economically.

The Ottoman – Venetian, Ottoman – Russian, Ottoman – Austrian, and Ottoman – Persian wars as well as the fights over heritage in Europe continued ceaslessly. On one hand Russia, followed the testament of the Tzar Peter the 1st, and expanded towards the south, but the Ottoman statesmen perceived the seriousness of the Russian threat. Sultan Ahmet, deliberately decided to invent the “Black Sea Politics” as a measure. According to these politics Russians should not be able to access Black Sea over the Sea of Azov. Therefore all the fortresses starting with the Fortress of Kerch were fortified .

Peter the First (Peter the Great)

Born on May 30 1672 in Moscow, and died 1725 in Saint Petersburg, in the city he had founded. He was also known as Peter the Great. He had many accomplishments during his 53 years of short life to deserve this nickname. He was announced Tzar of the Russian Empire when he was ten years of age. He was physically isolated from power after facing the bloody, and intriguing maneuvres organized by his big sister Sophia, who was very ambitious when power was at stake. But Peter was able to unveil the last assasination plot against himself, again planned by her sister. She became inactive after his interference. This time Peter was the real Tzar at 17. Same year he could not resist his mother’s insistence, and he married, or they made him marry Eudoxia Feodorovna Lopukhina.

His mother thought this way he could be spending more time at home, cause he was not the type who followed the usual attitude pattern of the palace nobility, he was more interested in scientific, technical issues, as well as maritime navigation, production, and handicrafts. But the goal of the young Tzar was primarily to create a new fleet from scratch, and to perform researches in the scientifically, and technically developed countries, and hire experts. Therefore he was either constantly galloping his horse from Arhangelsk, to Konigsberg, from Voronezh to London, and spending his time at sailing.

Annesi saray soylularına benzemeyen tavırlar içinde olan, bilim-teknik, denizcilik, imalat, zanaat meraklısı oğlunu böylelikle biraz uslandırıp eve bağlayacağını sanıyordu. Ancak genç Çar önce düzenli bir ordu kurmak, sıfırdan bir filo yaratmak, sonra da çağının bilim ve teknik yönünden ileri ülkelerinde incelemeler yapmak ve uzmanları hizmetine almak amacıyla Arhangelsk’ten, Königsberg’e, Voronej’den Londra’ya at koşturuyor, yelkenli gemilerden inmiyordu.

Ülkesini kuzeyde Baltık, güneyde Kara Deniz yoluyla dünyaya açtı. Kendi deyimiyle Rusya için Avrupa’ya bakan bir pencere açtı. Rusya’nın o dönemdeki siyasal, toplumsal, ve ekonomik yapısını, kurumlarını öylesine dönüştürdü ki, pek çok tarihçi onun uyguladığı bu dönüşümlerden “Petro Devrimleri” diye söz eder. Yeni bir takvimi kabul ettirdi.

Ülkenin başkentini Moskova’dan, 1703’te bataklıkların üzerinde kurulmasını emrini vermesiyle sıfırdan var edilen Petersburg’a 1712’de taşıdı. Senato’yu, uzmanlık kurullarını kurmak, ülke ve devlet idaresinde eyaletler oluşturmak, soyluları ömür boyu zorunlu hizmete almak, eğitim öğretimleri için okullar, akademiler açmak, payeler cetveli ile tek bir soyluluk hiyerarşisi saptamak gibi pek çok yenilikler yaparak ülke idaresini bir imparatorluğu yönetebilecek düzeye getirdi.

Bu uygulamalar Rusya’da hızla gelişen bir imalat, gemi ve silah yapım, metalürji ve maden endüstrisi yarattı.

Rus Çarı I. Petro’nun ölümü beklenmedik bir şekilde ani oldu. 1724 yılının Kasım ayında Sestroretsk’teki fabrikaları tekneyle nehir yolundan teftişe gittiğinde zaten biraz rahatsızdır. İskeleye çıkmadan önceKronşlot’tan gelen askeri bir teknenin şiddetli rüzgar ve dalgalar yüzünden nehrin ortasındaki bir adacığın kumlarına oturduğunu görür. Teknenin parçalanması ve denizcilerin sulara dökülmesi üzerine kendisi de adamlarıyla birlikte buzlu suya girerek denizcilerin kurtarılmasına bizzat katılır. İşte bu olaydan sonra hastalığı ağırlaşır. 1725 yılının Ocak ayında yatağa düşer ve hızla kötüleşerek 28 Ocak sabahı elleri ikinci eşi Çariçe I.Yekaterina’nın elleri arasında son nefesini verir.

He saw that his country became a civilized country through opening its doors to its neighbors both in the Baltics at north, and Black Sea region in the south. In his own words this operation was described as “opening a window overlooking Europe for Russia”. He was so effective in changing the political, sociological, and economical structures, and institutions of Russia in that period, that many historians refer to that era as the “Petrine Revolution”. He had even have a new calendar approved.

In 1712 he had the capital of the country moved from Moscow to Saint Petersburg, which was to be founded a new following the drainage of the swamp in 1703. In order to control the Empire he improved the administration of the country by founding the Senate, the boards of expertise, creating new states for the administration of the country, hiring the nobles for lifetime obligatory service, founding schools, and academies for their education, and scholarship, establishing a single scale of nobility hierarchy, and many other developments.

These developments created new industries of manufacturing, ship construction, gun production, metalurgies, and mining, which all grew very rapidly.

The death of the Russian Tzar was unexpectedly sudden. He already had some health problems as he sailed along the river for the inspection of the ship building facilities at Sestroretsk in November 1724. He saw that a naval vessel was stranded on a small dune in the middle of a river due to heavy winds and waves. Along with his staff he personally contributed in the rescue operation of the crew by going inside the icy waters. Following this event his illness worsened. He was hospitalized in January of 1725, his health condition was severe. He died in the arms of his second wife Tsarina Catherine I on January 28.

The participants of the 2003 World Economic Forum at Moscow were asked who their most favourite leader was.

2003 yılında Moskova’da başlayan Dünya Ekonomik Forumu çerçevesinde yapılan kamuoyu araştırmasında, katılımcılara, en çok beğendikleri liderin kim olduğu soruldu. Araştırmada, tüm Rusya tarihi göz önüne alındığında, Rus Çarı I.Petro’nun yüzde 45 ile ilk sırada yer aldığı, Deli Petro’yu yüzde 15 ile 2’inci Katerina ve yüzde 10 ile Korkunç İvan’ın izlediği belirlendi.

I. Petro Dönemine Bir Bakış

Rusya için en önemli hedefler dönemine girmiş olan güneydeki komşusu Osmanlı İmparatorluğu’nun toprakları ile kuzeydeki bir başka güç olan İsveç idi. Batılı tarihçiler tarafından “Büyük Petro” Türk tarihçiler tarafından ise “Deli Petro” diye bilinen Rus Çarı I. Petro, 1695 yılında Azak Denizi’ne iki başarısız sefer düzenlemişti. Ertesi yıl ise hem karadan ve hem denizden aynı anda taarruz etmeye karar vermişti. Azak Denizi’nden 1300 kilometre uzaklıktaki Woronesch’te 22 adet kadırga ve dört adet ateş kayığı inşa ettirilmiş, bu teknelerin yedek malzemeleri Moskova’ya 400 kilometre mesafede bir tersaneden temin edilmiştir.

1696’da bu Rus Donanması İsviçreli Francois Leford komutasında Don Nehri’nden hareketle Azak Şehri’ni ele geçirdi. Çar ise, o sırada “Pirincipium” isimli kadırga tipi bir geminin komutanı olarak savaşa katılmıştır. Bu savaşların bir sonucu olarak Ruslar 26 Ocak 1699 tarihli Karlofça Anlaşması ile Azak Kalesi ve dolaylarını almışlar, Azak Denizi’nde gemi yüzdürmeye başlamışlardır.

Denizciliğe büyük önem veren I. Petro, bu konuya bizzat merak duymuş ve hatta önce Hollanda’da bir işçi gibi çalışmış, ardından İngiltere’de gemi sanayi, Almanya’da ise askeri örgütlenme şeklini öğrenmiş, bu öğrendiklerini ülkesinde büyük bir reform hamlesiyle uygulama alanına sokmuştur.

Rusya Çar I. Petro sayesinde hem Baltık Denizi ve hem de Karadeniz’de deniz gücü oluşturma gayretlerine girişmiş, devlet olarak Avrupa politikasında söz sahibi olmaya başlamıştı. Kara Ordusu’na yaptığı gibi, kendi elleriyle kurdurttuğu bu yeni donanmasına da yabancı komutanlar bulmuş ve denizcilik eğitimini başlatmıştır.

The research showed that within the whole Russian history the Russian Tzar Peter the First ranked as number one with 45 per cent of the votes. He was followed by Catherine the 2nd with 15 per cent of the votes, and Ivan the Terrible with 10 per cent.

A Glimpse On Peter the First Period

The soil of the Ottoman Empire, which was the southern neighbor, and also Sweden were among the important targets of Russia. He was known as Peter the Great by the western historians, but the Turkish historians knew him as Crazy Petro. He campaigned twice for the invasion of the Sea of Azov in 1695. The following year he decided to attack both from the sea and the land. For this purpose 22 galleys, and 4 fire ships were built at Woronesch, which is 1300 km from the Sea of Azov, and the spare parts for these vessels were procured from a shipbuilding yard which is 400 km to Moscow.

In 1696 this fleet sailed from the Don River under the command of the Swiss commander Francois Leford to invade the city of Azov. The Tzar on the other hand participated in the war in a galley called “Pirincipium”. As a result of these wars Azov Fortress and environs became part of Russia as stated in the Treaty of Karlowitz, dated January 26, 1699, and Russian ships started navigating in the waters of the Azov Sea.

Peter the First who had a personal interest in the maritime navigation worked earlier as a laborer in Holland, then studied shipbuilding industry in the U.K., and also studied the military organization methods in the navy in Germany. Following his learning process he implemented all the things he learned in his own country through reforms.

Thanks to Tzar Peter the First Russia was involved both in the Baltics, and Black Sea in the action of constituting a new power in the seas, and took an important role in the area of European politics. Just the way he did in the Army he appointed foreign commanders to the new fleet he had personally founded, and started maritime training.

XVIII. Yüzyılda Avrupa / Europe in the 18^th Century

Bir taraftan yabancılar gemilerde istihdam edilirken öte taraftan sahillerdeki insanların ve asker çocuklarının denizci yapılmasına çalışılıyordu. Gemi seyri ile ilgili okullar açılmış, çıraklık dönemindekiler aynı zamanda ticaret konusunda da eğitim görüyorlardı.

1715 yılına gelindiğinde subayların çoğunluğu yabancı olup, sadece bir kısmı Rus idi. 1724 yılında ise yüksek rütbeli 82 subaydan sadece 19’u Rus, buna karşılık 23’ü İngiliz, 17’si Danimarkalı, 13’ü Hollandalı ve 5’i Alman’dı. 1770 li yılların başlarında deniz subayı yetiştirilmek üzere kurulan “Deniz Okulu” ile birlikte Rus Deniz Subayları, Kara Subayları’na oranla daha iyi yetişir hale gelmişti.

Bu yayılmacı planlar Büyük Petro’nun çarlık döneminde (1689-1725) daha bilinçli bir şekilde yürütülmüştür. Bunda hiç şüphesiz Petro’ya ait olduğu iddia edilen vasiyetnamenin büyük rolü vardır.

Vasiyetnamenin 4. maddesi Lehistan ile ilgilidir. Madde, Lehistan’da karışıklıklar çıkarmak, ileri gelenlere rüşvet vermek, kral seçimine müdahale etmek gibi konuları kapsamaktadır.

On one side the foreigners were hired to sail in the ships, on the other the people living at the sea shores and the military personnel’s children were trained as mariners. Schools specifically targeting maritime navigation were founded, the ones in apprenticeship period were also trained as merchants.

In 1715 most of the officers were foreigners, only a few were Russians. In 1724 only 19 officers of the 82 high ranking personnel were Russian, 23 were British, 17 Danish, 13 Dutch and 5 were German. Along with the foundation of the Maritime School in the beginning of 1770s to educate naval officers the Russian naval officers were better educated than the army officers.

The imperialistic plans were made more deliberately during the Peter the Great period (1689-1725). Obviously the will supposedly belonging to Peter had an important impact on this.

The article 4 of the will is related to Lechia. The article clearly specifies the chaos to be created in Lechia, how to bribe the renowned people, and interfere the King’s election etc.

Dokuzuncu madde ise Osmanlı Devleti’ni yakından ilgilendirmektedir. Bu maddeden Çar I. Petro’nun İstanbul’a göz diktiği anlaşılmaktadır.

Çar İstanbul’a hükmedenin bütün dünyanın gerçek hükümdarı olabileceği fikrindedir. Bu yüzden Osmanlı Devleti’ni meşgul edecek bir takım sıkıntılar yaratılmalıdır. Bunun için de Osmanlı Devleti ile İran arasında fitne ve fesat çıkarılması tavsiye edilmektedir. Vasiyetnamenin 11. maddesinde ise Türklerin Rumeli’den uzaklaştırılması konusu işlenmektedir.

Ölümünden sonra onun muhtemel vasiyetnamenin maddeleri daima gündemde kalmıştır. Nitekim 1736 yılında Azak ve Kılburun Kaleleri Rusların eline geçti. Bu suretle Ruslar aradaki barışı da ihlal etmiş oluyorlardı.

Katerina II / Catherine II

Katerina II

Çok tanınmamış bir Alman prens olan Christian August Von Anhalt-Zerbst’in kızıydı, ana tarafından Holstein dükleriyle akrabaydı. On dört yaşına gelince I. Petro’nun torunu ve Büyük Prens Petro adıyla Rus tahtının varisi olan Holstein-Gottorp Dükü Kari Uirich’e eş seçildi. 1744’te Rusya’ya giderek Büyük Prenses Yekaterina Alekseyevna adını aldı, ertesi yıl da evlendi. Ama 18 yıllık evliliği boyunca sürekli aldatıldı ve aşağılandı.

Article nine is related to the territory of the Ottoman Empire. It clearly shows that Tzar Peter the first was longing to possess Istanbul.

He believed that who ever possessed Istanbul, could also rule the whole world. Therefore obstacles should be invented in order to keep the Ottoman Empire occupied. One of the suggestions was to constitute conspiracy between the Ottoman Empire and Persia. The article 11 of the will shows the study on how to drive the Turks out of Rumelia.

Following his death probably these articles always were part of the agenda. Thus the fortresses of Azov and Kilburun were invaded by Russia in 1736. By these means Russia violated the peace.

Catherine II

Daughter of a very renowned German Prince named Christian August Von Anhalt-Zerbst. Her mother was the descendant of the Duke of Holstein. As she was fourteen years of age she became the wife of the grandson of Peter the First, and successor to the Russian throne Duke Holstein-Gottorp Uirich. In 1744 she went to Russia and was named Elder Princess Yekaterina Alexeyevna. She married the following year. But she was cheated on, and humiliated during her marriage that lasted 18 years.

Russia was ruled then by the daughter of Peter, Elizabeth Petrovna. She made the monarchy become stronger during the 20 years of her sovereignty but became distant of the state affairs due to her weakness against luxury and longing for the radiance of the European palace. The Elder Prince Peter on the other hand was a neurotic person, he was delusional and alcoholic. Most of all he was a fanatic supporter of the Prussian King Friedrich II, who was in a dispute with the Russian tsardom. Catherine then probably thought that she could eliminate her husband and become the reign of Russia after Elizabeth, and prepared herself to possess the throne during the days she had spent in the palace where she was treated very badly. In the mean time she had had three babies. She mentioned a few times that her husband was not the father of these children.

Bu sırada Rusya, I. Petro’nun kızı Yelizaveta tarafından yönetiliyordu. Yelizaveta 20 yıllık hükümdarlığında monarşiye güç kazandırmış, ama lükse düşkünlüğü ve Avrupa sarayının görkemine özenmesiyle devlet işlerinden uzaklaşmıştı. Büyük Prens Petro ise nevrotik, evhamlı ve içkiye fazlasıyla düşkün biriydi. En önemlisi de Rus Çarlığı’yla anlaşmazlık içinde olan Prusya Kralı II. Friedrich’in fanatik bir yandaşıydı. Bu koşullar altında belki de kocasını saf dışı bırakıp Yelizaveta’nın ardından tahta çıkabileceğini sezen Yekaterina, sarayda hep horlanarak geçirdiği zor günlerde kendini hükümdarlığa hazırladı. Bu arada üç çocuk doğurdu. Kendisinin de birkaç kez ima ettiği gibi, büyük olasılıkla bunların hiçbiri kocasından değildi.

Yelizaveta’nın öldüğü 1762’de Avusturya ve Fransa’yla ittifak halinde olan Rusya, Prusya’ya karşı Yedi Yıl Savaşı’ nı (1756-63) sürdürmekteydi. III. Petro tahta çıkar çıkmaz Rus kuvvetlerinı geri çekti ve Prusya Kralı II. Friedrich ile ittifak kurdu. Rusya’ya duyduğu nefreti gizlememesi ve budalaca girişimlerde bulunması itibarını onarılmaz biçimde zedeledi. Bu arada Yekaterina iyice güçlenmiş, ordunun, her iki başkent (Moskova ve Petersburg) kamuoyunun ve aydınların desteğini kazanmıştı. Temmuz 1762’de birliklerinin başında Petersburg’a girerek Kazan Katedrali’nde kendini Çariçe ve mutlak hükümdar ilan etti. Sekiz gün sonra Petro tahttan indirilerek öldürüldü. Eylül’de de Yekaterina eski başkent Moskova’da büyük bir törenle taç giydi.

Kendisi rekabet edilemeyen, yalnız kendi halkının değil, tüm çevre ülkelerin halklarının da kaderi üzerinde söz sahibi olmak isteyen bir lider olma hevesindeydi. Böylelikle Büyük Katerina, Rusya realitesinin oluşumuna ve gelişimine kişisel olarak katkıda bulunarak, 18. yüzyılın ikinci yarısında Rusya Devleti’ne kendi damgasını vurmayı başarmıştır.

Petro’nun izinde giderek iç idarede bir hayli reform yapan ve Lehistan’la Osmanlı Devleti aleyhindeki savaşlarında büyük başarılar kazanan Alman asıllı bu kadına da Ruslar Petro’ya verdikleri Büyük unvanını takmışlardır.

Katerina Lehistan’ı Prusya ve Avusturya ile anlaşıp paylaştırdı, bu şekilde Leh Krallığı bir süre için ortadan kalktı. Aynı işlemi, Osmanlı Devleti üzerine de uygulamak, Osmanlı İmparatorluğu’nun hayatına son vermek Katerina’nın arzusu idi. Bu şekilde, Rusya Akdeniz’e ve Hint Denizleri’ne çıkabilecekti.

In 1762 when Elizabeth died Russia was the ally of both Austria and France, and the war against Prussia also called the Seven Year Wars (1756-63) continued. Peter the III withdrew the Russian army as soon as he overtook the throne. And became allies with the Prussian King Friedrich II. The fact that he could not conceal his hate against Russia, and his pointless efforts harmed his dignity very seriously. On the other hand Catherine gained more power and she had the support both of the army, and the intellectuals, as well as the people of the two capitals; Moscow, and Petersburg. When she arrived in Petersburg as the leader of her troops she declared herself the Tsarina and sovereign in the cathedral of Kazan. Eight days later Peter was brought down and killed. In September Catherine was crowned in the old capital with a grand ceremony.

She had the ambition of becoming a leader not only for her own people, but also a leader for the neighboring countries’ people, who did not want any competition. Hereby Catherine the Great personally contributed in the creation of the Russian reality, and its expansion, and she made a major impact on the Russian State in the second half of the 18th century.

This woman who was originally the descendant of a German family was granted the nickname “Great” just as in the case of Peter, cause she followed the route set by Peter the Great, and she made a lot of important reforms in the local administration, and she also had many successful campaigns against Lechia, and Ottoman Empire.

Catherine saw that Prussia and Austria shared Lechia under a treaty, by this way the Kingdom of Lechia was abolished for a period of time. It was also Catherine’s desire to annihilate the Ottoman Empire by the same method. This way Russians could be able to access the Mediterranean Sea, and the Indian Ocean.

Along with the Emperor of Austria Joseph the 2nd, she planned the famous Greek Project after her first war against the Ottomans, and sailed to Black Sea (1768-1774), and before the beginning of the second war (1787-1791). According to this project a part of the Ottoman territory inside Europe was to be divided between Russia and Austria, another division was to be returned to life as the Byzantine Empire, but under the control of Russia.

Osmanlılarla yaptığı birinci savaşta (17681774) Karadeniz’e çıktıktan sonra, ikinci savaşa (1787-1791) başlamadan önce, Nemçe Çasarı II. Josef ile 1781’de meşhur Grek Projesi’ni hazırladı. Bu projeye göre Osmanlı Devleti’nin Avrupa’da bulunan bir parçası Rusya ve Avusturya arasında bölünüyor, diğer bir parçası da, Rusya’nın koruması altında, eski Bizans İmparatorluğu’nun canlandırılması suretiyle yine Rusya eline geçiyordu.

Bizans papazları, I. Petro döneminden beri Rusya’nın bütün Hıristiyan tebaayı Osmanlı saltanatı tabiiyetinden kurtaracağı fikirlerini, Ortodoks reaya arasında yaymakta idiler. Rusya Çarlarını “Ortodoksluğun Kurtarıcısı” gibi göstererek Osmanlı ülkesinde yaşayan bütün Ortodoksları Rus çarlarına fikren ve hissen bağlıyorlardı.

II. Katerina’nın Türk savaşları zamanında, bu propaganda daha büyük ölçekte yapıldı. Mora, Adalar ve Rumeli’nin bazı taraflarında reayanın ayaklanmaları da görüldü. I. Petro zamanında ekilen fesat tohumları artık filizlenmeye başlamıştı.

Çariçe olarak Rusya’nın başında bulunan II. Katherina’nın deniz sorunlarına karşı ilgisi fazlaydı. Rusya’nın genişleme ve gelişme imkanlarının sıkı sıkıya deniz sorunlarına bağlı olduğunu kavramış ve bu sorunlardan kurtulmak için de Karadeniz ve Baltık Denizi için ayrı ayrı iki donanma yapmaya karar vermişti. Azak Kalesi’ndeki Rus Donanması 9 büyük ve 70 küçük gemiden kuruluyor ve Amiral Predal’in emrine veriliyordu.

II Katherina tarafından Saint Petersburg’ta Çar Petro anısına dikilen heykelin kaidesinde “ Petro Primo, Katherina Secondo” yazısı bulunmaktadır. Ayrıca heykel bir dalganın üzerine oturmaktadır. Burada Katherina, Rus halkının çok sevdiğini bildiği Petro’ya olan bağlılığını ifade ediyor, hem de Petro’nun Rusya’yı sıcak denizlere çıkarma politikasına sahiplendiği mesajını veriyordu.

Rusların denizlere çıkması ile Osmanlı Devleti’nin denizlerden uzaklaşmaya başlaması aynı döneme rast gelmiştir. Bu yüzden Osmanlı-Rus ilişkilerinde şans daha çok Rus tarafında olmuştur. Rusların Azak Denizi’nde donanma bulundurmaları ile birlikte, o zamana kadar sadeceAkdeniz’de kullanılan Osmanlı Donanması için Karadeniz yeni bir harekat alanı olarak ortaya çıkıyor, Osmanlı yurdunun Karadeniz kıyıları deniz tehdidine açık hale geliyordu.

The Byzantine monks spreaded the word among the Orthodox community, that Russia was struggling to liberate the Christian community from the Ottoman sovereignty since the Peter I period. They had the tendency to show the Russian tsars as the “Saviour of the Orthodoxy”, this way they were hoping to make them bond with the Orthodox Russian Tsars by thought, and by heart.

During the Turkish wars of Catherine II this propaganda was made at a larger scale. The rebellion by the Orthodox community was often seen in Peloponnes peninsula, the islands and Roumeli. The seeds of defiance started to sprout.

Tsarina Catherine II of Russia had an immense interest in the matters concerning the sea. She was aware that the possibilities of expansion and development had tight relationships with the accessibility of the sea, therefore she decided that it was unavoidable to build two separate fleets in the Baltic Sea and the Black Sea. The Russian Fleet in the Azov Fortress consisted of 9 large and 70 small vessels, and these were under the command of Admiral Predal.

The base of the statue at Saint Petersburg erected by Catherine II to the memory of Tsar Peter bears the inscription “ Petro Primo, Catharina Secondo”. In addition to this the statue is sitting on a tide. Hereby Catherine expressed her bonding to Peter who is the beloved leader of the Russian people, at the same time she gave the political message of Peter that Russia should be in the warm waters, which she adopted.

The time the Russians started reaching the warm waters is about the same period when the Ottomans started staying away from the seas. Therefore luck was on the side of the Russians when it came to relations between Russia and the Ottoman Empire. Although the Russians kept their fleet in the Azov Sea, the Ottomans who until then kept only a fleet in the Mediterranean, the Black Sea emerged as a second location for their operations, because the Black Sea shores of the Ottoman territory became open to the threats from the sea.

Russia did not waste any time on the Baltic Sea coasts, and invaded the Swedish territories, sailed ships freely in the Baltic Sea, and following their alliance with Austria in 1736, they became a threat for the Lechia and Ottoman Empire territories.

St.Petersburg Bronz atlı ve St. Isaac Katedrali , 19 yüzyıl renkli gravür /

St.Petersburg Bronze Horseman and St. Isaac Cathedral, 19^th century, colored engraving

Rusya Baltık sahillerinde de boş durmayarak İsveç’e ait arazileri ele geçirmiş, serbestçe Baltık Denizi’ne çıkmış, Avusturya ile 1736 yılında ittifaka girerek Lehistan ve Osmanlı Devleti’nin topraklarına göz dikmişti.

Avusturya’ya karşı Fransızlar savaşa girişirken, bu sırada Ruslar istediklerini kral yaparak Lehistan’ı himayelerine aldılar. 1736 yılında Rus Kuvvetleri üç koldan Azak, Urkapı (Kırım). Kilburnu Kaleleri’ne hücum ederek, bu kaleler ile birlikte Kırım’ı da ele geçirmişlerdi.

Osmanlı Devleti daha başta Azak gibi stratejik ve ekonomik değeri büyük olan bir denizde sürekli bir donanma yada belirli güçte bir filo bulundurmamanın cezasını çekmişti. Osmanlı Donanması münferit filolar halinde Karadeniz’e 1736 yılında hareket etti.

Büyük kısmı Derya Kaptanı Canım Hoca Mehmet Paşa’nın komutasında olarak önce Kefe Limanı’na gelmişti. Süleyman Paşa Komutasındaki 4 çektiri ve 40 fırkateynlik kuvvet de aynı limana gitmek üzere İstanbul’dan hareket etmiştir. Bu sırada Demirbaş Charl tarafından Sultan Mahmut’a hediye edilen Hediye-tül-mülk isimli Kalyon’a da Sinop’tan Kırım’a asker taşıma görevi verilmişti.

The French fought against Austria, in the mean time Russians manipulated and decided the King to be in Lechia, then took over Lechia. In 1736 Russians took over Crimea peninsula, following the attacks against Azov, Urkapi (Kirim), and Kilburnu fortresses.

The Ottomans suffered from not having an armada, or a fleet present in an economically important and strategic sea like the Azov. The Ottoman Armada departed with smaller■ fleets to the Black Sea in 1736.

The larger part of the Armada had already arrived in the Kefe Port under the command of the Grand Admiral Djanim Hodja Mehmed Pasha. 4 galleys and 40 frigates left the Istanbul Harbor for the same destination under the command of Suleiman Pasha. In the mean time the galley named Hediye-tul-mulk which was given as a present to Sultan Mahmoud by Charles XII of Sweden, was used for the transportation of soldiers from Sinope to Crimea.

The Armada then was under the rule of the Khan of Crimea, and he utilized it both for the defense of Crimea and for threatening the Russian forces from behind near Bahcesaray. This situation had led to the evacuation of the Crimean Peninsula by the Russian forces.

Donanma Kırım Hanı’nın emrine girmiş, Kırım Hanı bu donanmayı Kırım’ın savunulmasında kullanarak Rus kuvvetlerinin gerisini Bahçesaray civarında tehdide başlamıştır. Bu durum karşısında Rus Kuvvetleri ise Kırım Yarımadası’nı boşaltmıştır. Osmanlı Donanması daha sonra İstanbul’ a dönmeyip bölgede kalmış, 1738 yılında Süleyman Paşa, Rubat’a gelerek Rus Filosu’nu kuşatma altına almıştır.

Filonun Türkler’in eline geçmesine engel olmak için Rus Donanması Amiral Predal’ın adamları tarafından topların karaya çıkarılmasını müteakip batırılmıştır. Derya Kaptanı Canım Hoca Mehmet Paşa Dinyeper’e ulaştığı zaman ikmal işlerinde kullanılmak üzere yaptırılmış bulunan 400 kadar tekne ile karşılaştı. Osmanlı Donanması’nı gören bu tekneler savaşmayıp dağılmış, dağılırken de teknelerini sağda solda karaya oturtmuşlardır.

Daha sonra Fransızların da üstelemesi ile 18 Eylül 1739 tarihinde imzalanan barış anlaşması sonucunda Rus savaş ve ticaret gemilerinin Karadeniz ve Azak Denizi’nden çekilmeleri ile geçici bir kazanç sağlanmıştır. Ancak Azak Kalesi gibi stratejik bir noktanın tarafsız bir duruma getirilmesi gelecek için hiç de iyiye işaret değildi. Çünkü Ruslar nehir içinde yapacakları bir donanma ile ani bir hareketle Azak Denizi’ne çıkmaları halinde durum Osmanlı Devleti’nin aleyhine dönebilirdi. Bu sebeple Osmanlı Donanması’nın Azak Denizi’ne yakın bir yerde ileri üsse ihtiyacı olacaktı. Fakat bu durum göz ardı edilecek ve bölge önlem alınmadan bırakılacaktı.

Osmanlı Devleti artan Rus tehdidine karşı Fransa’ya bel bağlamıştı. Sultan I. Mahmut, vaktiyle Osmanlı-İran, Osmanlı-Avusturya ve Osmanlı-Rus Savaşlarında yaptığı yardımlardan dolayı Fransa’yı kendine iyi gün dostu sayıyordu. Oysa Fransa’nın her yardımı bir iyilik yada dostluk karşılığı olmayıp, Rusların Karadeniz ve Akdeniz’e inme olasılığını zayı fiatmak üzerine kurulmuştu.

Rusya’nın sıcak denizlere inmesinden zarar görebilecek bir ülke de Fransa idi Ancak, Fransa halen Osmanlı Devleti ile geniş kapsamlı ticaret anlaşmaları yaparak büyük kazançlar sağlamış durumda idi.

Sultan I. Mahmut, Fransızların Osmanlılara yaptığı yardımın karşılıklı çıkar temelinden ziyade dostluktan ileri geldiğini zannedecek ve minnettarlığının bir ifadesi olarak 1740 yılında, daha önce verilmiş kapitülasyonlara ek olarak, Büyükelçilik, Konsolosluk, Osmanlı Devleti’nde bulunan Fransız din adamlarının çalışmaları gibi konularda Fransa’ya çok büyük ayrıcalıklar vermiştir.

The Ottoman Armada did not return to Istanbul following that event, but stayed in the same region. In 1738 Suleiman Pasha arrived in Rubat and sieged the Russian Fleet.

In order to keep the fleet to fall in the hands of the Turks the Admiral Predal of the Russian Armada saw to it that his entire fleet was bombarded following their disembarkation to the land by his men. When the Grand Admiral Djanim Hodja Mehmed Pasha arrived to the Dnieper River he encountered 400 vessels, which were built to be utilized in the supply of goods and personnel. As soon as the Ottoman Armada was noticed the vessels were just scattered, and they did not fight, but the vessels sat on land here and there.

Later on, the French insisted on a peace treaty, and it was signed on September 18, 1739. According to this the Russian war and commercial vessels were to abandon the Black Sea and the Azov Sea, by this way a tiny gain was achieved. But the fact that the Azov Fortress which was at a strategical spot became neutral, was not such a good sign. Cause the Russians could build a fleet in the river, and organize an attack in the Azov Sea any time, and this would spell disaster for the Ottomans. Therefore the Ottoman Armada needed a base near the Azov Sea. But this situation was not reckoned with, and no measures were taken.

Against the increasing threat of Russia, Ottomans counted on the power of France. Sultan Mahmoud I believed that France was on his side based on their support during the Ottoman-Iran, Ottoman-Austria and Ottoman-Russian wars. But the French support was built upon the probability of the Russians to access the Black Sea or the Mediterranean Sea, but not upon good relationships, or comradeship.

Another country to be harmed of a possible access of Russia into the warm waters was going to be France. But they had already made big profits of the large scale commercial treaties with the Ottoman Empire.

Sultan Mahmoud I thought that the support provided by the French was purely dependent on friendly relations, rather than mutual interests. He wanted to show how grateful he was, and in addition to the capitulations granted before, in 1740 France was granted extraordinary privileges in the working environments of the embassy, the consulate, and in spiritual matters.

Karadeniz Haritası, 1800 / Blacksea Map, 1800

Fransa ile Osmanlı Devleti’nin dostane ilişkilerinin tek yanlı olarak geliştiği bu dönemlerde Avrupa’da da Veraset Savaşları (1740-1768) başlamıştı. Osmanlı Devletini en çok ilgilendiren konu İngiltere ve Fransa arasında deniz ilgi ve çıkarları açısından çıkan savaşlardı. Her iki ülke de denizlere egemen olarak dünya ekonomisi ve ticaretindeki ilk yeri almak uğrunda mücadele veriyordu.

Rusya tarihte ilk kez 1764 yılında Nadeschda Blagoputschja isimli bir fırkateynini Akdeniz’e deniz ticareti konusunda ilgilenmesi bahanesi ile göndermişti. Çariçe II. Katerina’nın bu gemisi ticaret konusunda pek başarılı olamasa da gemideki Rus denizcileri Akdeniz konusunda yeteri kadar bilgi sahibi olmuşlardı. Rus denizcilerin bu Akdeniz tecrübesi 17681774 Osmanlı-Rus Savaşı sırasında Baltık Denizi’nden Akdeniz’e Rus Donanması’nı gönderme konusunda gereken yararı fazlasıyla sağlamıştır.

Akdeniz’in doğu kısmına ve Kuzey Afrika kıyılarına sahip olan Osmanlı Devleti deniz çıkarlarından gönül rızası ile vazgeçmiş olduğu için İngiliz-Fransız mücadelelerine adeta seyirci kalmıştır. Bu iki ülkenin sahip olmak istedikleri

In this era when the French – Ottoman relations developed but only for the benefit of one side, Wars of Heritage started in Europe (1740-1768). The matter that the Ottoman Empire was mostly interested in was the war between England, and France, which derived from their interest on and benefits from the sea. Both countries struggled for the leading position at the world economical, and commercial platform, based on their prevailing status at sea.

Russia had sent for the first time a frigate named Nadeschda Blagoputschja to the Mediterranean in its history in 1764, with the subterfuge that it was a ship involved in maritime trade. Although the ship of Tsarina Catherine II was not that of a success in commerce, the Russian mariners on board obtained enough information on the Mediterranean Sea. This experience of the Russian mariners eminently helped them to access the Mediterranean Sea over the Baltic Sea during the Ottoman – Russian War between 1768-1774.

Akdeniz’in deniz çıkarları da halen Osmanlı Devleti’nin elinde bulunmaktaydı. Avusturya Veraset Savaşları çerçevesinde yapılan Fransa-İngiltere Deniz Savaşları Akdeniz’e ve Osmanlı Ana Vatanı kıyılarına kadar ulaşmıştı. Bu savaşlar sırasında Osmanlı Devleti İhracat ve ithalat yapamamıştı. Avusturya Veraset Savaşı’nda ise Osmanlı Devleti tarafsız kalmasına rağmen bir hayli sıkıntı çekmiştir.

Veraset Savaşları bittikten sonra, bu savaşa girmeyerek zinde kalan Ruslar, Lehistan’ın iç işlerine karışmaya başladılar. Gerek Fransızların ve gerekse Lehistan Katolik Leh temsilcilerinin ısrarı ve Podolya Eyaleti’nin Osmanlılara verileceğinin vaadi ile Sultan III. Mustafa , Sadrazam Koca Ragıp Paşa’nın ölümünden önceki muhalefetine rağmen ve bilahare ölümü üzerine 4 Ekim 1768 tarihinde Rusya’ya savaş açmıştır.

Bu sırada Rusya’daki denizcilik konusundaki atılımlar da devam ediyordu. 1762-1763 yılları arasında 26 Rus İngiltere’ye eğitime gönderilmiştir. Keza 1764-1772 yılları arasında ise 30 İngiliz deniz subayı Rus Donanması’nda görev almıştır. Rusya’nın sıcak denizlere çıkma konusundaki istekleri paralelinde Ruslar’da Mora Yarımadası’ndaki Ortodoks halkı Osmanlı Devleti’ne karşı ayaklandırma fikri gelişmişti. Osmanlı deniz yollarını etki altında tutan Mora Yarımadası, devletin ekonomi ve stratejisinde önemli bir yer almıştır.

Çariçe II. Katherina tarafından benimsenen bu fikir 1768-1771 Savaşları’ndan önce başlatılmış, bu amaçla aslen Makedonyalı olan ve Rus Silahlı Kuvvetleri’nde hizmet gören Mavro Mihail isimli bir subay örgüt kurarak ayaklanma çıkarmak amacı ile gizlice Mora’ya gönderilmiştir.

Mavro Mihail, Baltık Denizi’ndeki Rus Donanması’nın bölgeye intikal edeceğini ve büyük yardımlarda bulunacağını propaganda malzemesi olarak kullanmış ve Mora’da büyük bir kitleyi Osmanlı Devleti aleyhine çevirmeyi başarmıştı.

Buna karşılık Osmanlı Devleti, denizlerden gelmesi muhtemel tehlikeleri önlemek konusunda deniz sorunlarına önem vermeyerek sadece kara kuvvetlerinin gücü ile ülkenin önüne çıkabilecek engelleri yıkabileceğini umuyordu. Belki kara kuvvetleri de denizlerden gelebilecek saldırıları engelleyebilirdi.

Since the Ottoman Empire, who owned the Eastern section of the Mediterranean, and North African shores willfully gave up on her benefits considering the maritime issues, her position during the war between England and France was merely spectatorship. What these countries wanted to possess were the benefits at sea, which were actually under the possession of the Ottoman Empire. The naval wars between England and France which took place within the context of the Austrian Heritage Wars had reached to the Mediterranean, and the shores of the Ottomans’ fatherland. Ottomans could not import or export any goods during these wars. Although the Ottoman State had a neutral attitude against the Austrian Heritage Wars she suffered badly.

Following the termination of the Heritage Wars the Russians who did not participate in the war and preserved their strength, started getting involved in the internal matters of Lechia. Upon the insistence both by France, and Lechia’s Catholic representatives’ and the promise that the state of Podolia was going to be granted to the Ottoman Empire, had led to the declaration of war against Russia by Sultan Mustapha III, despite the opposition by the Grand Vizier Kodja Raghip Pasha, and upon his death on October 4 1768.

In the mean time the maritime breakthrough continued in Russia. 26 Russians were sent to England between 1762-1763. Likewise between 1764-1772 30 English officers were on active duty in the Russian Navy. In parallel to the Russia’s desire to be present in the warm waters Russia developed the idea of provoking the Orthodox people living on the Mora Peninsula against the Ottoman State. Then, the Mora Peninsula controlled the maritime routes of the Ottoman Empire, and it had a major impact on the state economy and strategy of the state.

This idea was adopted by the Tsarina Catherine II and was applied before the war that took place between 1768-1771, therefore an officer named Mavro Mihail who was Macedonian in origin, and in active duty in the Russian Armed Forces was sent to Mora, to found an organisation and start uprising.

Mavro Mihail succeeded to convert a large community in Mora against the Ottoman State simply by using the propaganda concerning the

Fakat bu önleyiş, boşu boşuna daha fazla sayıdaki insanı silah altında tutmayı, dolayısıyla üretimde kullanılabilecek çok sayıda insanı tüketim aracı olarak kullanmayı ve savaşlarda da gereksiz yere fazla kan dökülmesi gerekirdi.

Deniz sorunlarında o günlerde Osmanlı Devleti’nin tek rakibi Rusya değildi. İngiltere ve Fransa da Osmanlı Donanması’nın durum ve geleceğini izlemekteydiler. Osmanlı devlet adamlarının deniz gücü gerçeğini kavrayamamalarına karşılık, Avrupa Devletleri’nde denizcilik teknik yöntemlerle gelişmekte olduğundan günün birinde Osmanlı Donanması’nın kötü bir duruma düşeceği olası bir sonuçtu.

II. Katerina Dönemi’nin Değerlendirilmesi

1762-96 arasında Rus Çariçesi, I. Petro’nun (Büyük) başlattığı reformları sürdürerek ülkesinin Avrupa’nın siyasal ve kültürel yaşamına tam katılımını sağlamış, ayrıca idari ve hukuki reformlar yapmış, Kırım’ı ve Polonya’nın büyük bölümünü Rus topraklarına katmıştır.

Rusya’yı zengin ve güçlü bir devlet haline getirme hedefine tutkuyla bağlanan Katerina, asayiş ve adaleti egemen kılmayı, eğitimi yaygınlaştırmayı, sarayı Versailles’la boy ölçüşebilecek duruma getirmeyi, Bununla birlikte çözüm bekleyen en önemli sorun Yelizaveta döneminde boşalmış olan devlet kasasını doldurmaktı. Bu amaçla Katerina, ülkedeki bütün toprakların ve serfierin üçte birine sahip olan kilisenin mülklerine el koydu.

Üç komşu devlet arasında çekişmeye neden olan Polonya sorununu 1764’te çözerek kendisine tümüyle bağlı olan Stanistaw Poniatovvski’yi Polonya Kralı yaptı.

Başlattığı reform girişimleri boşa çıkan Katerina, Osmanlı-Rus Savaşları’nı (176874) bahane ederek politikasını değiştirdi. I. Petro’dan beri Osmanlı Devleti Rusya’nın geleneksel düşmanı olmuştu. Savaş sayesinde dikkatlerin ulusun ortak çıkarlarına yönelmesini sağlayan Katerina, 1770 Çeşme Deniz Savaşı’nda kazandığı zaferle geçici olarak konumunu güçlendirdi. Osmanlılar’la savaş daha bitmemişti ve Rusya’yı bekleyen başka sıkıntılar vardı.

Fransa örneğinden cesaretlenen Polonya halkı 1792’de özgürlükçü bir anayasa için hareketlenmeye başlayınca Katerina hemen birliklerini gönderdi. Ertesi yıl ise Ukrayna’nın batısında geniş bir bölgeyi doğrudan Rus Çarlığı’na bağladı. Polonya’da 1794’te Tadeusz

arrival of the Russian Armada in the region, from the Baltic Sea, and support the local community.

On the other hand the Ottoman State believed that whatever the obstacle, it could be avoided through their land forces, therefore oversaw the potential dangers from the sea, and did not take any measures against these. Maybe the land forces could avoid the dangers which would come from the sea, but this would necessitate to have more people in the army, and this would lead to have more people to consume instead of having them work in the production, this would mean that more blood would be flowing during the war.

Russia was not the only competitor of Ottoman Empire in those days. England and France were closely watching the condition, and future of the Ottoman Armada. It was obvious that where the Ottoman statesmen could not perceive the importance of naval power, and the European States technically improved this would eventually end with the decline of the Ottoman Navy.

Evaluation of Catherine II Period

Russian Tsarina continued the reforms started by Peter I the Great between 1762-96 and ensured the complete integration of her country to Europe in terms of political and intellectual living, and accomplished reforms in the area of legislation, and administration. Finally she invaded large parts of Crimea and Poland.

Catherine who was enthusiastically bonded with the idea of creating a rich and strong Russia, was also involved in the prevalence of public order and justice, making the education widely available, and making sure that the palace was able to compete against Versailles. But the most important problem to be solved was to fill the treasury which became empty during the Elizabeth Period. To serve this purpose Catherine took over the properties of the church who owned one third of all the land of the country, and of all the serfs.

In 1764 he solved the dilemma of Lechia, which caused conflicts between three neighboring countries and declared Stanistaw Poniatovvski the King of Poland, who had been always loyal to her.

Katerina II / Catherine II

Kosciuszko önderliğinde bir ayaklanma başlayınca bu ülkeyi Avrupa haritasından sildi, son Polonya toprakları 1795’te Rusya, Prusya ve Avusturya arasında bölüşüldü.

Ülkesini Avrupa’nın belli başlı güçlerinden biri durumuna getiren ve Rus tarihinde çığır açan Katerina, bugün bile Ruslar arasında çok sevilir. Hükümdarlığı boyunca batıda ve güneyde geniş topraklar elde etmiş, eski Rus hükümdarlarının İstanbul Boğazı’na egemen olma düşlerini gerçekleşebilir bir hedef durumuna getirmiş, idari reformlarının yanı sıra kapsamlı bir imar programı başlatarak yüzü aşkın yeni kent kurmuştur. Ticaret ile ulaşımın geliştirilmesi ve Avrupa’nın en büyük düşünce adamlarını çeken parlak bir saray çevresinin oluşturulması da önemli başarılarındandır.

Altmış yedi yaşındayken beklenmedik biçimde kalp krizinden ölen Katerina, sanat ve bilime büyük önem verirdi. Voltaire ile Diderot’nun dostuydu, döneminin önemli kişileriyle aralıksız yazıştı. Edebiyatı korudu, Rus kültürünün gelişmesini destekledi. Kendisi de yazılar yazdı, edebiyat dergileri kurdu ve çeşitli okullar açtı. İmar projelerinden yasalar hazırlamaya ve sanat yapıtı koleksiyonculuğuna kadar pek çok alana el attı.

As the reform efforts had not produced any positive results Catherine changed her politics by making an excuse out of the Ottoman – Russian Wars (1768-74). The Ottoman State had become the traditional enemy of Russia since Peter I. Catherine who saw to it that all the focus of the nation was concentrated on their own benefits thanks to the war, temporarily strengthened her position following her victory during the Cesme Battle in 1770. The war against Ottomans was far from over, and there were additional nuisances that awaited them.

The French people who was encouraged by the Poland example had gotten into action for a more liberalistic constitution. Catherine sent the troops immediately. The following year she invaded a large section in the west of Ukraine, and made this part of the Russian Tsardom. As the uprising started in Polan in 1794 under the leadership of Ta-deusz Kosciuszko this country was erased by her on the Europe map, the final Polish soil was shared in 1795 between Russia, Prussia and Austria.

Catherine who made her country one of the European powers, and caused a groundbreaking development in the history of her country, is still one of the most beloved historical characters among the Russians. She had taken the possession of many lands both in the west and the south during her reign, and made the old dream of the former Russian Emperors of conquering Istanbul Channel a goal which was believed to be achievable. In addition to the administrative reforms, she had also started a zoning plan, and had founded over one hundred new cities. Another one of her achievements is that she created a palace environment where many of the important European intellectuals were attracted, and the development in the areas of transportation, and commerce.

She died of a heart attack at the age of sixty seven. Her death was unexpected. She cared for arts and science. She was befriended with Voltaire and Diderot, and exchanged letters with many important personalities of her period. She was a protector for literature, supported the development of the Russian culture. She also was a writer, founded literature magazines, and schools. She has been involved in many areas from zoning projects, to preparing legislation, and to art collectionism.

1.3 Osmanlı Donanması

1.3 The Ottoman Navy

Ummanlara hükmeden Barbaros Hayrettin Paşa zamanındaki Türk Donanması’nın stratejisi;

“Türk Donanması dünyanın geri kalan donanmalarının toplamından daha güçlü olmalı ve daima aynı seviyede tutulmalıdır” olmuştur.

Belki gemi sayısı bakımından değil, fakat teknelerin mükemmelliği, personelin eğitim ve disiplini, deniz topçusunun menzil üstünlüğü göz önüne alındığında bu strateji XVI. asır boyunca başarı ile uygulanmıştır diyebiliriz.

Dünya Deniz Harp Tarihi incelendiğinde Türkiye den sonra ancak iki devlet; İngiltere ve ABD, bu derecede iddialı bir stratejiyi uygulamayı başarmışlardır. 19. asırda İngiliz donanması dünyadaki donanmaların toplam gücünden üstün seviyede tutulduğu gibi, İkinci Dünya Harbi’nden sonraki yıllarda da aynı hususu ABD gerçekleştirmeye muvaffak olmuştur.

Ancak savaş gemisi, personelin eğitimi, topçuların üstünlüğü gibi hususlar tamamen donanma için geçerli olan hususlardı. Buna karşılık bir ülkenin denizcilik gücü sadece donanmasından ibaret olmamalıdır. Deniz Ticaret Filosu da en az o ülkenin muharip gücü kadar önemlidir. İkisini aynı seviyede yüksek tutmayı başaran ülkeler daima başarılı olmuştur.

The strategy of the Turkish Navy during the Period of Barbaros Hayrettin Pasha, who ruled the oceans was stated as follows;

“The Turkish Navy must be stronger than the total power of the ^eets of the entire world, and be preserved as that”.

Although the number of the ships in the fleet failed to meet this criteria, when the perfection in the construction of the vessels, the level of cultivation, the discipline of the seamen, and the superiority of their guns’ range are considered, the Turkish Navy successfully implemented this strategy throughout the 16th century.

As the world maritime history of wars would reveal, following the Turkish Navy, only the U.K., and the U.S.A. could successfully implement such a strategy. Similar to the British Navy, which was deemed to be more improved than the entire world fleet in the 19th century, the U.S. Navy attained this position in the years followed by the World War II.

On the other hand such criterion, including the naval vessels, personnel training, superiority of the artillerymen only applied to the Navy. But the maritime superiority of a country may not only be measured by the power of its Navy. The Maritime Trade Fleet of a country is as fundamental as its fighting power.

Haliç ve Donanma / Golden Horn and the Fleet

Tersane-i Amire, 1949, Feyhaman DURAN, İstanbul Deniz Müzesi /

The Imperial Dockyard, 1949, Feyhaman DURAN, Istanbul Naval Museum

Osmanlı ise ticareti adeta bir eziyet veya ikinci derecede bir husus olarak görmüş ve bu yüzden de sadece gayrı Müslimlerin veya yabancıların tekelinde deniz ticareti yapılmıştır.Bu durum özellikle deniz adamı yetiştirilmesinde büyük sıkıntılara yol açacaktır.

Çeşme’de kaybedilen 5.000 denizci, İnebahtı’da yitirilen 30.000 denizci, Osmanlı Donanması’nın uzun müddet, kendine gelememesinin en büyük nedenidir.

Dünyanın en büyük tersanelerinden biri olan İstanbul Tersanesi’nde o zamanın imkanlarıyla bir sene içinde yepyeni bir Donanma inşa etmek mümkün idi. Ancak onu kullanacak olan kaptanları, topçuları, gabyarları yetiştirmek seneler almaktadır.

Örnek bir denizci devlet olan Venedik, denizci stratejisinin üç ana unsuru olan, savaş gemileri, ticaret gemileri ile üs ve limanları için politik ve askeri mücadeleyi dengeli bir şekilde yürütmesini bilmiştir.

İtalyan Amirali Fiorovano :

“Türkler hiçbir zaman denizlere sahip çıkmak istemediler, tam tersi yabancılara bol bol deniz ticaret imtiyazı vermekten başka, kendi mallarını da çok büyük çok büyük navlunlar vererek onlara taşıttılar. Bu yüzden imparatorluklarını kaybettiler” demiştir.

The countries, which managed to keep both their powers equally effective, always prospered.

The Ottomans, to the contrary, were either reluctant to handle the maritime trade, or this was not their priority. This was only performed under the monopoly of the non-muslims, or foreigners. Therefore serious complications were suffered in the process of training the seamen.

First the loss of 5000 sailors in Cesme, then the death of 30.000 sailors at Inebahti, those were the most significant events, that caused the Ottoman Navy to suffer a long lasting decline.

Still, the conditions allowed to rebuild the complete fleet in less than a year, in the ship building yard of Istanbul, which was one of the largest shipyards in the world. But, it took years to train the personnel of the Navy which consisted of captains, artillerymen, and the sailors.

Venice constitutes a good model for a state, whose priority was to develop its maritime existence by implementing the three priorities of the maritime world; naval vessels, trade ships, naval bases, and shipyards, in order to carry on their political and military presence.

Deniz ticareti ile uğraşmak, hem ticari gemi faaliyetlerinin sürekliliği , hem de bu ticaretin korunması için savaş gemileri faaliyetlerinin sürekliliği anlamına gelmektedir. Osmanlı Devleti, ticaret yapmak, en azından kendi ürettiği malları kendisi taşımak yerine, fethettiği topraklar üzerinde uyguladığı “karacı stratejisini” denizlerde de uygulamaya çalışmış, ticaret gemilerinden, limanlardan, mallardan gümrük ve vergi almayı , yani kolay ve kalıcı olmayan yolu tercih etmiştir.

Böylece bir yandan denizlerden yeterince gelir temininden yoksun kalındığı gibi, ticaret gemilerinin denizci personel potansiyelinden de mahrum kalınmıştır.

Gerçek anlamda deniz gücüne önem veren padişah, Fatih Sultan Mehmet’tir. Fatih Sultan Mehmet, Gelibolu Tersanesi’nde gemi yapım işlerine hız vermiş, kısa zamanda 147 parçalık bir deniz gücü meydana getirerek komutanlığına Baltaoğlu Süleyman Bey’i atamıştır.

Osmanlı’nın ilk zamanlarında; Gelibolu ve Karamürsel’de, Karasi Beyliği’nden alınan Edincik’de, Bizans’dan alınan İzmit’de (Kocaeli Tersanesi) tersaneler bulunuyordu,

Gelibolu Tersanesi, düzenli ve büyük ilk Osmanlı Tersanesi’dir. 1390’da şehrin harap olan dış kalesi yıkılarak iki kule inşa edilmiş ve liman ıslah edilerek gemi inşa tezgahları, malzeme depoları,çeşmeler, peksimet fırınları ve baruthaneleri ile Gelibolu tam teşekküllü bir tersane halini almıştır. Gelibolu’nun bir deniz üssü olmasından sonra İzmit, Karamürsel ve Edincik Tersaneleri’ndeki gemiler buraya alınmıştır

İstanbul’un fethini takip eden on sene içinde Fatih donanmanın güçlenmesine azami önem vermiş ve İstanbul’da iki tersane daha kurdurarak gemi yapımını hızlandırmıştır.

Bu dönemde Osmanlı Donanması Ege Denizi’ne açılmaya başlamış ve 1463 de Eğriboz Adası Muharebesi’nde ilk defa Venedik’e ait bir filo mağlup edilerek Halkis Kalesi zapt edilmiştir.

Takip eden dönemde donanmanın yardımıyla Kırım fethedilmiş ve Karadeniz bir Türk Gölü haline sokulmuştur.

Akdeniz’de ise Osmanlı farklı bir strateji uygulamış ve deniz ticaret yolları üzerlerindeki ada, kale, üs ve limanları uzun ve zahmetli mücadelelerden sonra ele geçirmiş ve özellikle Doğu Akdeniz’de deniz egemenliğini tesis etmiştir.

The Italian Admiral Fiorovano once said :

“Turks never really were interested in ruling the seas, to the contrary, they granted the foreigners extraordinary privileges to perform trade in their own maritime territory, and paid them large amounts of freights to carry their merchandises. This brought the end of their empire”.

Handling maritime trade means the sustainability of the maritime trade, as well as the continuity of the activities of the Navy in order to preserve the trade activities. The Ottoman Empire chose the easier but shortlived alternative by collecting customs fees, and taxes from the trade ships, harbors, and merchandises, and implemented the same “landsman attitude”, just as it did towards the lands he invaded, instead of performing its own trade, or at least transporting the locally produced merchandise.

Hence, there was lack of sufficient income from the seas, on one side, and inability to take advantage of the large capacity of trade ships’ sailors on the other.

The Sultan, who actually cared for the power of the navy was Sultan Mehmed II (the Conqueror). He ordered the acceleration of the shipbuilding in the Gallipoli shipyards. A fleet consisting of 147 ships was created in a very short period of time. Baltaoglu Suleyman Bey was appointed as the Admiral of the Navy.

Shipbuilding yards of the Early Ottoman Empire were located at Gallipoli and Karamursel, in Edincik which was captured from the feudal state of Karasi, and Izmit (Kocaeli Shipyard) which was overtaken from the Byzantine Empire.

Gallipoli Shipyard was the best organized and the largest Ottoman Shipyard. The partially collapsed bailey of the city was completely demolished in 1390, and two towers were built, then the harbor was renovated, and it became a completely equipped shipbuilding yard with its construction lines, material warehouses, fountains, bakeries for sailors’ biscuits, and gunpowder factories. Following the conversion of Gallipoli Harbor into a naval base the fleet harboring in Izmit, Karamursel, and Edincik shipyards were transported to Gallipoli.

İstanbul Tersanesi / Istanbul Dockyard

II Beyazıt devrinde Osmanlı yönetimi, Cezayir ve civarında yerleşmiş olan Müslüman denizcilerle yakın bir işbirliğine gitmiş ve buralarda kullanılan gemi inşa teknikleri öğrenilerek geliştirilmiştir.

O dönemde Avrupa devletleri gemi inşası için çıralı çam kereste kullanırken, daha hafif olsun diye Cezayir’de gemi inşaatı için köknar kullanılıyor, omurga için ise meşe veya çam ağacı kullanılıyordu. Avrupa devletleri teknelerini bindirme kaplama sistemi ile inşa ederken, Cezayir’de tekneler daha gelişmiş bir metot olan armuz kaplama sistemi ile inşa ediliyorlar ve dış kaplamalar katran ve balmumu ile sıvanıyordu.

Bu tip gemilerin en sağlam yerinin pruva kısmı olmasına özen gösteriliyordu. Pruvanın sancak ve iskelesinde mahmuzlar bulunuyor, baş üstünde takip topları için bir sahanlık inşa ediliyordu. Hıristiyan gemilerinde bulunan lüks salon ve kamara gibi fantezi süslere yer verilmiyordu. Safra olarak taş ve çakıl kullanılıyor, safralar bir taraftan diğer tarafa kolayca nakledilebilir şekilde istif ediliyordu. Düşman gemisi mahmuzlanacak ise, safralar kıça kaydırılarak baş yükseltiliyor ve rakibin en hassas bölmelerinden mahmuzlanması hedefleniyordu.

Yavuz ve Kanuni dönemlerinde İstanbul Tersanesi bir kış mevsiminde 200 parça gemi yapabilecek kapasiteye ulaşmıştır. Bu kapasite diğer tersanelerin yardımı ile 300 gemiye çıkartılabiliyordu.

The ten years following the conquest of Istanbul, Sultan Mehmed II focused on the strenghtening of the Navy in particular, and accelerated the shipbuilding by building two more shipyards in Istanbul.

During this period, the Ottoman Navy started sailing in the Aegean Sea, and defeated a fleet of the Venetian Navy for the first time in the Egriboz Island Battle, that took place in 1463, and invaded the Halkis Fortress.

Meanwhile, Crimea was conquered by the Ottoman Navy, so that the Black Sea became a lake inside the territories of the Ottoman Empire.

In the mean time, Ottomans implemented a different strategy in the Mediterranean Sea, and conquered the islands, fortresses, bases, and harbors which are situated on the course of their trading destinations, and especially established their predominance in the Eastern Mediterranean waters.

The Ottoman administration of Bayezid II period established a close cooperation with the muslim sailors, who lived in Algiers and environs, in order to learn the construction techniques of the ships. At that time Algiers shipbuilders utilized oak or fi r tree for shipbuilding in order to construct lighter ships, while Europeans used pitch pine timber. The European ships were clinker-built, while the Algerian ships were carvel-built, subsequently tared or waxed for water-proofing.

48 Toplu Fırkateyn, 48 Guns Frigate Mehmet Raif Efendi

Kuruluş devrinde tesis olunan Gelibolu Tersanesi’ne ilave olarak yükseliş devrinin ana tersaneleri, İstanbul Tersanesi (200 göz inşaat kızaklı), Sinop Tersanesi, Samsun Tersanesi, Kefken Tersanesi, Tuna Tersanesi (Rusçuk), Süveyş Tersanesi, ve Birecik Tersanesi’dir.

Gemilerin inşa ve bakımları tersanelerin kapasitesi ve ülkenin sanayi ve ekonomik gücüne bağlıysa da tersaneler bir plan ve program altında faaliyet göstermiyorlardı. Tersanelerin mutlak amiri padişahtı.

Osmanlı Tersaneleri’nde her sene 40 gemi yapmak kanundu ancak padişahın iradesi olmadan bir şey yapılamıyordu.

Osmanlılar, yükseliş devrinde hem kürek ve hem de yelkenle seyir kabiliyeti olması nedeniyle kadırga inşasına önem verdiler. Hıristiyan devletlerde kadırga inşa etmekte ve fakat bu tekneleri birkaç kat bakırla kaplayarak bir nevi zırhlı hale sokmakta, daha fazla asker ve top taşımalarını sağlamaktaydılar.

Batılılar ayrıca, yelkenli gemi inşasında çok ehemmiyet vermekte, kudretli kalyonlar inşa ederek her mevsim denizlerde fi lolar bulundurabilmekteydiler. Osmanlı Filosu son baharda İstanbul’a dönünce, onlar büyük yelkenlilerle denize açılırlar, sahillere ve adalara saldırırlardı. Sahil ve adalardaki kaleler kara kuvvetleri ile savunulur, denizden bahara kadar yardım görmezlerdi. Bu suretle ilkbahar ile sonbahar arasında Akdeniz’de Osmanlı Filosu hakim olur, kış aylarında ise Hıristiyan Filoları rakipsiz denizlerde dolaşırlardı. Osmanlılar kış aylarında denizlerde filo bulundurmayı hiç ele almadılar ve bu durum çöküş devrine kadar sürüp gitti.

Osmanlı Devleti’nin toprak kaybettiği ilk antlaşma olan Karlofça Antlaşması’yla başladığı kabul edilen gerileme devri, Mezomorto Hüseyin Paşa’nın aldığı tedbirler ve geç de olsa geçilen kalyon teşkilatlanmasına bağlı olarak 1770 Çeşme Savaşı’na kadar donanma da kendini göstermemiştir.

It was particularly important to build sturdy bows for this type of ships. There were rams on the starboard, and port of the bow, and shelf areas were built on ships in order to place the pursuit cannons aboard. No luxurious salons, berths or other ornate items were placed inside the ships, as it was the case in the vessels built in the countries of Christian religion. Stones and sand were used as ballast, and they were stacked so to facilitate their transportation from one place to another. If the enemy ship was to be rammed, the ballasts were moved to the stern in order to raise the bow higher, and the most critical sections of the enemy’s boat were targeted for ramming.

The shipbuilding capacity during the periods of Sultan Selim I (The Brave), and Sultan Suleyman I (The Magnificent) was approximately 200 ships of different sizes per year. That capacity reached a total of 300 ships per year with the establishment of the additional shipyards.

In addition to the Gallipoli Shipbuilding Yard, which was built in the foundation period, the central shipbuilding facilities of the rising period, were the Istanbul Shipbuilding Yard (200 construction cells with slipways), and the shipbuilding yards in Sinop, Samsun, Kefken, Tuna (Ruscuk), Suez, and Birecik.

Although the construction and maintenance of the ships were related with the general economic power and industry of the country, as well as the capacity of the shipyards, those shipyards did not act to a certain plan, and program. The Sultan was the sole commander of the shipyards.

According to the law the target was the construction of at least 40 new ships in the Ottoman shipyards each year, but no one was able to start anything or produce anything, unless the Sultan ordered.

The Ottomans particularly valued the construction of galleons, considering their ability to use both sails and oars for propulsion. The Christian states also built galleons, and they installed a couple of copper layers on those vessels to produce a sort of armored boats, and they also made them so, that they could be able to transport more troops and ammo.

Mahmudiye Kalyonu Karadeniz’ de (Ali Rıza İŞİPEK Koleksiyonu) / The Galleon Mahmudiye at the Blacksea (Private Collection of Ali Rıza İŞİPEK)

Sinop’ta İnşa edilmiş 24 toplu Osmanlı Korveti / 24 guns Ottoman Corvette, built at Sinop, Mehmet Raif efendi

Mezemorta Hüseyin Paşa kalyon filosunun kuruluş sayısını kırka çıkarmak için hükümetten karar aldığı gibi komutanların terfilerini kanuna bağlamıştır. Bu kanunun ana hatları şunlardır:

1 — Akdeniz’in Kaffei umuru Kaptan

Paşa’nın uhdesine tevdi ve havale edilmiştir.

2 — Kaptan Paşa ile sefere memur

olup da seferde bulunmayan veyahut sefer esnasında ölen derya kalemlerine ve Biga, Gelibolu, Kocaeli,Suğla (Çeşme) sancaklarına mensup Tımar ve Zeamet sahiplerinin tımar ve zeametleri mahlûl olacak; bunlardan zaimlerin bir oğulları varsa, beş bin, ikinci oğulları varsa ona da dört bin; Tımarların ancak bir oğluna üç bin akçe verilir. Şehit olanların oğullarına merhameten kanundan ziyadesi dahi verilir. Babası öldükten sonra doğan oğullara bir şey verilmez.

3 — İcmalü kalemden hisse ayrılarak

başka birine verilemez.

4 — Askere yabancılardan hiç kimse

ithal edilemez.

5 — Sahibi oğulsuz olan yahut mevcut olmayan tımar ve zeametler mensup oldukları alaybeylerin (Albayın) bayrağı altında sefere gitmek şartıyle alaybeyinin arzile Kaptan Paşa tarafından mühürlü bir tezkere ile hükümete arz olunur.
6 — 1600 sonlarında yirmi beşi hazır ve ikisi yapılmakta olan yirmi yedi kalyon kırka çıkarılacaktır ve bunların mühimmat ve mürettebatları defterde gösterildiği gibi olacak ve değiştirilmeyecektir.
7 — Kalyon sayısı kırka çıktıktan sonra kadro tamamlandı diye ihmal ve tekasül edilmeyerek ocaklık bağlanan mahallerden tersaneye gönderilen kereste ile eskiyen kalyonların yerine yenileri yapılacaktır.

The westerners also valued sailships built galleons, and saw that their ships were in the seas throughout the year. As the Ottoman fleet returned to Istanbul in autumn, they took of, and sailed with large sailships, and attacked their targets on the coastlines, and islands. The fortresses on the coastline, and islands were defended by the military, but the navy would not show up until spring. This way the Ottoman Navy predominated the Mediterranean between spring and autumn, and the christian fleets sailed unrivaled in the seas in winter. Ottomans never cared for a presence in the seas in the wintertime, and this went on until the fall of the empire.

The decline period of the Ottoman Empire which presumably began with the treaty of Karlowitz or Karlovci, the first treaty where the empire lost a piece of land for the first time, was not reflected on the Navy until the Battle of Cesme in 1770, due to the measures taken by Mezomorto Huseyin Pasha, and the galleon fleet organization.

Mezemorta Huseyin Pasha received the approval of the government for founding a fleet consisting of fourty galleons, and even made sure that the only way his commanders were appointed was by law. Following were the key articles of that law:

1. — All the matters concerning the Mediterranean Sea shall be the responsibility of Kaptan Pasha.
2. — All the appanages, and commanderies of the personnel who were assigned for navigation with Kaptan Pasha, but failed to do so, or died during the navigation, and the appanages and commanderies of the sanjak units of Biga, Gallipoli, Kocaeli, Sugla (Cesme) owning Appanages and Commanderies shall be subject to be escheated. Among those, the sons of the feoffs, if any, shall receive five thousand aspers for one single son, four thousand for the second. Only one son of the appanage shall receive three thousand aspers. The sons of the martyrs shall be paid in excess. The sons, who were born after the death of their fathers shall be paid nothing.
3. — No shares shall be taken from the sum of entries to pay someone else.

Taş Havuz / Stone Dock, Mehmet Raif Efendi

8 — Kaptan Paşa, bütün deniz beylerinin, kaptanların, reislerin ve sair donanma ricalinin başbuğu olup bunların hepsi kaptan paşanın sözlerine itimat ve emirlerine itaat edecek ve her fırkanın ahvali Kaptan Paşa tarafından tanzim edilecekti.
9 — Deniz Beyleri kendi nizamlarına ve sa’ namelerine göre ve her çektiri için beşer veya altışar kat forsa ile 160 cenkçi levent hazır bulundurulacak ve gemilerin mühimmat ve takımlarını mükemmel bir halde tutacak, sefer vukuunda donanmaya ittihak ettiklerinde Kaptan Paşa tarafından teftiş edilerek kusuru görülenler tembih ve bununla uslanmayanların gemileri ellerinden alınarak ehline verilecek ve keyfiyet hükümete arz olunacaktır.
10 — Her zümreden iyi çalışanlar mükafat ile taltif ve teşvik edilecek, kabahati görülenler tevbih ve tedib edilecek hiyanet ve şekavete cüret edenler cezalandırılmak üzere hükümete bildirilecektir.
11 — Kaptan Paşa ile kaptana, patrona, riyale ve diğer kaptanlar ve reisler azli mucip halleri görülmedikçe azledilmeyecektir.
12 — Ölüm yahut cinayet ve hiyanet gibi azli mucip bir sebepten dolayı kaptan paşalık inhilâl edince bu makam fenni derya ve ahvali rical donanmaya vukufu olmayan kara paşalarından zinhar ve zinhar birine verilmeyip kaptana olan zata tevcih edilecektir. Boşalan kaptanlığa patrona ve ondan boşalan patronalığa riyale geçirilecektir.
13 — Eğer kaptanlıkta bulunan zat kaptan paşalığa müsait değilse donanma komutanlarının ittifakiyle patrona ve riyaleden hangisi münasipse kaptan paşalığa intihap edilerek vezir-i âzamin tasvibine arz olunacaktır. Fakat kaptana lâzım gelen vasıfları haizse mağduriyetine meydan verilmeyecektir.
4. — No foreign personnel shall be drafted for the navy.
5. — Appanages, and commanderies, who do not have a son, shall be presented with a letter to the government, by Kaptan Pasha, provided that they navigate under the flag of their own Captain.
6. — The number of galleons to be constructed will be fourty by finishing off the two galleons which are under construction, and by building new ones, in addition to the twenty five which were previously finished, by the end of the 1600 ‘s, the ammo and personnel of those will be as defined in the book, and this will not be changed.
7. — Following the completion of the building of fourty galleons, no looseness or negligence shall be allowed, on the contrary timber shall be transported from the timber storages to the shipbuilding yards, and new galleons shall be built to replace the aging ones.
8. — Kaptan Pasha is the Commander of all the marine beys, captains, skippers, and other dignitaries of the Navy, and all these shall abide by the statements and orders of Kaptan Pasha, and all the organization of the divisions’ conditions shall be under the responsability of Kaptan Pasha.
9. — The Marine Beys are to keep 160 warriors, and between five to six galleonslaves per galleon present, based on their own regulations and yearbooks. They are also to keep the ammunition, and tools of the ships in an excellent manner, and when they are to join the fleet in case of war, they shall be inspected by the Kaptan Pasha, and the ones who shall be found at fault, shall first be warned, and then their ships shall be taken over, and the government shall be informed on the matter.
10. — All the hard workers from each class are to be rewarded, and encouraged through awards, the ones who are found guilty shall be given notice, and training, and the ones who dare to involve in treason or villainy shall be reported to the government for punishment.
11. — The Kaptan Pasha, the admirals, vice admirals, rear admirals, and other captains, and skippers shall not be dismissed without their involvement in an activity which would justify their dismissal.

Tersane-i Amire’den Bir Görüntü, Melling’ten Detay A View from Imperial Shipyard, detail from Melling

14 — Bu suretle boşalacak riyaleliğe kaptan paşanın başkanlığında donanma komutanlarından teşkil edilecek meclis tarafından kalyon kaptanlarının en münasibi seçilecek; yalnız kıdeme değil ehliyet ve liyakate de itibar edilecektir ve keyfiyet hükümete arz olunacaktır.
15 — Barış zamanlarında kaptan paşa anane mucibince baştardaya binecektir. Fakat savaş zamanlarında yeni yapılan üç ambarlı kalyona geçecektir. Buna üç fener ve üç bayrak çekilecek ve adına (Başkaptana) denilecektir. Eski kaptana kalyonu (İkinci kaptana) adını alacak ve kaptana onda olacaktır.

Türk Donanması’nın kalyon devrine girmesini kanunlaştıran Mezemorta Hüseyin Paşa öldükten sonra (1701) yaptığı kanun gereği yerine kaptana bey getirilmişse de bu maddeye aykırı tayinlerin yapılması gecikmemiştir. Padişah ve Vezir-i Azam tarafından denizci olmayan personelin Derya Kaptanlığı’na tayinleri tekrar başlamıştır. Fakat Donanma, kanunun diğer maddelerini uygulamaya devam ettiğinden muharebe kabiliyeti süratle yükselmiştir.

1707 de Akdeniz’e donanma ile çıkan Hacı Mehmet Kaptan yirmi kadar kalyon ile İspanya ve Mayorka’ya kadar gitmiş, dönüşte Messina’ya asker çıkarıp iki kaleyi zapt etmiş ve bu kaleleri tamamen tahrip ederek aldığı esirlerle geri dönmüştür.

1710 yılında ise Rusya’ya karşı yapılan seferde, 360 parça gemi ve yaklaşık 35.000 askerden oluşan Osmanlı Donanması’nda,

3. 300 levent taşıyan 1 baştarde-i hümayun ve 22 adet ümera çektirisi,

16.000 levent taşıyan 27 kalyon,

225 er leventli 30 kalita,

80 er leventli 60 firkate,

12. — When and if the Kaptan Pasha leaves or he is forced to leave due to death, murder, treason or any other reason for dismissal, this position shall not be filled by one of the land marshalls who are not capable or knowledgable on maritime issues, just in contrary the position is to be filled by an admiral. The position of the admiral is to be filled by the vice admiral, and the position of the vice admiral is to be filled by the rear admiral.
13. — If the person who is an admiral not suitable for becoming Kaptan Pasha, a vice or rear admiral is to be elected based on suitabiliy and by common consent of the whole naval commanding officers, and be presented to the Grand Vizier for his approval. But if he does possess the qualities for performing the duties of an admiral he shall not be aggrieved.
14. — This way the most suitable of the galleon captains shall be appointed for the duty of rear admiralty by Kaptan Pasha and the naval commanders; not only the seniority but experience and integrity shall also be among the sign ificant criteria for the selection, and the government shall be advised of the matter
15. — Kaptan Pasha shall traditionally sail in the Basterde in times of peace. But he shall be sailing in the galleon with the three gun decks during war times. The ship shall be hoisted three flags and illuminated with three lanterns. The former admiral shall be called the Second Admiral, and he shall be in charge.

Following the death of Mezemorta Hussein Pasha (1701) who enacted the transformation of the Turkish Navy’s ships into galleons the admiral was appointed at his position as required by the law that he legislated, but the appointments which contradicted this article did not belate. The appointment of the personnel, who had no maritime experience, to the position of Sea Captian began again. But since the Navy implemented the other articles of the law, the combat ability rose very rapidly.

In 1707, Haci Mehmet Kaptan who led the Navy in the Mediterranean, sailed to Spain, and Mallorca with a fleet of twenty galleons, and landed his troops in Messina on the way back, to seize two fortresses, and then he completely destroyed these castles, and returned with the captives.

30 leventli 120 kancabaş, (zahire,mühimmat ve asker nakli için )

7 şer leventli 100 brolik bulunmaktaydı.

Müteakiben Avrupa’da Osmanlının ayak uydurmakta zorlanacağı yeni bir dönem başlıyordu. Bu arada Osmanlı Donanması yine her yıl Akdeniz’e açılıyor ama birkaç korsan gemisinin zapt ve müsaderesinden başka önemli bir faaliyet yapamıyordu. Mezomorto Hüseyin Paşa’nın Kanunnamesi’nin uygulanmasından vazgeçilmiş donanma ve gemiler denizcilikten gelmemiş ehil olmayan kişilerin kumandasına girmişti.

Osmanlı Donanması gemi adedi bakımından dönemin önde gelen donanmalarına göre halen önde olmasına rağmen ciddi sorunlar yaşamaktaydı. Yelken devrinin başlaması, çek çabuk gelişen top teknolojileri ve taktikleri tüm denizcilerin artık donanımlı okullarda eğitim görmesini gerektirmesine rağmen, henüz Osmanlı Donanması’nda tek bir okul bile bulunmamaktaydı. Dolayısıyla, çağdaş denizcilik eğitimi almış bilgili ve tecrübeli bir personel mevcut değildi.

Bu dönemle ilgili olarak Sn. Ord. Prof. İsmail Hakkı Uzunçarşılı’nın aşağıdaki tespiti çok çarpıcı ve bir o kadar da düşündürücüdür.

Bundan başka yaptırılan kalyonların işe yaraması düşünülmeyerek kıç tarafiarı müteaddit odalarla süslenip seyyar bir deniz köşkü haline getirilmiş ve bundan başka gemici yetiştirilmesi de ihmal edilmiş ve tersane varidatı ve paşa gemilerine tahsis edilen yerlerin hasılatı ve salyane kaptanlıklar (Sakız, Nakşe, Mehdiye, Lefkoşe, Baf, Girne, Sancak Beylikleri) me’kel (arpalık) olmuş ve kalyoncu askerleri de ticarete dökülmüşlerdir.

Dünyada ilk kurulan Lloyd’s Register of Shipping 1760’da gemi inşası için kurallar yayınlamış İngiliz Kralı da bu kuralara uyulmasını, gemilerin Lloyd’s kurallarına uygun inşa edilmelerini emretmişti. Sigorta şirketleri klaslı olmayan gemilerle nakledilen malları sigortalamıyor veya çok yüksek bir ücret talep ediyorlardı.

Denizcilikte ve ticarette gemilerin sağlamlık, sürat ve emniyeti birinci aranan vasıf olmuştu, Avrupa’da ve özellikle İngiltere’de hummalı bir gemi inşa faaliyeti başlamış, ticaret fi loları yenilenmişti. Harp gemisi inşası için de Lloyd’s kuralları gibi Admiralty kuralları konulmuş, gemiler bu kurallara uygun olarak inşa edilmeye başlanmıştı.

In 1710, the Ottoman Navy started a campaign against Russia where it attacked with a fleet consisting of:

360 ships, and approximately 35,000 sailors

1 galley reale carrying 3.300 sailors (levents) and 22 pieces of Commander’s cektiri,

27 galleons transporting 16.000 sailors,

30 galleys with 225 sailors (levents),

60 frigates with 80 sailors (levents),

120 coasters with 30 sailors (levents) (for the transportation of grains, ammunition, and sailors)

100 broliks with 7 sailors in each .

This was followed by a period in Europe when the adaptation of the Ottomans became extremely hard. In the mean time the Ottoman Navy did sail in the Mediterranean each year, but no serious activities were undertaken except for the confiscation, and seizure of a couple of pirate boats. The code of Mezomorto Huseyin Pasha was discontinued, and the fleet and the ships were under the command of the incompetent people.

The Ottoman Navy was still the leading Navy among the fleets of the period with the number of its ships, but had serious problems. As the age of Sailing began the ever improving technologies of cannon building, and battle tactics necessitated serious education for all of the sailors, but the Ottoman Navy failed to found even one school. Thus, there was a lack of sophisticated, and experienced personnel with contemporary naval education.

The evaluation of Senior Prof. Ismail Hakki Uzuncarsili on this period, as seen below is dramatic, and thought-provoking;

Apart from this, the fact that these galleons should be serving some purposes was overseen, and the sterns of those ships were equipped with luxurious and ornamented rooms, which turned them into villas, and raising new sailors became a neglected matter. And the revenues of the building yards and the income from the places which were alloted for the pashas’ ships, and the salaries of the captaincies (Sanjak Beylics of Chios, Nakse, Mehdiye, Lefkosha, Baf, Girne) became allowances, which forced the galleon sailors to involve in trade.

İstanbul Tersanesi’nde Havuzlanan Bir Gemi / A Docked Ship in the Istanbul Dockyard

İngilizlerin öncülük ettiği Lloyd’s kurma girişimini, 1828 de the Bureau Veritas, 1861 de Registiro İtaliano, 1867’de The American Bureau of Shipping ve Germanisches Lloyd, 1894 de Norscke Veritas ve diğer devletlerin Lloyd’ları takip etmişti. Türk Loydu ise ancak 1962 yılında kurulabilmiştir.

Tersane-i Amire’de ilk kalyon 1644 yılında inşa edilmiştir. 1660 da 30 adet kalyonun inşası için kapsamlı faaliyetlere başlanmış böylece donanma mevcudundaki gemi çeşitlerinde büyük bir değişme olmuştur.

Ancak bu dönemde kalyon inşası uzun süre devam etmemiştir. Kalyon kullanımı için gerekli eğitim ve altyapı donanmaya kazandırılamadığı için Fazıl Ahmet Paşa döneminde 1661 yılında tekrar kadırga kullanımına ve inşasına dönülmüştür.

Kalyon inşasına 1679’da tekrar 10 gemi -bu gemilerin 4’ü üç ambarlıdır- ile başlanmış 1685 ile 1699 yılları arasında kalyon inşasına hız verilmiştir. XVIII. yüzyılın başlarında tekrar kalyon inşasında duraklama dönemine girildiğini ve Tersane-i Amire’de gemi tamirinin gemi inşa faaliyetlerinin önüne geçtiğini görüyoruz.

Tersane-i Amire’de Malzeme Temini

Tersane-i Amire’deki gemilerin inşa ve teçhizi sırasında kullanılacak olan kereste, direk, seren, ham demir, katran, zift, yağ, reçine, balmumu, kendir, üstüpü, kürek, keneviçe, ve barut gibi malzemelerin önemli miktarı avarızları karşılığında reayadan ocaklık olarak temin edilmekteydi.

Lloyd’s Register of Shipping which is the world’s first Lloyd’s published the new laws for shipbuilding in 1760, and the King of U.K. ordered that those laws should be abidden by, and that the new ships should be built following the rules of the Lloyd’s.

The insurance companies did not insure the goods which were transported in ships that were not classified or asked for very high fees.

The speed and reliability of the ships became the primary qualities that were requested in the maritime world and trade. A hectic activity of shipbuilding started in the entire Europe and particularly in the U.K., and the commercial fleets were renewed. Admiralty rules started to apply for the building of war ships, just as it is the case with Lloyd’s rules, and the shipbuilding had to follow those rules.

The leadership of the British to found Lloyd’s, was followed by the Bureau Veritas in 1828, Registiro Italiano in 1861, The American Bureau of Shipping and Germanisches Lloyd in 1867, Norscke Veritas and other countries’ Lloyd’s in 1894. Turkish Lloyd was not established until 1962.

The first galleon was built in Tersane-i Amire in 1644. Comprehensive activities for the building of 30 galleons was started in 1660, so that the variety of ships in the Navy went through a major change.

But, the galleon construction did not last long in this period. Due to the lack of sufficient training, and substructure for navigating galleons, the galley type of ships were again the ships that were built and navigated in 1661.

The construction of galleons began with building 10 ships, again in 1679 - four of these contained three gun decks each- and galleon construction was accelarated between 1685 - 1699. Starting in the beginning of 18th century the galleon construction went into its decline period, and the priorities inside the shipbuilding yard of Tersane-i Amire changed from shipbuilding into repair of the ships.

Material Supply at Tersane-i Amire

Supplies like timber, mast, spar, pig iron, tar, bitumen, oil, resin, wax, hemp, cotton waste, oar, canvas, and powder were provided from the people against their due taxes, and transported.

Kalyon Devrinde Haliç Tersanesi, Hüsnü TENGÜZ, İstanbul Deniz Müzesi

Dockyards of Haliç (Golden Horn) in the Galley Period, Hüsnü TENGÜZ, İstanbul Naval Museum

Bir vergi mükellefiyeti olan “Avarız”, devletin bilhassa savaş veya başka amaçlarla teminini istediği mal ve hizmetlerin önemli bir kısmını, en çok bulundukları veya imal edildikleri bölge ve üreticilerden, ödemek mecburiyetinde oldukları vergi karşılığında alınmasıdır. “Ocaklık” ise, gemi inşası için gerekli malzemenin, avarız karşılığında tedarikleri maksadıyla, imal ve istihsal edildikleri bölgelere havale edilmesidir.

Tersane-i Amire için gerekli malzemeler de, o malzemenin en çok bulunduğu veya imal edildiği bölgelere avarızları karşılığında ocaklık olarak taksim edilmekte ve temini bu şekilde sağlanmaktaydı. Ancak, bu malzemelerin ocaklık olarak temini zamanla bazı güçlükleri de beraberinde getirmiştir.

The above mentioned due tax was called “Avariz”, and it meant the collection of goods, and services against the amount of tax they owe to the state in local currency, from the producers of the region where these goods, and services were widely available, by the government, in order to provide particularly for the war, and other purposes. “Ocaklik” on the other hand, was the transportation of the goods necessary for shipbuilding against the Avariz, to the location where these ships were built.

The goods necessary for Tersane-i Amire, as well were collected from the regions they were produced or were available, against their avariz, and transported, this is the way the material supply system worked. But the supply of those materials as “Ocaklik” brought some difficulties along with it.

Osmanlı Kadırgaları, Ali Rıza İşipek, 2004 / Ottoman Galleys, 2004, Ali Rıza ISIPEK, Oil on canvas

XVII. yüzyılın ikinci yarısından itibaren kalyon inşasına ağırlık verilmesi, istenen malzemelerin hem miktarında hem de çeşidinde artışlara yol açmış, bu da vergi mükellefi olan halk üzerindeki yükü ağırlaştırmıştır.

Yine ocaklık olarak alınan malzemelere takdir edilen fiy at, piyasa fiyatından çok daha ucuz olduğu ve zamanla görülen artışların ocaklık fiyatına yansımaması, halk ile devlet arasında ihtilaflar doğurmuştur.

Gemi inşasında ana malzemeyi teşkil eden kereste, inşa faaliyetlerinin sürekli devam etmesi ve sefer senelerinde artması sebebiyle, malzeme ihtiyacı arasında ilk sırayı almış, temin ve tedariki hususu Tersane-i Amire’nin en önemli meselelerinden biri olmuştur.

Gemi inşasına esas olan kereste çeşitleri arasında meşe ve çam ile karaağaç, kestane, ceviz, şimşir, ıhlamur ve çınar gibi ağaçlar bulunuyordu. Sözü edilen bütün bu kereste çeşitleri ocaklık ve ocaklık harici satın alma olarak iki yoldan temin edilmekteydi.

Tersane-i Amire’nin kereste ihtiyacını avarızları mukabilinde ocaklık olarak büyük ölçüde karşılayan bölgelerin başlıcaları Karamürsel, İzmit, İznik, Akyazı, Akhisar, ve Geyve idi. Bu bölgelerdeki reaya, her sene Tersane-i Amire’de yeniden inşa edilecek olan her kadırgaya yetecek miktarda keresteyi, avarızları karşılığında ocaklık olarak kesip hazırlamakla yükümlüydüler.

Bir kadırga için, küreği ve direği ile birlikte ihtiyacı 56.000 akçelik, bir kalyon için ise 86.210 akçelik 10.000 adet keresteye gereksinim vardı. Bir baştardanın inşası için ise iki kadırgalık kerestenin kullanılması gerekmekteydi.

Baştarda, mavna ve kadırgalar için gerekli direk ve serenler Akyazı, Akhisar, Geyve ve İzmit bölgelerinden tedarik ediliyor ve gemilerle Tersane-i Amire’ye taşınıyorlardı. Acil durumlarda ve diğer bölgelerden temin edilemediği takdirde, gerekli direk ve serenler doğrudan İstanbul’dan da satın alınabiliyordu.

The fact that production of galleons was focused upon starting the second half of the 17th century, caused the increase of the material that was used in terms of quantity and variety, and this caused the load of taxation on the public.

Since the price that was estimated for the material bought as ocaklik was very low compared with its market price, and the usual increases were not reflected on the price of the ocaklik, it often caused conflicts between the public and the government.

Timber which constituted the main material in shipbuilding, was the first among the most needed materials, due to the increase in the building activities, and the number of navigations per year. That way the procurement of timber became one of the most important matters of Tersane-i Amire.

Among the kinds of timber subject to shipbuilding there were oak, pine, elm, chestnut, walnut, box, linden, and sycamore trees. The herementioned kinds of timbers were procured in two different ways; both as ocaklik, and extra ocaklik.

The principal procurers of timber, as ocaklik against avariz for Tersane-i Amire, included Karamursel, Izmit, Iznik, Akyazi, Akhisar, and Geyve. The people of this region were responsible for the preparation of the sufficient amount of timber for the building of a galleon at Tersane-i Amire, by cutting as ocaklik against their avariz.

For the construction of a galley, with the oars, and mast a timber stock worth of 56.000 aspers were needed, and for the construction of a galleon this amount rose to 10,000 pieces of timbers which was worth 86.210 aspers. For the construction of a galley reale the amount of timber that was necessitated was equal to the timber needed for constructing two galleys.

The mast and the spar needed for the galley reale, galleass, and the galleys were supplied from Akyazi, Akhisar, Geyve and Izmit regions, and transported to Tersane-i Amire by ships. Unless procured otherwise the masts and the spars were purchased directly in Istanbul.

Osmanlı Donanması’ na Ait Muhtelif Bayrak, Fors ve Flandralar / Various Flags and Pennants of Ottoman Navy

Osmanlı Donanma Arması, İstanbul Deniz Müzesi / Coat of Arms for Ottoman Navy, Istanbul Naval Museum

Osmanlı Donanma Personeli

Osmanlı Donanması’nda kalyonların ön plana çıkmasına kadar bizzat hükümet tarafından yaptırılan gemileri kullanan kaptanlara Hassa Reisi ve Kaptan denilip Kaptan Paşa sancaklarının Sancakbeyleri tarafından haslarına göre temin edilen gemilere de Bey Gemileri denilirdi. 1682 senesinden itibaren Donanmanın Kaptan Paşa’dan sonra gelen amirallerine sırasıyla Kapudane, Patrona ve Riyale isimleri verilip diğer kalyon ve gemilerin süvarileri kaptan diye anılmışlardır.

Reis denilen eski kaptanlardan Kemal Reis, Piri Reis, Murat Reis, Seydi Ali Reis, Turgut Reis, Salih Reis gibi meşhur denizcilerimize on altıncı asırda kaptan denilmeyip reis denilmiş ve daha sonraları kaptan tabiri kullanılmıştır. Kaptan olan reislerle Azap Reislerini ayırmak için kaptan olan reislere “Hassa Reisi” denilirdi. Yalnız müstakil bir kaptanlık olan Süveyş Donanması amirali hakkında kaptan tabiri kullanılmıştır. Daha sonra bir harp gemisini idare edenlere reis ve bir filoya kumanda edenlere de kaptan denilmiş, fakat on yedinci asırdan itibaren kaptan tabiri ön plana çıkmış reis, ikinci dereceye kalmıştır.

Kürek devrinde Hassa Kaptanları, gemi azabları, bölükbaşıları olan reislerden tayin edilirlerdi. Gemilerdeki tüm personel kaptanın emri altında idi, bunlar gemilerine fener takarlardı. Bu devirde kaptan olabilmek için

Personnel of the Ottoman Navy

The captains who used the vessels exclusively built by the government, until the galleons emerging as the leading ships of the Ottoman Navy were called Chief Imperial Guard and Captain. The vessels which were provided by the Sanjak Beighs (District Governors) of the Fleet Admiral’s Sanjaks (Districts) according to the rankings were called Beigh’s Ships. Starting in 1682 the admirals of the Navy who followed the Captain Pasha were called respectively Kapudane (Admiral), Patrona (Vice Admiral) and Riyale (Rear Admiral). Other galleons’ and vessels’ captains were just called “Kaptan” (Captain).

The captains who were called “Reis”; Kemal Reis, Piri Reis, Murat Reis, Seydi Ali Reis, Turgut Reis, Salih Reis of the sixteenth century were not called “Kaptan” but “Reis”. This was later replaced by Kaptan. In order to make a distinction between reis, - which was actually the usual name for sailors (Azap), and reis, who is the captain, the captains were called “Hassa Reisi”. The word captain was used for the admiral of the Suez Navy, which is an autonomous captaincy. Later on the chief of a war ship was called reis, and the commander of a fleet was called captain, but starting in the seventeenth century the term captain was used more frequently.

düşman gemilerinden birini ele geçirmek gerekliydi. Yine kadırga devrinde kapudane, patrona, riyale gibi kalyon kaptanlarına ait tabirler kullanılmadığından bu gemilerin kaptanlarına Hassa Reisi ve Hassa Kaptanı denilmişti. Sahil sancakbeyleri, olan Derya Beyleri, sahip oldukları sancağın önemine göre kaptan paşa ile beraber bir veya iki gemi ile denize çıkarlardı.

Arması, İstanbul Deniz Müzesi

On altıncı asırda Gelibolu Sancağı’na sahip olan Kaptan Paşa ile beraber Sığla, Midilli, Kocaeli, Biga, İnebahtı, Eğriboz, Karheli, Antalya, Magosa, Kavala, Anabolu, Gerniye, Menteşe, Sakız sancakbeylerinin denize çıktıkları görülür. Fakat bu miktar her zaman aynı olmamış, sancak adedi ihtiyaca göre artmış veya eksilmiştir.

Kapudane

Bu tabir 1682 yılından itibaren kullanılmaya başlanmıştır. Kapudane, Oramiral karşılığı olup bindiği geminin adı da Kapudane-i Hümayun idi. Kapudane gemisi flamasını sancağın altına toka ederdi. On sekizinci asrın son yarısında Kapudanenin salyanesi yani senelik maaşı dört bin beş yüz kuruştu. Gerek Kapudane ve gerek Patrona ve Riyale’nin kaptanlık alameti olarak asaları vardı ve bunlar asalarıyla tefrik edilirlerdi. Kapudanenin asasının rengi yeşil ve diğer iki kaptanın asalarının renkleri ise mavi idi. Liman reisinin asası da mavi renkli olduğundan dolayı bunlara sahib-i değnek denirdi.

Patrona

Patrona, Koramiral mukabilidir. Gemisine Patrona-i Hümayun denilirdi. Patrona flamasını pruva direğinin üstüne çekerdi. On sekizinci asrın son yarısında salyanesi üç bin beşyüz kuruştu.

Riyale

Günümüz tabiriyle Tuğamiral’dir. Patronadan sonra gelir ve gemisine Riyale-i Hümayun denilirdi. Riyale, flamasını mizana direğine takardı.

Maaşları senelik üç bin kuruştu. Bu üç amirale maaşlarından başka oğullarına mahsus olmak üzere yine on sekizinci asrın sonlarında her birine on gemici ücreti - bir gemici ücreti o tarihte kırk altı kuruştu - veriliyordu.

In the age of oars the Captains and the crew were assigned by sailors who were commanders. All the personnel of the vessels were under the rule of the captain. Sailors used to install lanterns on their ships. The prerequisite of becoming a captain during this period was to seize an enemy vessel. Since the ranking terms of the galleon period such as kapudane (Admiral), patrona (Vice Admiral), riyale (Rear Admiral) were not used during the galley period the captains of these vessels were called

Hassa Reisi and Hassa Kaptani. The Sanjak Beighs of the coastal districts, which were Derya (Sea) Beighs used to launch with either one or two ships along with the Kaptan Pasha based on the importance of the district they owned.

In sixteenth century it was very common that Kaptan Pasha who owned the Sanjak (District) of Gelibolu (Gallipoli) sailed away along with the Sanjak Beighs of Sigla, Midilli (Lesbos), Kocaeli, Biga, Inebahti, Egriboz, Karheli, Antalya, Magosa, Kavala, Anabolu, Gerniye, Mentese, and Sakiz (Chios). The amount of the contributors were not always the same but the number of the sanjaks were either increased or decreased according to demand.

Kapudane (Admiral)

The term was used starting in 1682. Kapudane is the equivalent of the present term “Oramiral” (Admiral) and the vessel of the admiral was called “Kapudane-i Humayun” Admiral’s Ship (Aagship of the admiral). The pennant of the Admiral’s Ship was close up underneath the flag of the ship. The annual wage of the Admiral in the second half of the eighteenth century was four thousand five hundred piasters. The Full, Vice and the Rear Admirals all had wands which symbolized their captaincy, and they were differentiated through their wands. The admiral’s wand was green, the other two captains had blue wands. The harbor captain had a blue wand as well therefore these wands were called sahib-i degnek (his majesty’s stick).

Patrona (Vice Admiral)

Patrona or Koramiral in modern day Turkish is the Vice Admiral of present. His Aagship was called Patrona-i Humayun. The pennant of Patrona was hoisted on the foremast. His annual wage in the end of the eighteenth century was three thousand five hundred piasters.

Bu büyük kaptanlardan sonra eskiden miri gemilerin reisi denilen ve gemilerine fener takan kaptanlar gelirlerdi ki sonradan bunlar miri kaptan, kalyonlarının ihdasından sonra Kapudane, Patrona ve Riyale’den sonra gelen kaptanlara süvari kaptan (Tuğamiral) denilmiştir.

Kaptan Paşa ile beraber Kapudane, Patrona ve Riyale gemilerine sancak gemileri ve kaptanlarına da “Sancak Kaptanı” denir ve bu tabir onları alay gemilerinden ayırırdı. Kapu-dane, Patrona, ve Riyale gemilerinde biri yeşil, diğeri kırmızı renkte iki bayrak vardı. Yeşil bayrağın ortasında zülfikar resmi ve kırmızı bayrakta da bir hilal ile bir yıldız bulunuyordu. Kaptan Paşa bayrağına ise padişahın tuğrası işlenmişti.

Donanmanın hareket saatini de müneccimbaşı tayin ederdi. Uğurlu saat padişaha arz olunarak iradesi alınırdı. Bundan sonra Kaptan Paşa hareket günü tekrar Yalı Köşkü’nde huzura kabul olurdu. On sekizinci asır sonlarında padişah tarafından Kaptan Paşa’ya III. Murat zamanından kalma bir usul uyarınca ilaç ve tedavi parası olarak iki bin sekiz yüz doksan kuruşu havi bir kese verilirdi.

Donanma Akdeniz’e çıktıktan sonra muharebe düzeni alınırdı. Kalyonlar önden gider, onların arkasından mavnalar ve daha

Riyale (Rear Admiral)

The name is Tugamiral at present. He follows the Vice Admiral in the hierarchy, and his vessel is called Riyale-i Humayun. Riyale’s pennant was hoisted on mizzenmast.

Their annual wages were three thousand piasters. All three admirals received for their sons the wages of ten sailors in the end of the eighteenth century and a mariner’s wage at the date was fourty six piasters.

Following the ranking officers in the hierarchy there were public ship vessels’ captains who installed lanterns on their vessels. These were later called “miri kaptan” (public ship’s captain). The captains who later gave away their galleons were called as kaptan (captain) which is a rank after Kapudane, Patrona and Riyale equivalent of the modern navy Tugamiral which is Rear Admiral (lower half).

Along with Kaptan Pasha the vessels of Kapudane, Patrona and Riyale were called Sanjak ships, and their captains were called “Sancak Kaptani” (Sanjak’s Captain) and this term would differentiate them of the regimental vessels. The vessels of Kapudane, Patrona, and Riyale had one green, and one red fiag. The green fiag had the picture of ZuIfiqar (sword) in the center and the red fiag

Osmanlı Donanmasının Odesa’yı Bombardımanı, İstanbul Deniz Müzesi Bombardment of Odessa by the Ottoman Navy, Istanbul Naval Museum

Kaptanpaşa / Grand Admiral

geriden de çektiri denilen kürekli gemiler gelirdi. Çanakkale Boğazı dışında Piyale Paşa bahçesi servilikleri denilen mahalde bir gün kalınıp su alınır ve sandallarını Boğazhisar’a gönderip gemi yağlamak için otuzar tomruk çıra alırlardı. Burada yatılırken donanmadan ayrılan iki kalite karakol olarak ileri gönderilir ve donanmadan iki, üç mil alargada keşif karakol hizmeti yapardı. Akdeniz’de donanmanın gecelediği her mevkide bu önlemin alınması adettendi.

Sabah namazından sonra kalkılıp Kaptan Paşa Kadırgası ortada, diğer gemiler etrafında mevki alırdı. Karakol kaliteleri üç mil ileri gidip gördüklerini işaret ederdi, Tersane Kethüdası ise artçı karakol kethüdası olup gece bir fener yakardı. Ele geçen düşman gemilerini ve fırtınada yelkeni yırtılıp sereni kırılan gemileri yedeğe alıp onarımlarını yapmak için bunlar geride kalırlardı. Baba Burnu’ndan sonra Midilli ve Sakız’a varılır, oradan Rumeli tarafına geçilip Eğriboz, Modon, Kodon ve Navarin’e varılır.

Kaptan-ı Derya eyaletine bağlı sancaklar ile, daha önceden tespit edilen zeamet ve tımar sahipleri, sancak beyleri ile birlikte donanma hizmetinde savaşçı olarak sefere katılmaya mecburdular. Kaptanı Derya eyaletinin sancakbeylerine “Derya Beyi” denilirdi. Her derya beyi, kendi has ve salyanelerine göre, bir, iki, veya üçer kadırga ile sefere giderdi. Yeterli olmadığında diğer eyaletlerden de tımarlı sipahi alınırdı.

had a crescent and a star. The flag of Kaptan Pasha had the Tugra of the Sultan in the center.

The departure time of the Navy was determined by muneccimbasi (head astrologist). The lucky time would be offered to the Sultan in order to receive approval. Following this ritual Kaptan Pasa would again pay a visit to the Waterfront Pavillion in the day of the departure. A sac containing two thousand eight hundred ninety piasters would be given to Kaptan Pasa based on a rule set during the Sultan Murad the 3rd’s period in the late eighteenth century to cover for medicine and treatment expenses.

After the arrival of the Navy in the Mediterranean Sea the fleet would be positioned in the order of war. The galleons in the front were followed by barges, and then would come the oar vessels which were called galley. The places for the replenishment of water were the Dardanelles and the locality called Cypresses of Piyale Pasa garden. The rescue boats were then sent to Bogazhisar and 30 logs of chips of pitch pine wood would be brought back in each for the lubrication of their boats. The crew overnighted at this location. In the mean time two patrol ships that were sent to a further post served as standing patrol two to three miles off the coast in the open sea. It was customary to take this precaution at every locality where the Navy overnighted in the Mediterranean Sea.

After the morning prayer at the mosque, Kaptan Pasa’s Galley was positioned in between, and at the center of the other vessels. The harbor patrol would advance approximately three miles, and noted what ever was noteworthy. The chamberlain of the ship building yard was also the chamberlain of the outpost and lit up the lantern at night. The staff stayed at home to make substitute vessels of the enemy ships, and to repair the torn sails and broken masts of the ships. The fleet would stop by Lesbos and Chios after Cape Baba, then go to the Rumeli side and arrive Egriboz, Modon, Kodon and Navarin.

The provinces related with the Grand Admiral’s province and the beholders of the previously determined fiefs and vassalages had to contribute in the campaign as warriors under the Navy. The sanjak beighs of the Grand Admiral’s province were called “Derya Beyi” (Governor at Sea).

Tımarlı sipahilerden hükümlerde emredildiği şekilde seferde hazır bulunmayanların dirlikleri ellerinden alındığı gibi çeşitli cezalar da uygulanmaktaydı.

Osmanlı Donanması’nda hizmet eden, leventler, kürekçiler azablar, aylakçılar, kalyoncular, gabgarlar ve sudagabo’ar gibi muhtelif sınıflarda ve konumda personel mevcuttu. Bunların mevcutları, isimleri ve ağırlıkları zamanla değişime uğramıştır.

Kalyoncular

Yelkenli gemilerde daimi olmayarak her sene donanmanın denize çıkmasından evvel muayyen bir kısım kazalardan donanmada hizmet etmek üzere tertip edilen donanma askerlerine “Kalyoncu” veya “Taşralı Nefarat” denilirdi. 1682 senesinde kurulan kalyonculukla başlı başına bir ocak halinde Donanma kuruluşuna dahil olmuşlardır. Bunlar, Leventler gibi daimi ücretli asker olmayıp, gerektiği takdirde Donanma hizmetine girer Donanma’nın dönüşünden sonra yine memleketlerine geri dönerlerdi.

Kalyoncuların Kasımpaşa Meydanı’nda kışlaları vardı. Kalyoncuların başları olan kalyoncu çavuşları tersane dahilindeki Galata, Beyoğlu ve Kasımpaşa semtlerindeki inzibat işlerinden sorumludurlar. Kalyoncu çavuşlarının odaları Galata tarafında idi. Bunlar on sekizinci asrın son yarısından itibaren Galata ve Beyoğlu civarını haraca kesmişlerdi.

Bellerinde gümüş saplı biri bir kulaç uzunluğunda ve diğeri daha kısa yatağan bıçakları ile çifte tabancaları vardı. Arkalarındaki bornusları yakasından bir düğme ile iliklenir ve ekseriya sağ eteği sol omuza atılırdı. Ayaklarına Galata biçimi ve kalyoncu biçimi denilen burnu kesik, üst tarafından ayak parmakları görünen kırmızı yemeni giyerlerdi, baldırları çıplaktı, çoğunun bellerinde şallar ve omuzlarında mevsime göre ince ve kalın çuhadan etrafı harçlı bornuslar ve başlarında makdem ve puşi denilen sırmalı ve ipekli sarıklar, sırtlarında kaytandan işlemeli Cezayir biçimi fermene ve ayaklarında bacakları kısa şalvar vardı.

Kalyoncular sefer öncesi taşkınlıklarıyla meşhur olup daima hadise çıkarırlardı. Padişah ikinci Mahmut’un ıslahatı kapsamında 1827 tarihinde çıkarılan bir kanun ile Kalyoncu Sınıfı kaldırıp yerlerine “Tersane tüfekçi neferatı” konmuştur.

Each sea governor would contribute in the battle with either one, two or three galleys based on his own taxes. When this was not sufficient other provinces also contributed in the dispatch of more troops under■ fief. The troops who were not present in the campaign as ordered were taken away their revenues, and punished in various ways as well.

There were personnel available in different position and class serving in the Ottoman Navy such as levends, oarmen, marines, temporary seamen, sailors, topmast sailors, and artillery men. Their numbers, names and importance changed in time.

Sailors

The Navy’s soldiers who were gathered from certain districts to serve in the Navy each year before the fleet launched were called “Sailors” or provincial troops. These were included in the Navy in 1682 after the foundation of the Seamanship as a separate unit. These were not regular paid soldiers like Levends, they would serve for the Navy when needed then return home following the return of the Navy.

The sailors had barracks in the Kasimpasa Square. The staff sergeants who were the supervisors of the sailors were responsible for the military discipline in the quarters of Galata, Beyoglu and Kasimpasa which were partially inside the ship building docks. The staff sergeants’ rooms were in Galata quarter. These were involved in racketeering in the environs of Galata and Beyoglu in late eighteenth century.

They carried a fathom-long, and a shorter silver handled yataghans at their waists, and two guns. The cloak on their back would be buttoned on the collar, and the right wing of the cloak would be thrown onto the left shoulder. They were wearing a sort of a red, Galata style or sailor style light shoe called “yemeni”, which showed the tip of toes. Their legs were naked most had shawls around their waist, and cloaks which were worn in accordance with the season; either thin or thick broadcloth. Their cloaths were again made of broadcloth, reinforced with other cloths. On their heads they usually had turbans with laces and silk, called makdem and pusi, Algerian style waistcoats enriched with cotton or silk cords called fermene and baggy trousers on their legs.

Kürekçiler

Osmanlı Donanması’nda iki türlü kürekçi vardı. Bunlardan birisi İtalyanca forsa denilen kürekçiler olup harpte alınan esirlerdendi. Ayrıca Osmanlı tebaasından cürüm sahibi olanlardan bazılarına da ceza olarak gemilerde kürek çektirilirdi. On beş ve on altıncı asırlarda bütün Akdeniz devletlerinde bu forsa usulü vardı. Her gemide forsalara vardiyanlar nezaret ederdi, bunların kaçmamaları için birer ayaklarından zincirle alabandalara çakılı bulunurlardı.

Bu forsalardan başka devlet, kendi tebaasından genellikle yirmi hanede bir olarak donanma için kürekçi alırdı. Yani her yirmi hanede biri kürekçi olarak alınıp geri kalan on dokuz hanesi bu kürekçinin altı aylık iaşesini temin için para verirlerdi.

Donanmaya her sene ne kadar kürekçi lazımsa maliye tarafından sancak ve kazalara hükümler gönderilerek miktarı tayin edilen kadar kürekçi getirtilirdi. Bazen kürekçi alınmayan yerlerden bunun bedeli alınırdı. Türkler arasından tedarik edilen kürekçilere halk ağzında “ahbap” ve esir kürekçilere de “çakal“ denilirmiş.

Gemilerde esir forsalarla Türk kürekçilerin karışık olarak bulunmaları emniyeti temin ederdi. Muharebe zamanlarında bir gemide yalnız forsa bulunursa bunlar, düşman tarafının lehine çalışırlar ve küreklerini ona göre kullanırlar, isyan ederler ve kumandaya aykırı hareket yaparlardı.

Leventler

Halen Türkçede “Levent” kelimesi boylu boslu, kuvvetli ve yakışıklı erkekler için kullanılmaktadır. Latince’den gelme “Levantino”’dan alındığı söylenmektedir. Bu tabir 1550 senelerinde Osmanlı Donanması içerisinde yayılmaya başlamıştır.

Türk korsan teknelerinde ve daha ziyade Akdeniz de gezen sefinelerde görev yapan o deniz erleri, boylu-poslu güçlü kuvvetli idiler. Korsan gezen bu Türk denizcileri daha sonraları Osmanlı Donanması’na girip muharip deniz eri olarak görev yaptıkları sıralarda kendilerine Levent (Çıplak) ismi verilmiştir.

Osmanlı Tarihini geniş bir şekilde yazmış olan İbni Kemal, Levent kelimesini «süvari, asker, cenkçi, meşakkate mütehammil ve gözü pek insan» manasına kullanmaktadır. Kanuni devrinde, Levent sözü işsiz güçsüz kimse, denizde korsanlık, karada eşkiyalık eden kimseler kastedilmiştir.

The sailors were known with the shouting and cheering before a campaign, which usually ended with a street fight. Following a reform by the Sultan Mahmoud the 2nd in 1827 a new law stated that the Sailor Class was abolished and then it was replaced by “Tersane tufekci neferati” (rifled troops of the dockyard) .

Oarsman

There were two kinds of oarsmen in the Ottoman Navy. The ones who were called forsa (derived from Italian) who were actually enslaved after a battle. And the criminals of the society who were to be punished. The forsa system worked in each Mediterranean state in the 15th and 16th centuries. Quarantine guardians called Vardiyans (italian deriv.) supervised forsas in each vessel. And were also chained to the side of the ship from their feet to prevent their escape.

In addition to the forsas the state generally would get more oarsmen from its own nationals, by picking one oarsman per each twenty houses. The remaining nineteen houses were paying the six months salary of the this oarsman.

The amount of oarsmen needed for the navy each year was determined by the ministry of finance and the oarsmen needed were brought from the provinces and districts by sending orders. Wherever no oarsmen were required to be sent the fee thereof would be requested. The locals called the Turkish oarsmen “ahbap”(pal) and the enslaved oarsmen “cakal“ (rooky).

The fellowship of enslaved forsas and Turkish oarsmen on the vessels would ensure the security. If only forsas were aboard the ship during the battle those would be fighting to the advantage of the enemy, and use their oars in accordance to this, they would rebel and act against the orders.

Levend

The word “Levend” is used in actual Turkish as tall, athletic, and handsome men. It probably derived from the latin word “Levantino”. The term was frequently used in the Ottoman Navy in 1550.

The mariners who were on duty in Turkish pirate vessels and mostly in Mediterranean were muscular and tall. These Turkish mariners were mostly pirates sailing in the Mediterranean Sea, who later became the soldiers of the Ottoman Navy involved in battles, and they were called Levend (Naked) when on duty.

Levent / Levend

Leventler iki kısma ayrılmaktadır. Kara Leventleri ve Deniz Leventleri. Ancak Kara Leventleri çok önceleri kaldırılmış, Deniz Leventleri ise daha uzun ömürlü olmuştur. Günümüzde Levent tabirinin Deniz Leventi için kullanılması bu sebepledir. Deniz Leventleri, tabiri önceleri korsanlar için kullanılmıştır. Orhan Gazi’nin oğlu Şehzade Halil’in İzmit Körfezi’nde bir kayıkla dolaşırken Bizanslı Korsanlar tarafından kaçırılması hadisesi anlatılırken «Levent Gemisi, Levent Korsan Gemisi» tabirleri kullanılmaktadır.

Osmanlı Tarihi yazarlarından İsveçli D’Ohsson şöyle naklediyor:

Yaya tüfekçi askeri olacak Leventle rin donanmaya kayıt ve kabulleri için, çok eski bir nizamnameye göre, bir kılıç veya mızrak yahut bir tüfek ve tabanca ları olması ka^ idi. Bu silahlardan bir tekine sahip olan sağ lam yapılı genç namzet olabiliyordu.

Hıristiyan’larda olduğu gibi, Türklerde de 16. asırdan önce korsanlık mevcuttur. Önceleri korsan olarak faaliyet gösteren Leventler, Donanma hizmetine alınmış ve donanmanın

Ibni Kemal who wrote a detailed History of the Ottoman Empire, defined the word Levend as «cavalry, soldier, battler, resistant against hardship and courageous». During the Sultan Suleiman Period Levend meant person without a job or a home, pirate in the sea, or a bandit.

There are two kinds of Levends; Army Levends and Navy Levends. But Army Levends were abolished by the Army long time ago, and the navy levends lived on. Therefore the term is currently being used for Navy Levends. Navy Levends was formerly used for the pirates. As the story on the abduction of the son of Orhan Gazi Sehzade Halil while he was boating in the Gulf of Izmit by Byzantine pirates is told the terms «Levend Vessel, Levend Pirate Vessel » are often used.

The Ottoman Historian Swedish writer D’Ohsson stated once that:

According to a very old regulation it was suf^cient for the Levends to bring along a weapon such as a spear, a sword, a ri^e or a gun to be recruited as a sailor. Even with only one of the above mentioned weapons a sturdy young man could become a candidate.

Piracy existed among the Turks, just as it did among the Christian nations before the 16th century. The Levends who formerly involved in piracy were recruited in the navy and constituted the troops who got involved in the battles. In the book of Piri Reis called Kitab-ul Bahriye, it was written that the captains Kemal Reis and Burak Reis were primarily trained as Levends. Piri Reis also informed about the Turkish Pirate Levends who lived on the coasts of the Aydin and Mentese Provinces, who were also active.

Levend captains were given the duty by the state during Bayezid 2nd, Yavuz Selim and Sultan Suleiman (the Magnificent) periods. Barbaros Hayrettin, Turgut Reis, Kilic Ali Pasa were all raised as Levends first. The Ottoman Navy lived its most glorious time during the period of these sea wolves.

But the amount of pirates decreased during the 17th century. And since they were not as strong or successful as the sea wolves of the 16th century the Ottomn Empire was not that powerful as before.

Levends were sort of similar to today’s sailors. They were named after the ships they were in. Such as the Levend of the Frigate,

muharip askerini teşkil etmişlerdir. Piri Reisin Kitab-ül Bahriye’sinde, Kemal ve Burak Reislerin Leventlikten yetişme olduğu anlatılmakta, Aydın ve Menteşe Sancakları kıyılarında, devamlı faaliyet gösteren Türk Korsan Leventlerin barındığı yerler hakkında bilgi vermektedir.

Levent reislerinin devlet hizmetine alınması II. Beyazıt, Yavuz Selim ve Kanuni Süleyman Devirlerinde olmuştur. Barbaros Hayrettin, Turgut Reis, Kılıç Ali Paşalar hep Leventlikten yetişme denizcilerdir. Bu kurt denizciler zamanında Osmanlı Donanması en haşmetli duruma gelmiştir.

Fakat 17. Asırda korsan miktarı azaldığı gibi 16. Asrın deniz kurtları derecesinde kudret ve başarı gösteremediklerinden Osmanlı Donanması eski kudretini kaybetmiştir.

Leventler bir nevi deniz piyadesi durumundaydı. Bulundukları gemilere göre ad alırlardı. Fırkate Leventi, Çektiri Leventi, Kalyon Leventi gibi. 18. asrın başında Osmanlı Donanması hakkında, eser yazan «Kont Marsıgli» Bahriye efradına Levent dendiğini anlatmakta ve 64 Türk kadırgasında toplam olarak 40.327 mürettebatın bulunduğunu ve bunların içinde 7.300 Levent olduğunu belirtmektedir.

İşte, bu gösterişli insanlar daha ziyade deniz kıyılarındaki Türklerden ve Levent-i Rumî denilenler ise tercihen adalarımızdaki Rum Teba’dan alınırdı. Bahriyemizin daimi sınıfına geçenler edenler maaşlı idiler. Bunlar muhafız ve Karakol hizmetinde de vazife yapardı. Donanmamızın bütün Çektiri Sınıfı ve Kalyonlarında da görev yaparlardı. Kalyoncular ise kesinlikle taşralı olup, donanmanın seferi esnasında haberci gönderilerek toplatılırdı.

İstanbul’da oturan yerli leventlerin aşırı serkeşliklerini kontrol altına almak için 1718 senesinde Kaptan-ı Derya Süleyman Paşa Galata, Üsküdar, Eyüp ve Beşiktaş’ta Yerli Levent Kullukları ihdas etmiş, hanlardan batakhanelerden çıkarılarak disiplin altına alınmışlardı. Ayrıca bir Ocak teşkili öngörülmüş ve Karadeniz sahillerinde “Gözcü Kuvveti” meydana getirilip Levent Çiftliği denilen mahalde leventler için bir kışla yaptırılmıştır.

Bu Leventlerin “Reislerine Şahlevent” denilirdi. Başlarına barata denilen kırmızı renkli başlık giyerlerdi.

Levend of Galley, or Levend of Galleon. In the beginning of the 18th century the Count Marcigli who wrote about the Ottoman Navy explained that the sailors were called Levends and that the 64 Turkish galleys contained a total of 40.327 personnel. And that 7.300 out of this were Levends.

These spectacular men were either from the Turks who lived on the shores, or the people called Levent-i Rumî of the Greek citizens living on the islands. The ones who became permanent personnel of Ottoman Navy, were paid salaries. Those also served as wardens and or were on harbour patrol duty. They also served in the galley class vessels and galleons of Ottoman Navy. The sailors of galleons were always selected among countrymen. They were gathered during the campaign of the Navy by sending a messenger.

In 1718, the Grand Admiral Suleiman Pasha had established Military Forces of Levends in Galata, Uskudar, Eyup, and Besiktas to control the disobedient the Levends that lived in Istanbul, and forced them out of inns and gambling dens, and disciplined. In addition to that a Janissary Corps was founded, and “Observer Forces” were constituted on the Black Sea shores, barracks were built for the Levends in the locality known as Levent Ciftligi.

The chief of these Levends was called “Sahlevent”. They wore red cloth caps on their hads called “barata”. They had white shirts with log sleeves, red vests with a black bordure, short blue baggy trousers, and dark red flat heeled shoes. They had yellow bands around their waists.

The ones that were called Levent-i Rumî wore different to distinguish them from Muslim levends. The non-muslims had greenyellow vests, short baggy trousers and bluewhite turbans around their heads and waists. In addition to those they wore raincoats and bonnets with red bordures, they only carried a dagger at their waist.

The Levends of the sea would from time to time fight besides the Janissaries on land as well. But the captains and other commanders disliked the idea due to security reasons and there were several arguments on this between the naval commanders and the military chiefs.

Leventlerin kollu beyaz gömlekleri üstünde, rengi yine kırmızı ve kenarları siyah harçlı bir yelek ile altında kısa mavi şalvar, ayaklarında koyu kırmızı hafif yemeni vardı. Bellerine sarı kuşak sararlardı.

Levent-i Rumî denilenleri, Müslüman leventlerden ayrılsın, anlaşılsın diye kıyafetleri değişik oturdu. Bu keferenin sırtlarında sarı harçlı yeşil renkli bir yelek altında kısa şalvar, bellerinde başlarında mavili-beyazlı tülbente benzer bir kumaş sarılı olurdu. Bundan başka kenarları, dikiş mahalleri kırmızı bantla çevrilmiş başlıklı bir yağmurlukları olup kuşaklarında sadece bir kama taşırlardı.

Deniz Leventleri gerekirse karaya çıkarak Yeniçerilerle aynı siperde savaşırlardı. Ancak karaya çıkarak savaşmaları gemi reisleri ve diğer komutanlar tarafından emniyet gerekçeleri ile hoş görülmemiş ve donanma komutanları ile serdarlar arasında tartışmalar yaşanmıştı.

Arşiv vesikalarında gemilerdeki Levent miktarına ait bir hayli örnekler vardır. Meselâ, dört kalyonda bin yüz Levent, iki kalyonda sekiz yüz elli Levent, üç direkli kaptan gemilerinin her birinde seksen Levent bulunmaktaydı.

Gabyarlar

Gabyar, gemi serenleriyle yelkenlere bakan ve yelkenleri açarak armaları muhafaza ile intizamını muhafaza eden gemicilere denilirdi. Gabya İtalyanca bir kelime olup gemi direklerinin alttan itibaren ikinci kademesidir. 1768-1774 Osmanlı - Rus Harbi’ne kadar Donanma’da gabyar sınıfı yoktu, bu tarihten sonra ücretle gabyar alınmaya başlanmıştır.

Küçük Hüseyin Paşa’nın kaptanlığında Donanma’da gabyarların sayısı artmıştır. Daha önce yelken ve arma hizmetlerinde Rüesay-ı sütun veya Rüesay-ı rubulu denilen reisler istihdam olunurlardı. XVIII. asır sonlarında Küçük Hüseyin Paşa, Kaptan-ı Derya olunca arma hizmetini görmek üzere bu reislerin nezaretleri altında Suluca ve Çamlıca Adaları Hıristiyanlarından gabyar ve Marinar denilen yeni bir sınıf konmuştur. Marinarlar arasında Rumlardan başka Ermeniler de bulunmaktadır.

1815 tarihli bir defterde Mahmudiye üç ambarlısında Gabyaran-ı Çamlıca diye dört reis-i evvel, üç badbani, iki reis-i salis ve 31 gabyar ve yine aynı defterde bir korvette kırk ve bir brikte yirmi gabyar bulunduğu görülmektedir. Yine III, Selim devrine ait bir üç ambarlıda gabyar sayısı 347 olarak yer almaktadır.

The archive records contain many examples of the number of Levends per ships. There were one thousand and one hundred Levends on four galleons, eight hundred fifty on two galleons, eighty Levends on each of the flagships with three masts.

Gabyar

Gabyar was the sailor who took care of the riggings and the sails of the ship, who unfurled them and maintained them at the same time. Gabya is the Italian word for the second level of the masts from the bottom. There was no gabyar class in the navy until the Ottoman-Russian War of 1768-1774. After that date gabyars were hired.

The number of gabyars were increased after Kucuk Huseyin Pasha became Grand Admiral. Previously commanders named Reis were hired for positions such as Ruesay-i sutun (beam skipper) or Ruesay-i rubulu. During late 18th century when Kucuk Huseyin Pasa became the Grand Admiral he founded a new class of sailors called Gabyar and Marinar which consisted of the Christians from the Islands of Suluca (Spetse) and Camlica (Dokos), and these men were responsible for the riggings. Marinars were citizens with Greek and Armenian origin.

According to the records inside a logbook dated 1815 the crew of the three decker of Mahmudiye consisted of four commanders called “Gabyaran-i Camlica”, three badbani (that spreads sail), two third captains, and 31 gabyars. According to the same logbook a corvette contained fourty gabyars and a brig contained twenty gabyars. A three decker from the period of Selim the 3rd had 347 gabyars.

Instead of the Greek Levends and Greek Marinars and Gabyars Muslim sailors were hired after the Revolution of 1820 in Greece. With the declaration of the law on shipsailing docks in 1827 the Greek gabyars were completely removed and single muslim men from the shores of Trablus-i Sam, Beyrut, Sayda, Akka, Remle and Gazze who were capable of seamanship were hired as gabyars and mariners instead.

Palace Guard / Marine Artilleryman

Since the cavalrymen with fief could not be called to arms anytime they were needed and it took time for the government to gather them together, sufficient number of soldiers were hired for the navy such as janissaries and armourers who could always be mobilized.

1820 yılına yani Yunan ihtilaline kadar Osmanlı gemilerinde gerek levent Rumlardan ve gerek marnar ve gabyarlardan istihdam edilen Rumların yerlerine Müslüman gemicilerin alınması emredilmiş, daha sonra 1827 yılında ilan olunan tersane nizamına dair kanun gereği Rum gabyarlar tamamen kaldırılarak bunların yerine denizciliğe vakıf Trablus-ı Şam, Beyrut, Sayda, Akka, Remle ve Gazze sahillerindeki bekar Müslümanlardan gabyar ve marnel olarak bin denizci alınması uygun görülmüştü.

Kapıkulu Askerleri / Deniz Topçusu

Tımarlı sipahiler daimi silah altında bulundurulmadığı için ve devletin lüzum gördüğü anda bunları toplamak vakit alacağından donanmaya, yeniçeri, cebeci gibi daimi silah altında bulunan muvazzaf sınıfiardan da yeteri kadar asker tayin olunurdu. Top dökmek ve savaşlarda top kullanmak üzere iki kısımdan oluşan topçu ocağı, kapıkulu ocağına bağlı olup, donanmada gemilerdeki topları kullanmak üzere hizmet etmekteydiler.

Kara topçusunun, gemi gibi hareketli bir platform üzerinde ve değişken hava koşullarında çok başarılı sonuçlar alması beklenemezdi.

The artillery class which consisted of two sections; for cannon ball casting, and firing cannons during battles. It was an organization under the palace guard corps, and they served as artillerymen in the navy.

It was not expected for the artillery men of the army to achieve the same results on the ship where the platform constantly moved and under extreme weather conditions these results were even worse. The most important reason for not succeeding during the sea battles in the period of galleons was the lack of marine artillery men who were specifically trained for the navy.

Because during the period of galleons the results of the sea battles were highly dependent on the achievement of the naval artillery men. This continued until the vessels were built from steel, and the stable and moving cannons for those vessels were invented. Only after that the navy could constitute an artillery class specifically for its own use. All European historians mentioned the Ottomans built large battle ships equipped with heavy artillery in the 15th century.

Kapudan Paşa ve Leventler, İstanbul Deniz Müzesi / Kapudan pasha and sailors, İstanbul Naval Museum

Bir Osmanlı Kadırgası ve Kürekçileri, Refik AZİZ İstanbul Deniz Müzesi / An Ottoman Galley and The Oarsmen, Refik AZİZ Istanbul Naval Museum

Nitekim kalyon devrine geçişle birlikte, denizlerde önemli bir zafer kazanılamamasının altında yatan en önemli nedenlerden biri de, donanmanın kendine has özel yetiştirilmiş deniz topçusu olmamasıdır.

Çünkü kalyon devrinde, deniz savaşlarının sonuçları büyük ölçüde, deniz topçusunun başarısına endeksliydi. Bu durum, sac tekneler ve onlara has sabit ve döner topların yapımına kadar böyle devam etmiştir. Ancak bundan sonra donanma, kendisine ait bir topçu sınıfı oluşturabilmiştir. XV. yüzyılda Osmanlıların oldukça büyük ve ağır toplar ile donatılmış harp gemileri yaptıklarını bütün Avrupa tarihçileri yazarlar.

1499’da deniz gücü ile bütün dünyaya dehşet salan Cenova, İspanya ve diğer Avrupa devletleri, donanmalarını birleştirip Osmanlılar üzerine geldiler. Osmanlıların zaferiyle neticelenen pek çok deniz savaşı yapıldığı göz önünde bulundurulursa , o dönemdeki Osmanlı Donanması’nın azameti kendiliğinden görülür. Sultan Abdülaziz, 1867’de Kraliçe Victoria’ya

In 1499 Genoa spreaded terror throughout the whole world with its maritime power. It then was united with Spain and the other European countries to attack Ottomans. Considering there were many battles that resulted with the victory of the Ottomans it is easy to perceive the grandeur of the Ottoman Navy in that period. Sultan Abdulaziz had sent an Ottoman cannon to the Queen Victoria as a present in 1867. Although that was not the largest cannon the Ottomans had those days its caliper was 635 mm, its bore diameter was 140 mm and it weighed 19 tons. It is currently displayed in London Tower. There is another cannon that weighs well over 19 tons built in 1533 at display in the Maritime Museum of Lisbon. A great amount of copper was used in the production of the Ottoman cannons, and Ottomans had rich copper beds in Anatolia.

A special class for artillery men was not needed in the period of the galleons since the number of cannons needed was very little (12 per galleon). Achieveing a result during the battles actually based on swords, rifles and

XV. yüzyıla ait bir Osmanlı topunu hediye olarak göndermişti. Bu top Türklerin sahip olduğu en büyük top olmamasına karşın, kalibresi 635 mm, namlusu 140 mm kalınlığındaydı ve toplam 19 ton ağırlığındaydı. Bu gün Londra Kulesi’nde bu top hayranlıkla izlenmektedir. Lizbon Deniz Müzesi’nde ise 1533’de yapılmış, ağırlığı 19 tonu aşan başka bir top sergilenmektedir. Dev Osmanlı toplarının üretimi için çok miktarda bakıra ihtiyaç vardı, ama Osmanlılar Anadolu’da zengin maden yataklarına sahipti.

Kadırga devrinde, topların sayısının son derece az olması -bir kadırgada 12 top- ve esas sonucun, mahmuzlama sonrası yapılan rampa muharebesinde kullanılan kılıç, tüfek, ve ok ile alınması nedeniyle özel topçu sınıfına fazla ihtiyaç duyulmuyordu. Bu dönemdeki topçuların büyük çoğunluğu korsan sınıfından dönme veya azınlıklardan oluşmaktaydı. Kapıkulu askerlerinin donanmada topçu olarak görevlendirilmesi kalyon devrine geçilen XVII. yüzyılda başlamıştır. Deniz topçusu, hiçbir zaman fevkalade olan Türk sahra ve kuşatma topçusu düzeyine çıkmamıştır. İstanbul’da dökülen toplar mükemmeldi, fakat acemi topçular Venedikli topçularla baş edebilecek durumda değillerdi XVII. yüzyılda zorla devşirilmiş İngiliz ve Fransızlar da topçu olarak kullanılmış ancak bunlardan yeterli bir verim elde edilememiştir.

Deniz üzerinde topçuluk sanatı, çok farklı özelliklere sahip ve beceri gerektiren bir iştir. Çünkü hem topların içinde bulunduğu gemi, hem de hedefler hareketlidir. Ayrıca rüzgar, basınç, nem gibi deniz koşullarına has değişkenler topçuluk sanatını etkilemektedir. Bu çok yönlü deniz ortamında tamamen bilime dayanan özel bir eğitim gerekliydi.

Sudagabolar

Sudagabo, onsekizinci asrın son yarısındaki tabirlerden olup daha evvel kullanıldığına dair bir kayıt yoktur. On sekizinci asır başlarındaki kalyon efradı arasında sudagabolardan bahsedilmeyerek topçubaşı ve topçu kethüdasından sonra topçu olarak, saatçi ve topçu diye iki sınıf topçu zikrediliyor. Sudagaboların bu saatçi denilen sınıf olması muhtemeldir.

1815 yılında üç ambarlı Mahmudiye mürettebatı arasında sudagaboha maa sertopî başlığı altında dört topçu başı (güverte ve ambar kısımlarının) ve bir sertopi-i emanet denilen topçubaşı vekil veya ihtiyatı ile 91 sudagabo vardır.

arrows used after ramming and boarding the enemy ship. Most of the artillery men in that period consisted of ex-pirates or minorities. The assignment of the Palace Guards as artillery men in the navy started with the transition into the period of galleons in the 17th century. The artillery men of the navy had never been at the the level of the Turkish saharan or the siege artillery men who were excellent. The cannon balls that were casted in Istanbul were flawless but the inexperienced gunners were not in the condition to fight the Venetian artillery men. In the 17th century the enslaved British and French were also used as artillery men but the results were not satisfactory.

The art of gunnery at sea is a work that requires a variety of qualities and capacities in a man. Because both the ship where the cannons are installed in, and the targets move. Besides, the variants specific to the sea such as the wind, the atmospheric pressure, the humidity play important roles in the art of cannonering. A training program that totally was based on scientific values was very important in such an environment with diversities.

Sudagabo

Sudagabo was a term used in the late eighteenth century, and there is no record on whether it was previously used or not. There were two artilleryman classes on the galleons, known as the timekeeper and the cannoneer in the early eighteenth century, which followed the chief artilleryman and the guardsmen. There was no word of the sudagabos. Sudagabos probably were the class which was earlier called the timekeepers.

Among the crew of the three decker Mahmudiye in 1815, there were four chief cannoneers under the category of “sudagaboha maa sertopî” (on the decker section and inside the warehouse) and a “sertopi-i emanet” which was the assistant to the chief cannoneer or his reserve and 91 sudagabos. Likewise in 1819, on another three decker galleon there were four chief cannoneers and 120 sudagabos. A single decker galleon contained one chief cannoneer on the board; a total of three cannoneers and 64 sudagabos. A frigate contained two chief cannoneers registered sudagabo maa sertopi and 32 sudagabos.

Keza 1819 tarihli diğer bir üç ambarlı kalyonda da dört topçu başı ile 120 kadar da sudagabonun bulunduğu görülüyor. Bir kapak kalyonda biri güverte topçubaşısı olarak üç topçu ve 64 sudagabo ve bir firkateynde de sudagabo maa sertopi kaydıyla iki topçubaşı ve 32 sudagabo bulunuyordu.

Aylakçılar

Aylak’ın lügatça manası, işsiz güçsüz, boşta gezen ve muvakkaten iş tutan gündelikçi demektir. Her sınıf yelkenlide muayyen miktarda aylakçı bulunurdu. Üç anbarlı kalyonlarda aylakçı mevcudu 150 ila 200 kişi kadardı. Bunların arasında Osmanlı tebası olarak aylıkla çalışan “Marinar-ı Rum ve Ermeni asıllı aylakçılar” da vardı.

Aylakçılar donanmanın daimi maaşlı askeri olmayıp, tekneler denize açılacakları zaman altı aylığına toplanan ücretli bir sınıftı. Bu kişilerin kayıt ve kabulleriyle ücretlerinin ilk tediyesi, tersane salonunda merasimle yapılır ve bu merasimde Kaptan Paşa ile “ikinci Defterdar” ve Bahriye Erkanı hazır bulunurlardı.

Aylakçıların başlarına “Seraylakçı” denirdi. Donanmamızın esas zabitlerinden idiler ve hazineden maaşları vardı. Seraylakçılar üç ambarlı kalyonda dört kişi olup, diğerlerinde aylakçı miktarına göre birden üç kişiye kadar değişirdi.

Azablar

Azablar, reislerin emrinde çektirilerle paşa, bey gemileriyle şalopalarda, İzmit’ten kereste nakleden sefinelerde, top gemilerinde, taş gemilerinde, kalelerde okçu ve tüfekendaz görevi yapan bir sınıf idiler. 16. ve 17. asırlarda bunların hem tersane ve hem de gemi hizmeti gördükleri, bazı eserlerle vesikalarda yer almaktadır.

Gemi hizmetindeki azablarla tersanede hizmet edenleri birbirinden ayırmak için bahriye defterlerinde yer aldığı gibi azaban-ı tersane-i amire ve azaban-ı donanmay-ı hümayun diye ayrılmaktadırlar.

Katip Çelebinin verdiği bilgide:”...Nev’i evvel Azaban-dır ki anlara Tersane Halkı dahi derler. Kapudanlar, reisler, humbaracılar, kalafatçılar ve neccarlar gayri mecmu bin sekiz yüz doksan üç neferdir. Bir aylık mevacipleri 70 yük akçedir... “

Aylakci

The dictionary meaning of Aylak is idle, unemployed, temporary seaman and casual laborer. Each sail ship class contained a certain amount of Aylakci. Three deckers contained around 150 to 200 of them. Among these there were Greek and Armenian subjects of the Ottoman State who worked on a monthly salary basis as well.

Aylakci was not the permanent soldier of the navy. They only gathered when the vessels were about to sail off and were paid during the six months at sea. These people were enrolled and paid with a ceremony inside the dock building and during the ceremony the Grand Admiral, Assistant to the Head of the Treasury and the senior officers of the navy would be present.

Headman of Aylakci class was called “Seraylakci”. These were the permanent officers of the navy. And their salaries were paid by the treasury department. A three decker galleon contained four Seraylakci positions, the other vessels differed between one to three based on the number of aylakci employed.

Azap

Azap is a marine class which served on galleys under the command of the reis, on sloops and on the ships of pashas and beighs, on freight vessels which brought timber fron Izmit, on bomb ships, stone ships, and as bowyer and rifle man in fortresses. Records show that they used to serve both at shipbuilding docks and vessels during the 16th and 17th centuries.

In order to distinguish the azabs who served on the ships from the ones serving in the docks they were called respectively azaban-i donanmay-i humayun and azaban-i tersane-i amire as written in the logbooks of the navy.

According to the information by Katip Celebi:”...the azaps serving in the docks were also called the people of the docks and were paid a monthly salary of 70 silver coins The number of rear admirals, reis, caulkers, bombardiers and carpenters is approximately one thousand eight hundred ninety three...” Based on this statement “dockyards” which is the present area between Halic and Kasimpasa where the shipbuilding yards and docks are located at on the coast line was home to the temporary workers who were also called azap.

Osmanlı Donanma Personeli / Ottoman Crew

Bu ifadeden de anlaşılacağı üzere “tersane” yani şimdiki havuzlar ve gemi tezgahlarının bulunduğu Haliç’in Kasımpaşa’dan Hasköy’e kadar olan sahil şeridinin bulunduğu mahallerde çalışan işçilerin bir kısmına da azab denilirdi.

XVII. asra kadar teknelerde bulunan azab reisleri ile dümenciler, yelkenciler ve vardiyanlar hep “azab sınıfından” olup kalafatçı, humbaracı ve topçu gibi sınıflar da tersane ile gemilerde çalışan ve ayrı ayrı sınıflara mensup Tersane Halkı idiler. Bunlara kısaca “Tersaneli” denirdi. Azabların “bölükbaşısı” olan reisliğe Badbani adı verilen “yelkenci”likten geçilirdi. Azab bölüklerinde reis, odabaşı ve aşçıbaşı zabit olarak bulunurdu. Reis, azablara kumanda ile onları idare ederdi.

Gemi süvarisi olan “Azab Reisine” Vardiyanbaşı denilirdi. Bu şahıs kim ise daha sonra terfi ederek Kaptan olurdu. Reisten sonra Odabaşı gelirdi, ondan sonra da Aşçıbaşı geliyordu. Osmanlı Devletinin kuruluş döneminde 15 ila 20 bin kişi kadardılar. Silahları ok, yay ve pala idi. 1543 yılında Tersane Halkı 1.800 asker olup, bunların içinden 230 kişisi Azab sınıfının reisi idi.

Günümüzde, Haliç’te Azab Kapısı ismi verilen verilen muhitte kışlaları vardı. 15 ile 16’ncı asırda azaba ihtiyaç olduğu zaman yirmi otuz haneden güçlü kuvvetli bekar Türklerden alınırdı. Bu kişiler kefilli olup, tersane görevine girince maaşa geçerlerdi.

Sanatkarlar

Bunlar gemilerdeki teknik işleri gören nakkaşlar(boyacılar) marangozlar, demirciler, kalafatçılar ve halatçılardır. Marangozlar, gülleler tarafından veya başka bir nedenle hasar alan yerleri kapatırlar, demirciler, demirle ilgili onarımları yapar, kalafatçılar, gemi su yaptığı zaman kalafat yaparlar ve halatçılar gemi halatlarını onarırlar ve nakkaşlar da kalyonlara nakış yaparlardı. Bir üç ambarlıda ortalama olarak bir varilci, üç demirci, üç tulumbacı, on marangoz ve on kalafatçı görev yapardı.

Kalafatçılar

Tersane halkı içinde bulunan kalafatçılar ayrı bir bölük olup ilk ve orta devirlerde acemi oğlanlarından ikişer akçe yevmiye ile tayin edilirlerdi. Kalafatçıların XVII. asırdaki mevcutları, tersane ile paşa ve bey gemilerindekiler de dahil olmak üzere altı yüz kadardı. Bunların İstanbul’da iki yerde odaları vardı.

The chief azaps, steersmen, sailors and quarantine guards served as azap class staff until the 17th century. Classes such as caulkers, bombardiers and gunners were the dock people who worked at shipbuilding yards and ships. These were briefly called the “Docker”. The reis class rank which was the captain of azaps, could be achieved through being a “Badbani” first, who actually was a “sailor”. The company of azaps contained reis (headman), odabasi (captain of barracks) and cook as officers. The azaps were under the command of the Reis.

The azap chief was called the quarantine guard. Who ever that person was, he was upgraded to become a Captain. Head man followed Reis, than came the cook. These were a total of approximately 15 to 20 thousand people during the foundation of the Ottoman State. They were armed with arrows, bows, and military matchets. In 1543 the dockers consisted of 1.800 soldiers and out of this 230 were the chiefs for azaps.

They had barracks in the location presently called Azap Kapi in Halic (Golden Horn) area. In the 15th and 16th centuries strong and single Turkish men were picked in every twenty or thirty homes, when ever azaps were needed. Those men had guarantors they were given salaries when they started working at the docks.

Handy man

Those were the men who did the technical work on the ships, this included carpenters, ironsmiths, caulkers, and rope makers. Carpenters repaired the spots which were damaged due to gunfire or other reasons, the ironsmiths did the repairs related with the iron, caulkers caulked when excessive water flooded the bottom of the ship and rope makers repaired the riggings. The carpenters carved designs on the galleons. A three decker usually consisted of a barrelsman, three ironsmiths three firemen ten carpenters and then caulkers.

Caulker

The caulkers among the dockers were forming another squad. They were appointed from first and second period conscript boys and paid two silver coins each. The number of caulkers in the 17th century, the ones in the docks, working for the pashas’ and beighs’ ships included, were approximately six hundred.

Biri Galata da Kürekçi kapısında, diğeri de Tersane’de idi. Üç ambarlı kalyonlarda bir kalafatçı başı ile yedi veya dokuz kalafatçı bulunurdu.

Donanmada İaşe ve Maaşlar

Donanmadaki Leventler ve diğer personelin iaşe maddeleri çoğunlukla İstanbul tüccarlarından temin edilir ve tersane ambarına teslim edilirli. Akdeniz’deki gemilerin erzakı İstanbul’dan gönderilirdi. Donanma için yapılan mubayaa ve gemilere teslimatta, çoğunluk altı aylık müddet esas tutulurdu. Bu müddet en az üç ay, en fazla bir senelik olurdu.

Donanmadaki Levent ve diğer personel zamanının büyük kısmını denizde geçirdiği için ve gemilerin teknik durumu personele taze ekmek pişirilmesine müsait olmadığından, denize açılınca ekmek ihtiyacı peksimetle karşılanırdı. Bunun için İstanbul’daki Bebekte tersane zindanı yakınında, Gelibolu’da, Varna ve Burgaz’da, Kıbrıs Adasında donanma için peksimet yapan fırınlar vardı. Gemiler İstanbul’da bulunduğu zaman fırınlarda ekmek pişirilir, her gemiciye günlük çift ekmek verilirdi.

Deniz Leventleri, maaş yerine geçen ve adına «Mevacib» denilen para alırlardı. Leventlere verilen paralara «Ulufe» de denmekteydi. Maaştan başka deniz muharebelerinde teslim alınan düşman gemilerinden elde edilen ganimetin bir kısmı hazineye kalır, bir kısmı da Leventlere taksim edilirdi. Silâhtar Tarihinde 1685 senesindeki deniz muharebesinde şunlar yazılmaktadır :

“Nakşa’lı Ali Kapudan karın karına üç alabanda urup çattı, ve yüz Levent döküp kılınç koydular bilâaram top ve kurşun yağdurup üç saat cenkten sonra havah-u nohovah güçle kâ^r vire eyleyüp feth ve zapt olundu ve yedekleyüp Rodos’a götürdüler ve Levente taksim olacak ganaim füruht olup, dört bin kadar Levente dörder kuruş düştü.”

Esirler bir seferde hizmet ettikten sonra günde kırk altı akçe yevmiye alırlardı. Hükümet bütün bir sefere ait olmak üzere adam başına iki kilo pirinç, iki kilo mercimek, üç okka zeytin yağı verirdi. Bundan başka her beş gün için iki buçuk peksimet dağıtılırdı. Her gemide kaç top varsa tayfalar o kadar mangalara ayrılmışlardı. Her manganın bir aşçısı ve bir de mangabaşı olan kethüdası vardı.

These had barracks at two locations in Istanbul. One was at the Kurekci gate in Galata, the other was at Tersane. The three decker galleons contained one chief caulker and between seven and nine caulkers.

Food and Salaries in the Navy

The food for the Levends and other personnel in the Navy were mostly supplied from the merchants in Istanbul and delivered to the warehouse of the docks. These were sent to the ships in the Mediterranean from Istanbul. The purchase for the navy and the delivery to the ships were made within six months. This was at least three months and maximum one year.

Since Levends and other members of the crew lived mostly in the seas and the ships did not have the means to bake fresh bread this was usually substituted by biscuits. There were bakeries which baked special biscuits for the navy at Bebek, Istanbul near the prison of the docks, in Gelibolu, Varna and Burgaz, and Cyprus. When the ships were in Istanbul the bakeries baked bread and each sailor was given two breads daily.

The monthly salaries of the Levends of the sea were called «Mevacib». It was also called «Ulufe». In addition to the salaries a portion of the booty from the seized enemy ships after the battles was shared between Levends, after the larger part was delivered to the treasury. The following was written in the History of Ottoman Guards of Janissary on the battle of 1685 :

“Captain Ali from Naksa put the helm hard abreast three times, bumped up against, piled up one hundred Levends, fought with swords, ^red their guns nonstop. After three hours of combat the enemy heaved away, the ship was seized and brought to Rhodes. The booty amount per Levend was; four piasters for each of the four thousand levends.”

The slaves were paid fourty six coins each, after serving one day. The government gave at each campaign two kilos of rice, two kilos of lentl, four kilos of olive oil per person. In addition each crew member received two and a half biscuits for five days. The amount of squads on one ship was equal to the number of cannons. Each squad had a chief, and a cook. Meat was given once in two weeks, rice was given twice weekly.

Kalyon Personeli, 1701 Yılı
Toplam : 533 kişi
1	Reis-i evvel
1	Reis-i sani
1	Reis-i salis
7	Ruesay-ı sütun
1	Agay-i kalyon
1	Hoca-i kalyon
1	Seroda-i kalyon
1	Çavuş-ı levendat
1	Vekil harc
1	Çavuş’ı kandil
1	İmam-ı kalyon
7	Badbant
1	Vardiyan
1	Sertop-i evvel
1	Sertop-i sanî
7	Kethüda-i topi-i evvel
2	K. T. Sani
1	Muhahz-ı cebehane
1	Kethüda-i muhafızin-i cebehane
1	Anbari-i ab
1	Reis-i sandal
1	Serdümen
1	Kethuday-i dümen
20	Dümenciyan
200	Aylakciyan
200	Topcıyan
40	Sandalcıyan
1	Ser kalafati
3	Kalafatcıyan
1	Sermarangozan
3	Marangozan
2	Varilciyan
1	Cerrah

Galleon Crew, 1701
Total : 533 px
1	First Captain
1	Second Captain
1	Third Captain
7	Assistant Captains
1	Master of the Galleon
1	Gownsman
1	Barracks Headman
1	Sergeant of Levends
1	Steward
1	Night watchman
1	Clergyman of the galleon
7	Sailor
1	Quarantine guard
1	1st Master Gunner
1	2nd Master Gunner
7	1st Steward Gunner
2	2nd Stewart Gunner
1	Ammunition Warehouse Guard
1	A. Warehouse Guard’s Stewart
1	Cistern guard
1	Boat captain
1	Quartermaster
1	Stewart to Quartermaster
20	Steersman
200	Temporary sailors
200	Cannoneers
40	Boatman
1	Head Caulker
3	Caulkers
1	Head Carpenter
3	Carpenters
2	Barrel makers
1	Surgeon

1.4 Cezayirli Gazi Hasan Paşa

Osmanlı Devletine hizmet vermiş, cesaretiyle tanınan Osmanlı denizcisi ve devlet adamıdır. 1713 yılında Gelibolu’da doğduğu rivâyet edilmektedir. Heybetli görünüşünden, bıyıklarının büyük ve iri olmasından dolayı önceleri kendisine “Palabıyık” lakabı verilmişse de, sonraları; “Cezayirli” ve “Gazi” unvanları ile anılıp meşhur olmuştur.

Hasan Paşa’nın hayatı, kahramanlık, başarı, ve hayır işleri i!e doludur. Çocukluğu Tekirdağ’da, uzak sahillere sefer yapan gemileri seyrederek geçmiştir. On yedi, on sekiz yaşlarında bir delikanlı olduğunda ve artık ele avuca sığmadığı dönemlerde, Tekirdağ ona ufak ve sıkıntılı gelmiştir. Bu yaşlarında hasretini çektiği denize kavuşmuş, tüccar gemileriyle seferlere çıkmaya başlamıştır.

25 yaşına gelince Avusturya - Rusya seferinin devam ettiği sırada (1738) Yeniçeri Ocağı’nın 25. bölüğüne kaydedilir. Belgrat Kuşatması’na katılmış, Mora, Hisarcık Savaşları’nda bulunmuş, savaşta gösterdiği kahramanlık ününün kısa sürede yayılmasına sebep olmuştur. Savaştan sonra yine Tekirdağ’a dönmüş ve Hacı Osman Ağa’nın kızı ile evlenmiştir.

1.4 Gazi Hasan Pasha of Algiers

Ottoman seaman who later became an important statesman particularly known for his intrepidity. It is assumed that he was born at Gallipoli in 1713. He was given the nickname “Palabiyik” (person wearing a handlebar mustache) due to the his own grandiose looks, and the looks of his large, enormous mustache. He became rather known with the nickname he was given afterwards; “Cezayirli” (meaning ‘of Algiers’) and the title “Gazi” (veteran).

Hasan Pasha spent his entire life fighting heroic battles for his country, and he also was getting involved in helping the needy. During his childhood years in Tekirdag he has been a great observer of the vessels that traveled to distant destinations. As he turned seventeen he became a young man and Tekirdag could no longer satisfy his curiosity nor respond to his ambitions. He finally had the chance to travel with the trade ships in the seas that he has been longing for, for a very long time.

He joined the Janissary Corps at 25, during the Austria-Russia campaigns (1738), and he was registered in batallion number 25. He took part in the siege of Belgrade, and the battles of Peloponnes, and Hisarcik, after which his name became very famous in a short period of time. He returned to Tekirdag after the war and married the daughter of Haci Osman Aga.

He wanted to continue living as a sailor again and was planning on sailing to Algiers, but his ship rammed into a pirate ship in the Mediterranean. When the two vessels tried to break apart young Hasan stayed in the pirate ship due to heavy storm, and had to fight the pirates. He showed no sign of scare nor was surprised, but heroically fought, and killed most of them. He imprisoned a few inside the warehouse. He was all alone on a ship in the middle of the stormy seas, without a captain or a crew to sail the ship.

The Algerians saw that ship and got abreast. They admired Hasan’s heroism, and let him have the vessel. They also gave him a coffee shop in Algiers as present. He was directly promoted to class of “Dayilik” in Algiers, and became the Governor of Telmisan very shortly.

Kasımpaşa Kalyoncu Kışlası / Kasımpaşa Sailors Barrack

Yeniden deniz hayatına döndüğü zaman Cezayir’e gitmek istemiş, ancak gemisi Akdeniz’de bir yabancı korsan gemisine rampa etmiştir. Şiddetli fırtına yüzünden, iki gemi, birbirinden ayrılırken korsan gemisinde kalan genç Hasan, hiçbir şaşkınlık ve korku eseri göstermeden korsanlarla mücadele etmiş bir çoğunu öldürmüş, diğerlerini de geminin ambarına kapatmıştır. Bu şekilde Hasan, elinde kılıcıyla; fırtınalı bir deniz ortasında çalkalanan kaptansız ve mürettebatsız bir gemide tek başına kalmıştır

Cezayirliler, bu gemiyi görüp hemen rampa etmişler ve Hasan’ın bu kahramanlığına hayran olarak, gemiyi kendisine bıraktıkları gibi ayrıca Cezayir’de, bir de kahvehane vermişlerdir. Hasan, Cezayir’de hemen “Dayılık” sınıfına alınmış ve kısa bir zaman içinde Telmisan Beyliği’ne yükselmiştir.

Artık “Cezayirli” unvanıyla anılmaya başlayan Hasan Bey, Cezayir Beylerbeyi ile arasında, kıskançlıklar ve anlaşmazlıklar meydana gelince, İspanya’ya, oradan da İtalya yolu ile İstanbul’a gelmiş ve tersane hizmetine girmiştir

Osmanlı Donanması’na alınarak 1761 yılında “Şehbaz-ı Bahrî” kalyonu kaptanlığına getirilmiş (Nisan 1761), 1762’de “riyale” rütbesini almış ve irade ile “Berîd-i Zafer” kalyonu süvariliğine atanmıştır(27 Nisan 1763).

Starting then Hasan was named “Cezayirli”. When conflicts arose between him and the Governor of Algiers due to jealousy, and discrepancies he went to Istanbul via Spain and Italy, where he started serving in the shipbuilding yard.

He was recruited as the captain of the galleon called “Sehbaz-i Bahrî” of the Ottoman Armada in April 1761, he was promoted to Rear Admiral in 1762 and was assigned Captain of the galleon “Berîd-i Zafer” (April 27, 1763). Three years later he was promoted to Vice Admiral (March 30, 1766) and assigned Captain of the galleon “Ukab-i Bahrî” (March 1766). Later during the same year he became the Captain of the “Peleng-i Bahrî Kalyonu” (December 30, 1766).

On September 20, 1768 Hasan Pasha was assigned Captain of the galleon “Neheng-i Bahrî”, he was promoted the highest position after Grand Admiral as Admiral, based on his successful career. The Turkish – Russian War had begun when Admiral Hasan Pasha was at this position.

Grand Admiral Husamettin Pasha, Admiral Cezayirli Hasan Pasha and Rear Admiral Cafer Pasha took the land road to Izmir after the disaster of Cesme Harbor took place.

On beş günde bir et, haftada iki defa da pilav veriliyordu. Manga kethüdası, manganın yiyecek masrafı için gemicilerin maaşlarına mahsuben kaptandan yüz kuruş alırdı. Osmanlı Donanması’nda 1701 yılında toplam personeli 533 olan bir kalyondaki personel dağılımı ve görevleri yandaki şemadadır.

The chief of the squads took one hundred piasters from the captain against the sailors’ salary for the food expenditure of his squad. Based on records in 1701 the distribution of the personnel on a galleon of 533 persons and their assignments are in the chart below.

Cezayir Liman Kalesi / Algeria Harbor Fortress

Daha sonra “Patrona” rütbesi verilerek (Mart 1766) “Ükab-ı Bahrî” kalyonu kaptanlığına getirilen (30 Mart 1766 ) Hasan Bey aynı yıl sonunda “Peleng-i Bahrî Kalyonu” kaptanı olmuştur (30 Aralık 1766).

20 Eylül 1768’de “Neheng-i Bahrî” ‘kalyonu kaptanlığına getirilen Hasan Bey, gösterdiği başarılarından dolayı ‘Kapudane-i Hümayun” rütbesi ile Kaptan Paşa’dan sonra gelen en büyük makama terfi etmiştir. Hasan Bey bu görevde iken, Türkler île Ruslar arasında savaş başlamıştı.

Çeşme faciasından sonra Kaptan-ı Derya Hüsamettin Paşa ve Kapudane Cezayirli Hasan, Riyale Cafer Bey’ler karadan İzmir’e gittiler. Daha sonra Hasan Bey, aldığı emir üzerine, doğru Çanakkale Boğazı’na gelerek, durumu hükümete bildirdi. Kapdan-ı Deryalıktan azledilen Hüsamettin Paşa’nın yerine iki tuğ (Beylerbeyilik) ile Cafer Kaptan atandı. Hasan Bey’e de Beylerbeyilik ile Kapudanelik verildi.

Later on Hasan Pasha was ordered to make a trip to Canakkale to report to the government on the situation in Cesme. Captain Cafer and Two Governor Generals were assigned Grand Admiral instead of Husamettin Pasha who was dismissed. Hasan Pasha was promoted Governor General and Full Admiral.

After two years of defeat at land and sea battles Sultan Mustafa III was very content that Limni was saved. In November 1770 he promoted Cezayirli Hasan Bey to Grand Admiral by granting him three vizier rankings. In addition he was given a sable-skin coat, and a golden garland as present as well as four hundred garlands and five thousand piasters to be given to soldiers who became war heroes. From then on the written orders sent to Hasan Pasha bore the title “GAZI” before his name.

Russians declared the blockade of the Turkish coasts during their operation in 1772, but could not prevent defeat whenever they had to confront Gazi Hasan Pasha of Algiers.

Vakfiye-i Cezayirli Hasan Paşa, 1782, Milli Kütüphane El Yazmaları Koleksiyonu /

Cezayirli Hasan Pasha Foundation, 1782, Milli Kütüphane (Turkish Republic’s National Library) Collection of Calligraphy

İki yıldan beri karada ve denizde devam eden savaşlarda alınan mağlubiyetlerden sonra Limni’nin kurtulduğu haberini duyan Padişah III. Mustafa, çok sevinir ve Ekim 1770’de Cezayirli Hasan Bey’e üç tuğlu vezirlik rütbesi vererek Kaptan-ı Derya yapar. Kendisine bir samur kürk ile bir altın çelenk verildiği gibi kahramanlık gösteren askerlere de verilmek üzere dört yüz çelenk ile beş bin kuruş yollanır. Bundan sonra Hasan Paşa’ya gelen emirlerde “GAZİ” unvanı da yer almaktadır.

1772 yılı harekatında Ruslar Türk sahillerinin ablukasını ilan ettilerse de, Cezayirli Gazi Hasan Paşa ile her karşılaştıklarında yenilgiden kurtulamamışlardır. Bu arada Çanakkale Boğazı Seraskeri Moldavancı Ali Paşa’ya felç geldiği için Tekirdağ’da ikamete gönderilmiş ve Cezayirli Gazi Hasan Paşa’ya, 5 Temmuz 1772 tarihinde Kaptan-ı Deryalığa ek olarak Çanakkale Boğazı Seraskerliği de verilmiştir.

Ruslar Tuna ordularını takviye ederek 1774’te saldırıya geçerler. Bunun üzerine Gazi Hasan Paşa, yerine vekaleten Melik Mehmed Paşa (Şubat 1774) Kaptan-ı Deryalığa getirilerek, Anadolu valiliği ile Rusçuk Seraskerliğine getirilmiştir.

21 Temmuz 1774’te yapılan Kaynarca Anlaşması’ndan sonra Temmuz 1774’de Cezayirli Gazi Hasan Paşa ikinci kez Kaptan-ı Deryalığa getirilmiş ve 15 yıl bu görevde kalmış, Padişah üzerindeki tesiri île vezir-i azamları gölgede bırakarak, “Saltanat Atabeyi” olmuştur.

I . Abdülhamit’in vefatı üzerine padişah olan III. Selim 20 Nisan 1789 tarihinde bir Hatt-ı Hümayun ile Cezayirli Gazi Hasan Paşa’yı Kaptan Paşalıktan almış ve Anadolu Valiliğiyle, İsmail Kalesi Seraskerliğine göndermiştir.

Kethüda Cenaze Hasan Paşa’nın azli üzerine 3 Aralık 1789 tarihinde Vezir-i Azam olmuş ancak bu makamda üç buçuk ay kalabilmiştir. Şumnu’da soğuk bir havada, dışarıda dolaşmış, dönüşünde hastalanarak 30 Mart 1790 tarihinde ölmüştür. Cezayirli Gazi Hasan Paşa Şumnu’da yaptırdığı Bektaşî tekkesine defnedilmiştir.

Cezayirli Gazi Hasan Paşa, uzun Kaptan-ı Deryalık yıllarında Denizciliğe ve ülkeye önemli hizmetlerde bulunmuştur. Hasan Paşa, imparatorluğun büyüklüğüne yakışır denizcilik siyaseti izlenmesi gerektiğine inandığından Donanmanın modernizasyonuna büyük önem vermiştir.

Cezayir Korsanları İle İspanyollar Arasında Deniz Savaşı, Cornels Hendriks Vroom, 1615 / Sea Battle between Algerian Pirates and Spanish Navy, Cornels Hendrikz Vroom, 1615

In the mean time the Commander-in Chief of the channel of Canakkale Moldavanci Ali Pasha was paralyzed, therefore he was sent to Tekirdag to reside there. In July 5, 1772 Gazi Hasan Pasha of Algiers was assigned Commander-in Chief to Canakkale Channel as well.

Russians fortified their Danubian troops and attacked in 1774. Upon their attack Melik Mehmed Pasha was assigned Grand Admiral as the representative of Gazi Hasan Pasha (February 1774), and he was assigned Governor of Anatolia and Commander-in Chief to Rusçuk (Ruse/Bulgaria).

After the Kaynarca Treaty on July 21, 1774 Gazi Hasan Pasha of Algiers was assigned for the second time Grand Admiral. He kept his position for 15 years. He overshadowed the Grand Viziers with the impression he made on the Sultan and became “Saltanat Atabeyi” (Minister for the Dynasty).

Sultan Selim III who came to power upon the death of Abdulhamit I, sent the imperial decree concerning the dismissal of Gazi Hasan Pasha of Algiers off his duties as the Grand Admiral of the Ottoman Navy and the continuation of his duties as the Governor of Anatolia and Commander-in Chief at Ismail Fortress on April 20, 1789.

Upon the dismissal of Kethuda Cenaze Hasan Pasha he became Grand Vizier on December 3, 1789 but he could only last at this position for three months. He died on March 30, 1790 at Sumnu after he caught cold following a promenade out in the cold. He was buried at the Bektasi Dervish Lodge in Sumnu.

Gazi Hasan Pasha of Algiers served the maritime world and his country during long years at Grand Admiralty position.

Osmanlıda, Avrupa’daki deniz subaylarının yetiştiği okulların benzeri bir eğitim verecek olan Mühendishane-i Bahriy-i Hümayun’u 1773 yılında kurmuş ve buraya dönemin en iyi öğretmenlerini getirmiştir. Ayrıca modern savaş gemileri inşa edilmesi maksadıyla öncelikle dışarıdan uzman mühendisler getirtilerek tersanenin yeniden yapılanmasını sağlamıştır.

İlk Nizam-ı Cedit askerlerinin talim gördüğü Levent Çiftliği, Cezayirli Gazi Hasan Paşa’nın kendi kapısı halkını talim ve terbiye ettiği bir kışla idi.

Hasan Paşa’nın tersanedeki Kalyoncu Kışlası ile camisinden başka, 4 saat yerden su getirtmiş olduğu Midilli Adası’nda birçok çeşmeleri ile Vize taraflarında cami, hamam ve üç çeşmesi ile Limni, Sakız, İstanköy ve Rodos Adaları’nda da çeşmeleri vardır. Hasan Paşa’nın bu hayratları dışında Kasımpaşa’da bir konak, İstanbul Kasımpaşa’da, Deniz Hastanesi yakınlarında (1777), Kulaksız’da (1783), Rumelikavağı’nın Altınkum mevkiinde (1785) ve Büyükdere ile Yenimahalle’de birer çeşmesi vardı. I. Mahmud’un Topuzlu bendini ve Taksim su tesislerini onarttırmıştır.

Abdülhamit devrinde açılan Rus seferinde devlet hazinesi zora düştüğü zaman, Cezayirli Hasan Paşa’ya başvurulmuş ve Hasan Paşa da, hazineye on iki bin kese akçelik altın vermiştir

Hasan Paşa, mert ve cesur bir vezirdi. Ömrü, açık denizlerde, doğayla, korsanlarla mücadele içinde geçmiş, en sevdiği eğlencesi ise Afrika ormanlarında aslan avına çıkmak olmuştur. Onu tersanede, Cezayirli kıyafetiyle ve kendisine alıştırdığı bir aslanla birlikte görenler, dehşete düşerlerdi.

Hasan Paşa ileriyi gören, zeki, devletin bütünlüğünü Osmanlı Devleti’nin en buhranlı zamanlarda dahi zekası ile korumasını bilen bir denizciydi. Ölümünden sonra, özellikle Ege ve Akdeniz Adalarındaki gelişmeler, devletin bütünlüğünü sağlamakta onun ne kadar büyük bir devlet adamı olduğunu çok açık olarak gözler önüne sermektedir.

He believed in the modernization of the Navy and that the Empire had to be involved in maritime politics to an extent directly proportional with its grandiosity.

In 1773, Ottomans founded the Imperial Naval Engineering School where the Naval officers were brought up in a similar way they were in Europe and also brought the best professors of the period. In addition to this naval engineering experts were brought from abroad in order to to restructure the shipyards to construct new vessels.

Levend Ciftligi where the troops of the first Nizam-i Cedit were trained, was the military camp where Gazi Hasan Pasha of Algiers educated and trained his own troops.

Apart from the Kalyoncu Barracks at the shipyard and the mosque Hasan Pasha also owned many fountains on the island of Lesbos where the water was transported from sources of 4 hours traveling distance, a mosque, a hammam and three fountains in Vize and many fountains at Lemnos, Chios, Kos and Rhodos. In addition to these charities Hasan Pasha owned a mansion in Kasimpasa, and fountains in Istanbul Kasimpasa, near Deniz Hastanesi (Hospital) (1777), at Kulaksiz (1783), Altinkum in Rumelikavagi (1785), Buyukdere and Yenimahalle. He had the barrage of Topuzlu built by Sultan Mahmud I, and the water system at Taksim.

During the campaign against Russia in Abdulhamit period the state treasury had trouble finding funds and demanded the help of Cezayirli Hasan Pasha Hasan Pasha aided the treasury with gold worth twelve thousand pouchs.

Hasan Pasha was a man of honor and a brave vizier. He spent his life out in the open seas, fighting and struggling. His favourite pastime was hunting lions in the woods of Africa. People were terrified when they saw him dressed in native Algerian clothings at the shipyards wandering around with a lion that he tamed.

Hasan Pasha was an intelligent man with a vision of the future, and he knew how to preserve the unity of the Ottoman State even during times of crisis. Particularly the developments in the Aegean and the Mediterranean after his death clearly displayed his qualities as a statesman who was able to deliver when the unity of the state was at stake.

Cezayirli Gazi Hasan Paşa, Refik Aziz / Gazi Hasan Pasha of Algiers, Refik Aziz

BÖLÜM II

CHAPTER II

2 .1 I. Petro ve Donanma

Rusların ile İsveçliler arasında 30

Ağustos 1721’de imzalanan Nistadt Barış Anlaşması’na göre Ingermanland, Estland, Lifland ve Karelia’nın, Vyborg ve Keksholm bölgelerindeki kasabaların ve Finlandiya körfezindeki tüm adaların hakimiyeti Ruslara verilmiş, ayrıca, Rusya kayıtsız-şartsız Baltık Bölgesi’nin en kuvvetli devleti olarak tanınmıştı. O sırada, Rus donanması altısı üç güverteli olmak üzere 29 kalyondan oluşan ve toplam 44 muharip unsurdan oluşuyordu. Donanma bünyesinde 16.121 denizci ve subayla birlikte 2.128 top bulunduruluyordu. Üstelik, Deniz Harp Okulu iyi eğitimli deniz öğrencileri yetiştirmeye devam ediyordu. Buna karşılık, İsveç Donanması Kuzey Savaşı’ndan ancak 21 Kalyon ile çıkabilmişti.

Büyük PETRO ( Deli PETRO – Birinci PETRO)’nunn savaşlarda yaptığı hizmetler gerçekten de paha biçilemezdi, ancak Donanma organizasyonu gibi muharebe harici konularda da gösterdiği çabalar da en az o kadar önemliydi.

1718 yılında bir Büyük Amiral liderliğinde, Donanmayı yönetmekle görevli olan Amirallik Konseyi’ni ( Admiralty Collegium ) kuruldu.

1720 yılında, on yıldır kullanılan ve kapsamı güncel gereksinimler için oldukça kısıtlı olan Muharebe Talimatları yerini, Amiral Kruys tarafından derlenen daha geniş kapsamlı “Donanma Talimatı”’na bıraktı. Bu yeni “Talimat”, Osel Adası Savaşı’nın kahramanlarından biri olan Kaptan Zutov tarafından yazılmış ve I. Peter tarafından bizzat düzenlenmiştir.

1722 yılında, Admiralty ve Tersanelerin Kontrolü ile ilgili düzenlemeler kapsamında Sahil Güvenlik Teşkilatı kuruldu.

1724 yılında gemilerin sınıflandırılmasını sağlayan, gemi boyutları ve oranlarla ilgili cetveller yürürlüğe girdi. 1724 -1771 yılları arasında Baltık Filosu için bu cetvellere uygun doksanın üzerinde hatt-ı harp gemisi ( Kalyon ) ve fırkateyn inşa edildi.

1722subaylarınrütbevederecelendirmelerini düzenleyen bir sistemi yürürlüğe soktu. Buna göre rütbeler;

2.1 Peter the First and the Navy

According to the Nistadt Peace Treaty signed between Russia and Sweden on August 30, 1721 Russia was the sovereign of Ingermanland, Estland, Lifland and Karelia, the towns in the regions of Vyborg and Keksholm and all the islands inside the gulf of Finland. Additionally Russia was unconditionally recognized as the most powerful state of the Baltic Region. At the time the Russian Navy consisted of 44 combat elements of which 29 were galleons. The Navy contained 16.121 mariners and officers. There were 2.128 cannons available. The School of Naval Warfare was continuously raising well learned naval students. In the mean time only 21 galleons survived of the Swedish Navy.

The services rendered by Peter the Great (or Peter the 1st, or as often called by the Ottomans Crazy Petro) during war time were invaluable. On the other hand the efforts that he spent on matters which did not directly concern the battle, such as the organization of the Navy were at least as important.

He founded the Admiralty Collegium, which was assigned the duty of administering the Navy in 1718, which was led by a Grand Admiral.

In 1720 it was found that the Battle Instructions which had been used for ten years, had a very limited scope for the actual requirements, and they were updated. The new instructions were compiled by General Kruys, and were called “Navy’s Operation Instructions”. This new “Instruction” was written by one of the Osel Island legends Captain Zutov, and arranged by Peter I.

In 1722 the Coast Guard Organization was founded within the scope of the Admiralty and Docks Control arrangements.

In 1724 the charts concerning the classification of the vessels based on their sizes and rates was published. Between 1724 -1771 over ninety war ships (galleons) and frigates were built for the Baltic Fleet.

In 1722 a new system was adapted for the classification of the officers according to ranks and ratings. Based on this system the ranks;

I. Petro Kurmaylarıyla / Peter I with General Staff Officers

* Aday Yüzbaşı,
* Yüzbaşı,
* Binbaşı,
* Yarbay ( İkinci derece Albay )
* Albay ( Birinci derece Albay )
* Komodor ( Tuğamiral – Komodor Albay )
* Tümamiral
* Koramiral,
* Oramiral,
* Büyük Amiral, ( General Amiral )

* Candidate Lieutenant,
* Lieutenant,
* Lieutenant Commander,
* Commander ( Second Degree Captain )
* Captain (First Degree Captain)
* Rear Admiral Lower Half ( Rear Admiral – Commodore Captain )
* Rear Admiral Upper Half
* Vice Admiral,
* Full Admiral,
* Fleet Admiral, ( General Admiral )

Zaman içerisinde üzerinde yalnızca küçük oynamalar yapılan bu sistem 1917 yılına kadar yürürlükte kaldı. Aynı rütbeler 19351940 yılları arasında yeniden yürürlüğe sokularak kullanılmıştır.

Donanmanın Sancağı olarak Büyük Petro Aziz Andrew’un gök mavisi renginde çapraz çizgili bayrağını belirledi. İlk kez 1692 yılında Petro Filosu’ nda çekilen bu bayrak, Kuzey Savaşı sırasında ünlenmiştir. Petro’nun Donanma Talimatı’na göre Rus savaş gemileri asla kendi sancak, fors ve flandralarının çekili olduğu gemilere saldıramaz, buna uymayanlar ölüm cazasına çarptırılırdı.

In time only small changes were made in this system, and it was in effect until 1917. Same ranks were in effect again between 1935-1940.

The Navy’s Flag was St Andrew’s sky blue crossed, and striped flag. This flag was first displayed in 1692 by the Peter’s Fleet, and famed during the Northern War. Based on Peter’s Navy Instructions the Russian War Ships could never attack other vessels carrying their own flags, pennants, or banners, and who ever violates that rule would be executed.

The final military engagement of Peter I was the Iran campaign during 1722-1723. In order to transport the Russian Army Troops which reached enormous numbers in terms of personnel and supplies, 247 additional cargo vessels were built.

St. Petersburg ve Admiral / St. Petersburg and Admiral

Bizzat Çar Tarafından Yapılan Bir Gemi Modeli / A ship model personally made by Peter the Great

I. Petro’nun son askeri girişimi ise 17221723 Iran Seferi olmuştur. İnsan ve malzeme açısından büyük rakamlara ulaşan Rus askeri birliklerinin nakledilmesini sağlamak maksadıyla, ilave olarak 247 adet nakliye gemisinin inşa edilmesini emretmiştir. Büyük Amiral Apraskin yönetimindeki yeni filo, yaz ortasında 22,000 askerden oluşan birliğin Volga’dan Hazar Denizi’ne naklini sağlamış, ve tek bir top dahi atılmadan Derbent Kalesi ele geçirilmiştir.

Ertesi sene, Rus Filosu, İranlıların elinde bulunan Bakü Kalesi’ne düzenlenen sefere katıldı. Dört gün boyunca karadan ve denizden bombalanan garnizon teslim oldu. İran Seferi, İran’ın Derbent, Bakü ve çevrelerindeki topraklar ile birlikte sınırdaki üç yerleşim birimini Ruslara vermesini öngören bir barış anlaşması ile neticelendi. Uzun yıllar sonra ilk defa Rus tüccarlar, Volga – Hazar ticaret yolundan hiçbir tehlike olmaksızın faydalanabileceklerdi.

Hiç şüphesiz, geniş bir vizyona sahip Petro, Rus Ordusu içerisinde, savaş gemileri ve gemi inşa ile ilgili tüm konuları kapsayan donanma geleneklerini yerleştiren isim olmuştur.

İmparator Petro, Tavrov’daki tersanenin yenilenmesini emreder ve Bryansk’da yeni bir tersane kurulmasına onay verir. Yeni bir■ filo kurarak bunu Don ve Dinyeper nehirleri yoluyla Karadeniz’e indirme düşüncesi vardı. Ancak, ani ölümüyle, Petro’nun planları, haleflerinin arzu ve ihtiraslarının sınırlarına kalmış olacaktı.

The new fleet under the command of Grand Admiral saw to it that the troops consisting of 22.000 soldiers were transported from Volga River to Caspian Sea in mid-summer, and the Derbent Fortress was captured without even firing one cannonball.

The following year the Russian Fleet organized a campaign against the Baku Fortress, which was under Iranian occupation. The garrison was bombarded for four days from sea and land, until they surrendered. The Iran Campaign was completed following a peace treaty that set forth that the fortresses of Baku, and Derbent, and environs of these fortresses were left to Russia, along with the three settlements on the border. For the first time after many years the Russian merchants could benefit from the Volga – Caspian Sea trade line without facing any dangers.

Unquestionably Peter who had a broad vision was the person who established the traditions concerning the Navy which covers the war vessels, and ship construction techniques.

Emperor Peter gave the directive to renew the shipyard in Tavrov and approved the foundation of another one at Bryansk. The idea was to build a new fleet and launch this in the Black Sea via the rivers of Dniepr, and Don. But upon his sudden death Peter’s plans became dependant on the limitations of desires and ambitions of his successors.

Rus Donanmasının Kuruluş Dönemi ve Gemi İnşa Faaliyetleri

Rusların gemi inşa tarihi çağımızın ilk yüzyıllarına dayanır. O zamanlar Slav kabileleri Doğu Avrupa’da yaşarlardı.

Gemileriyle Hazar, Azak, Karadeniz ve Akdeniz’de seferler yaptılar. Bizans kaynaklarında Doğu Slavları’nın 269 yılında Atina, Korint, Sparta, Girit ve Kıbrıs’a seferler yaptıklarına dair anlatımlar bulunur.

Ortaçağda feodalleşmenin etkisi altında denizcilik neredeyse her yerde düşüşe geçti. Mongol - Tatar ve komşu Avrupalıların istilaları da Rus denizciliğini oldukça olumsuz yönde etkiler. İstilacılarla girişilen ve birkaç yüzyıl süren zorlu mücadelede Rus Devleti güneyde ve batıda önemli kıyılar kaybetti. Deniz ulaşımı ve gemi inşa yalnızca ülkenin kuzey bölgesinde devam etti.

XVII. yüzyılın sonlarında genel üretimin artması sonucu Rus Devleti’nin iç ve dış ticaretinin artması, ulusal deniz taşımacılığı ve dolayısıyla ticaret ve gemi inşa sektörünün büyümesine neden oldu. Taşımacılık yolları üzerinde büyük tersaneler görülmeye başlandı. Bu yerler genellikle aralarında su yolu ile ulaşım yapılabilen, yabancı ticaret gemilerinden nehir gemilerine yükleme yapılmasına olanak veren merkezlerdi. Kuzey Rusya’da bu tür merkezler; Vologda, Shuya, Arkhangelsk, Kholmogory, Solovetsky manastırı ve Veliky Ustyug olarak sıralanabilir.

Russian Navy Foundation Period and Shipbuilding

Russian shipbuilding started during the first centuries of the first millenium. The Slavic tribes lived in Eastern Europe. They sailed to the seas of Caspian, Azov, Black Sea, and the Mediterranean. Byzantine sources refer to the navigations of the Eastern Slavs in 269 to destinations such as Athens, Corinth, Sparta, Crete, and Cyprus.

In the Medieval Ages seamanship almost came to a decline all over the world, due to feudalism. Mongol - Tatar and other neighboring Europeans’ invasions badly affected the Russian seamanship as well. The Russian State lost important southern and western shores during the wars against the invaders that lasted a couple of centuries. Maritime transportation and shipbuilding continued only in the northern region of the country.

As a result of the general increase in the manufacturing sector during the end of 17th century the increase of the local and international trade caused the growth of the national maritime transportation, which was eventually followed by the growth in the commercial and the shipbuilding sectors. Large shipbuilding docks were often seen on the sides of the transportation routes. These places were namely centers that could mostly be accessed via canals, where loading and unloading between river boats and foreign commercial ships took place.

I. Petro Gemi İnşa Faaliyetlerini Denetlerken / Peter the Great while inspecting ship building activities

Rus Donanması 1698-1700, Rus Donanması Tarihi, 1864 / Russian Fleet 1698-1700, History of the Russian Fleet, 1864

Nehir gemi inşasının büyük gelişme kaydettiği merkezler ise Volga-Hazar Havzası’nda bulunan Tver, Yaroslavl, Nizhny Novgorod, Kazan ve Astrahan’dı. Kazan ve Astrakhan’da neredeyse tüm yerel tersaneler devlet gözetimindeydi. Tüm gemilerin inşasını yöneten bir devlet tersaneciliği anlayışı vardı ki, bu daha sonra kurulacak olan ilk Admiraltylerin temelini oluşturmuştu.

Sibirya bölgesindeki bazı nehirlerde de tersaneler bulunmaktaydı ve bunların temel özelliği de tamamının kontrolünün devletin elinde olmasıydı.

XVIII. yüzyılın başlarında Ruslar, büyük ve küçük nehir gemileri ile iç sularda taşımacılığa müsait diğer gemi ulaşım araçlarının inşasında diğer ülkelere göre oldukça fazla tecrübe kazanmışlardı. Özellikle kuzeydeki nehir gemisi ustaları küçük deniz teknelerini bile ustalıkla inşa edebiliyorlardı.

I. Petro döneminden önce Rusların düzenli bir deniz donanmasına sahip olmamalarına karşın, XVII. yüzyılın sonunda savaş gemilerinin üretimi konusunda bilinen bir tecrübeleri söz konusuydu. 1650 lerde Rus gemi inşacıları, Zapadnaya Dvina Nehri üzerinde bazı savaş gemileri inşa etmişlerdi. 1667’de, Ordyn ve Nashcokin’in şahsi teşebbüsleri neticesinde, ticaret yolunun Hazar Denizi ve Volga nehri boyunca, Doğu ülkelerinden korunması amacıyla, Oka Nehri üzerindeki Dedinovo köyünde ilk Rus savaş gemisi olan OREL (Kartal) inşa edildi.

The northern Russian centers were; Vologda, Shuya, Arkhangelsk, Kholmogory, Solovetsky Monastery, and Veliky Ustyug.

The centers where river shipbuilding evolved were Tver, Yaroslavl, Nizhny Novgorod, Kazan and Astrahan in the Volga – Caspian delta. Almost all the local shipbuilding docks were under the control of the state in Kazan and Astrakhan. There was a mentality of state shipbuilding which administered all the ships’ construction, and this constituted the basis of the first admiralties which were founded later.

There was also some shipbuilding docks on the rivers in the Siberia region, and the common characteristic of these was that they all were under the control of the state.

Russians gained more experience compared to other nations in building large and small river boats suitable for the transportation at national waters during the beginning of the 18th century. Particularly the northern river boat building masters could easily build small boats for the sea transportation.

Although the Russians did not own a regular navy before the Peter I period they definitely had a renowned experience in the building of war ships in the end of the 17th century. The Russian ship builders built some war ships on the Zapadnaya Dvina River in the 1650s. In 1667, the first Russian war ship named OREL was built in the village of Dedinovo on the river of Oka, for the protection of the trade route along the Caspian Sea, and Volga River as a result of the personal attempts by Ordyn and Nashcokin.

İlk Rus Yelkenli Savaş Gemisi, OREL Tablolarda Rus Ordusu ve Donanmasının Tarihi, Moskova, 1999 / First Russian sail warship, Orel, History of Russian Army and Navy at paintings, Moscow 1999

Gemi inşa sanayisinin gelişiminde en az bu olay kadar anlamı olan bir gelişmede, XVII. yüzyılın sonlarında, içlerinde bir kalyon ile birkaç firkateynin de bulunduğu büyük nakliye ve savaş gemilerinin Solombala ve Vavchug Tersaneleri’nde üretilmesidir.

Tüm bunlara ilave olarak, gemi inşasında tecrübe kazanılmasında en önemli etken öncelikle Azak Kalesi’nin Türklerden alınması amacıyla karavanın oluşturulması (karavan=donanma) ve Rusların güney denizlere inmesi amacıyla Azak Filosu için gemiler üretilmesi gerekliliğiydi. Voronezh nehrindeki tersanelerde 1702 yılına kadar 24 savaş gemisi, 4 bombardıman gemisi, 23 kadırga ile birlikte 2.000’den fazla küçük tekne, sal ve asker, cephane ve malzeme nakli için gerekli ulaşım araçları inşa edildi. Gemi yapımında olduğu gibi tersane, rıhtım ve diğer yapıların inşasında da tecrübe kazandılar.

Voronezh tersanelerinde gemilerin inşalarına rehberlik eden yabancı ustalar Rusların tecrübelerine tecrübe kattılar. Büyük Petro döneminde onlarca Rus, Hollanda, İngiltere ve Venedik’de gemicilik hakkında teorik ve pratik oldukça faydalı bilgiler öğrendiler. Ülkelerine döndüklerinde, yabancı gemi inşa tekniklerindeki başarılı uygulamaları aktardılar. Böylece düzenli donanmanın kuruluş aşamasında Rus işçiler, yalnızca kendi bilgi ve görgülerinden değil, aynı zamanda yabancı ülkelerden edindikleri tecrübelerden de faydalandılar.

Another milestone which is as important as this one in the progression of the shipbuilding industry is the construction of large transportation and war ships in the docks of Solombala, and Vavchug, including a galleon, and some frigates in the end of the 17th century.

In addition to all this the determinant in gaining such a big experience in shipbuilding is the creation of the caravan (caravan = Navy) in order to capture the Azov Fortress which was owned by Turks, and the necessity to build new ships for the fleet in the Azov Sea to access the warm waters in the south.

The shipbuilding docks on the Voronezh river built 24 war ships, 23 galleys, 2000 small boats, floats, and transportation vessels for the transportation of military personnel, ammunition, and other materials. Experience was gained both for the shipbuilding and the building of docks, wharfs, and similar buildings.

The foreign masters who cooperated in the administration during the shipbuilding in the docks of Voronezh added value to the experience of the Russians. Tens of Russians had learned both theoretical and practical knowledge on seamanship during their stay in Hooland, England, and Venice. When they returned to their homeland they transfered the successful technics of the foreign shipbuilders. By this way in the course of the foundation of the Russian Navy the Russian dock workers benefited from the different experiences of the foreign countries.

All these accelerated the improvement of the authentic Russian shipbuilding concept. The most improved and better quality ships of their time were also built in Russia.

Peter I started the preparations for the building of the Navy in the Baltic Sea following the start of the war against Sweden. The shores of Lake Ladoga, and the rivers that emptied in this lake seemed the most suitable location due to their provision of easy transportation of the ships.

Shipbuilding docks were built in a rush at the river mouths of Syas, Svir, Volkhov rivers, and the first war ships were built for the Baltic Fleet. In order to accelerate the creation process of the Navy even the old, and idle docks of the country were used again.

1720 Rus Donanma Talimatı / 1720 Instructions of Russian Navy

Tüm bunlar XVIII. yüzyılın ilk çeyreğinde Rusya’daki gemi inşa anlayışına, özgün bir teknik ve yüksek bir tempo kazandırdı. Artık zamanın en gelişmiş ve kaliteli gemileri inşa edilebiliyordu.

I. Petro, İsveç’e karşı bir savaşın başlamasıyla birlikte, Baltık Denizi’nde bir donanma inşa edilmesi için hazırlıkları başlattı. Ladoga Gölü kıyıları ve buraya akan nehirler gemilerin taşınmasına kolayca olanak verdiğinden en uygun bölge olarak göze çarpıyordu.

Syas, Svir, Volkhov nehirlerinin ağzında hızla tersaneler kuruldu ve yeni oluşan Baltık Filosu için ilk savaş gemileri üretildi. Donanmanın oluşma sürecini hızlandırmak amacıyla gemilerin inşasında ülkenin eski tersaneleri de kullanılmaya başlandı. Baltık Denizi’ne ulaşabilmek için tüm İskandinav Yarımadası etrafından dolaşılması gereken Arkhangels bölgesindeki tersane de bu aşamada kullanıldı.

Belki de işin en zor kısmı ulusal gemi inşa endüstrisi için kalifiye uzmanlar sağlamaktı. Henüz istenen seviyeye ulaşamamış ustaları eğitmek için Voronezh, Arkhangelsk ve daha sonra St. Petersburg ve Kazan gibi önemli tersanelerde meslek okulları açıldı. Bu okullar usta doğramacı, kalfa, kalafatcı, burgucu, nakkaş gibi ustaları eğitiyordu. Usta açığı, Hollanda, İngiltere, Danimarka, İsveç, Venedik ve Fransa gibi ülkelerden işçi getirtilerek kapatılıyordu.

The Arkhangels dock in the Baltic Sea, which could only be accessed by navigating around the Scandinavian Peninsula was also used in this process.

Perhaps the hardest of all was to find qualified personnel to employ in the shipbuilding industry. Technical schools were founded in order to educate the masters who did not meet the criteria asked by important shipbuilders in Voronezh, Arkhangels, St. Petersburg and Kazan. These schools trained the shipbuilding personnel such as the master, woodworker, the semi-skilled, the caulker, the borer, and the carver. The lacking personnel was brought from the countries such as Holland, England, Denmark, Sweden, Venice and France.

Peter I who seized the entrance to the Baltic Sea increased the efforts of creation of the Navy. The decision issued by Peter in 1702, stated that “Locations that bear pine timber are suitable for the shipbuilding and the river of Syas is one of these”. A dock was immediately built near the river mouth and the first frigates of the Russian fleet in the Baltic Sea were put into the sea at this location. Out of thirteen ships that were newly built, six were frigates.

Baltık Denizi’nin girişini ele geçiren I. Petro donanma’nın oluşturulması gayretlerini arttırdı. 1702 yılında Peter’in emriyle çıkarılan kararda “ Çam kerestesi açısından uygun yerlerin gözlenmiş olduğu Syas Nehri’nde gemiler yapılması” yer alıyordu. Syas Nehri’nin ağzının yakınlarında derhal bir tersane kuruldu ve Baltık Filosu için ilk Rus fırkateynleri burada denize indirildi. İnşa edilen toplam on üç gemi arasında altı da firkateyn bulunuyordu.

1703 yılında Svir Nehri’nde Olonets Tersanesi olarak bilinen yeni bir tersane kuruldu. O dönemde gerçekten de büyük ve oldukça iyi donatılmış bir tersaneydi. Bu tersanede 1725’e kadar içinde iki adet elli toplu kalyon, on fırkateyn bulunan elli yelkenli gemi ile yüze yakın kürekli gemi inşa edildi. Büyük Petro, Olonets Tersanesi’ndeki gemilerin inşasına Saltykov, Tatishchev, Menshikov gibi yerli ustalar ve onlarca yabancı usta ile birlikte bizzat katılıyordu. Burada bizzat Çarın kendi projesi olan Pernov Kalyonu ve Olifant Fırkateyni inşa edildi.

Gemi inşa süratle Staraya ve Novaya Ladoga’da oluşturulan tersanelere ve daha sonra da diğerlerine yayıldı. Baltık Donanması’nın kürekli filosu için kadırgalar, ile diğer yelkenli ve çektiri türü teknelerden onlarcası, Volkhov, Luga, Izhora ve Vyborg nehirlerinin kıyılarında inşa edildi.

1704 yılında İsveç Filosu Koltin Adası yakınlarında göründüğünde 30 gemi ve 10 firkateynden oluşan Rusların genç Baltık Filosu ile karşılaştı. İsveçlilerin gücü Rusların kuvvetinden çok daha fazla olmasına karşın, saldırılar Ruslar tarafından püskürtüldü.

In 1703 a new dock was founded on the Svir River which was known as the Olonets Shipbuilding Dock. It was a very large dock containing all the equipments. Until 1725 2 galleons furnished with fifty cannons each, ten frigates, fifty sailing ships, and approximately one hundred oared ships were built in that dock. Peter the Great personally participated in the construction of the ships in the dock of Olonets along with local masters such as Saltykov, Tatishchev, Menshikov, and many foreign masters. This was the building location of the Olifant Frigate and Pernov Galleon which actually was the Tsar’s project.

The docks involved in the shipbuilding industry increased as other docks were built in Staraya and Novaya Ladoga and then others. Galleys were built for the oared

warship fleet at the Baltic Sea, tens of other sailing ships and oared fighting vessels were built on the shores of Volkhov, Luga, Izhora and Vyborg rivers.

In 1704 as the Swedish Fleet neared the Koltin Island, it encountered the brand new Baltic Fleet of Russians which consisted of 30 ships and 10 frigates. Although the power of the Swedish Nay was much stronger than the Russian Navy, their attacks were repelled by the Russians.

Following the Poltava War which took place in December 1709 the first ship was built in the Admiralty Dock at St Petersbourg. Later most of the frigates, and galleons necessitated for the Baltic Fleet were built at the dock in St. Petersbourg. Starting with the Tsar and following by masters such as Sklyaev, Paltchikov, Menshikov, Cozents, Noy, Brown, Ramsey, Gerens and Pangaloy supervised the shipbuilding process at this location.

The fact that the Swedish Navy was defeated at Poltava gave the opportunity to the Russian government to allocate more resources for the construction and preparation of the Baltic Fleet, in order to achieve more accurate results against the enemy.

Hundreds of people had been working inside the docks of the Main Admiralty, and Galley at St. Petersburg. Many more worked as carpenters or lumberjacks for the construction of the fleet, and for the transportation of the material from the woods into the docks.

Aralık 1709’da yaşanan Poltava Savaşı’nın ardından ilk gemi St. Petersburg’daki Amirallik Tersanesi’nde inşa edildi. Daha sonra St. Petersburg’daki tersanede Baltık Filosu için gereken kalyon ve firkateynlerin önemli bir bölümü inşa edildi. Başta bizzat Çar olmak üzere, Sklyaev, Paltchikov, Menshikov, Cozents, Noy, Brown, Ramsey, Gerens ve Pangaloy gibi ustalar buradaki inşa çalışmalarında rehberlik yaptılar.

Poltava’da İsveçlilerin mağlup edilmesi, deniz harekat alanında düşmana karşı daha kesin sonuçlu savaşlar için, Baltık Filosu’nun inşası ve hazırlanmasında, Rus hükümetine daha fazla kaynak tahsis edebilme şansını tanıdı.

St. Petersburg’daki Ana Amirallik ve Kadırga Tersaneleri’nde yüzlerce insan çalışıyordu. Burada çalışanlardan daha fazlası ise, marangoz ve odun kesici olarak filonun inşasında ve malzemelerin ormanlardan tersanelere nakledilmesinde çalışıyorlardı.

İsveçlilerle son bir savaş için hazırlanan güçlü bir Baltık Filosu’nun inşasının hızlandırılması için I. Petro, Arkhangelsk’de de gemi inşa edilmesini ve bu gemilerin denizden Baltık Denizi’ne transfer edilmesi emrini verdi. Ayrıca Filo için dışarıdan gemi satın alınması ve yabancı gemi üreticilerinden gemi sipariş edilmesi karara bağlandı.

Kuzey Savaşı’nın sürdüğü yıllarda (1700 – 1721) mahalli tersanelerde Baltık filosu için, aralarında 50 kalyon, 30 firkateyn bulunan 700 gemi inşa edilir ve 300’den fazla kadırga ile çeşitli boylarda tekneler Filoya eklenir. Savaş gemilerinin yanında, Rusya’nın uzak bölgelerinden yoğun olarak asker, cephane ve malzeme naklini sağlayan çok sayıda, nehir ve deniz ticaret gemisi de inşa edilmiştir.

Baltık Filosu umutları boşa çıkarmaz ve İsveç Filosu’nu Gangut Deniz Savaşı (25-27 Temmuz, 1714), Ezel Gölü Savaşı (25 Mayıs, 1719) ve Grengham’da (27 Temmuz, 1720) mağlup eder.

Onsekizinci yüzyılın ilk çeyreğinde Rusya’nın kendi düzenli donanmasını oldukça kısa bir sürede oluşturması, bu ülkeyi büyük deniz devletleri arasına sokmuştur.

Çar tarafından dizayn edilen bit kreyn / A crane designed by Peter the Great

Peter the First gave the order to start building the ships at Arkhangelsk and launch them from there on to the Baltic Sea for the acceleration of the Baltic Fleet construction which was getting ready for a final war against Sweden. In addition to this another decision was to purchase ships from abroad, and to place orders to foreign ship constructors.

During the years when the Northern War continued

(1700 – 1721) the local docks produced over 700 vessels for the Baltic Fleet, among which 50 were galleons, 30 frigates, and over 300 were galleys, and other ships in various sizes, which were added to the fleet. In addition to the war ships many river, and maritime trade vessels were built which were to transport mainly soldiers, ammo, and materials from the far regions of Russia.

The Baltic Fleet answered the hopes of its supporters and defeated the Swedish Navy in the Gangut Sea War (July 25-27, 1714), Ezel Lake War (May 25, 1719) and Grengham (July 27, 1720).

The fact that Russia had built her own regular Navy in such a short period of time during the first quarter of the eighteenth century made her one of the most important powers involved at sea among other countries.

Çeşme Savaşı’na Katılan Rus Kalyonu Tri Ierarha’ nın Planları / Plans of Russian Ships of the Line, Tri Ierarha

Resim 1 / Picture 1

Resim 2 / Picture 2

Resim 3 / Picture 3

Rus Donanması Üniformaları

1732 yılına kadar Rus Donanması’nda kullanılan üniformalar çok çeşitli şekillerde imal ediliyor ve oldukça değişik renklerden oluşuyordu. Cepler veya yakalar gibi kıyafetlerin belli yerlerindeki model veya renk farklılıkları o şahsın rütbesi veya görevi hakkında bir■ fikir verebiliyordu.

1732 yılında kurulan Özel Deniz Harp Komitesi, Amiral Cibersa’nın liderliğinde Rus Donanması’nın üniformalarında bir standarda gidilmesi hakkında çalışma yapar ve subayların mavi renkli bir elbise üzerine uzun kırmızı bir ceket giymesine karar verirler. Ayrıca ayakkabı üzerine de uzun bir beyaz getr takılacaktı. (Resim 1 )

1735 yılında Donanmanın üniformaları tekrar değişti. Subaylar yeşil uzun ceket içine kırmızı kıyafeti giymeye başladılar. Cekete de ayrıca kırmızı renkli yakalar eklenmişti. Beyaz getr ise çıkarılmıştı. ( Resim 2 )

Uniforms of the Russian Navy

Until 1732 the uniforms used by the Russian Navy were produced in various forms and consisted of various colors. The pockets or collars or even the differentiations of the model at specific parts of the uniforms or variations of colors gave a hint on the person’s ranking or duty.

The Special Naval Battle Committee that was established in 1732 made a study on the standardization of the Russian Naval uniforms under the leadership of Admiral Cibersa, and decided that the officers would be wearing blue suits, and long red jackets. Additionally long gaiters should be worn under the knees ( Pic. 1 )

In 1735 the Naval Uniforms changed. Officers started wearing long green jackets over red suits. The jackets had red collars. There were no more white gaiters ( Pic. 2 )

Resim 4 / Picture 4 Resim 5 / Picture 5 Resim 6 / Picture 6

1745 yılında ise II. Katerina dönemine kadar devam edecek bir değişikliğe daha gidildi. 12 Haziran 1745 tarihinde kabul edilen bir kararla beyaz uzun ceket ve pantolon içine yeşil kıyafet giyilmesi uygun görüldü. Beyaz getrler ise geri gelmişti. ( Resim 3 )

Gemilerde görev yapan gemici askerler ise siyah çizme üzerine beyaz pantolon ve mavi – kırmızı çizgili ceket giyerlerdi. ( Resim 4 )

Porsun, marangoz, serdümen, işaretçi gibi diğer ihtisas sahibi astsubay sınıfı da siyah çizme, beyaz pantolon gömlek üzerine yeşil ceket giyerlerdi. ( Resim 5 )

Gemilerde görev yapan ve şimdiki deniz piyade sınıfı kara askerlerinin kıyafetleri ise daha farklıydı. Beyaz uzun getr, yeşil pantolon beyaz gömlek üzerine yeşil uzun ceket giyilirdi. ( Resim 6 )

Gemi subaylarının kıyafeti, yakası yeşil işlemeli gömlek ve pantolondan oluşuyordu. Kurmay subaylarının cep kapakçığı ve kol kenarlarına sırma şeritler dikiliydi. I. Derece kaptanlarda bu şeritler daha uzun ve daha

In 1745 another change took place which would last until the Catherine II period. Upon a decision on June 12, 1745 long white jacket over a green shirt, and white pants was found appropriate. White gaiters were worn again ( Pic. 3 )

The mariners working on board of the vessels on the other hand wore black boots, white pants, and blue- red striped jackets. ( Pic. 4 )

Boatswain, carpenter, helmsman, signaler and other specialized non commissioned officers’ class wore black boots, white trousers, and shirts, and green jackets (Pic. 5 )

The outfit for the infantrymen working at sea,- which are at present marines infantry class, were different. Long, white gaiters, green trousers, white shirts, and long green jackets were worn. (Pic. 6 )

Naval Vessel officers’ outfits consisted of shirts with green crocheted collars, and trousers. Staff officers’ pocket flaps and sides of their jackets’ arms carried golden stripes.

kalındır. 2. derece kaptanlarda ise geniş bir sıra şerit şeklindedir. Cep kapaklarındaki şeritler ise geniş ve uzundur.

Deniz subayları apolet takmaya ilk kez bu dönemde başlamışlardır. Sırmalar altın veya gümüş renginde ve sol omuzda bulunurdu. Subayların başlarında, şıklığıyla dikkat çeken beyaz kokartlı siyah şapka vardı. Şapkanın kenarlarında ise sarı bir sırma unutulmamıştı.

Amiraller beyaz pantolon giyerler, üniformalarındaki sırmaların kalınlığı ve adetinden kolayca ayırt edilebilirlerdi. Rütbeleri ise kollarındaki düğme sayılarından anlaşılıyordu. Tuğamiraller bir adet altın kaplama düğme, tümamirallerde 2 adet altın kaplama düğme, oramirallerde ise 3 adet altın kaplama düğme bulunmaktaydı.

Deniz Kuvvetleri Komutanı yine amiral kıyafeti giymekteydi. Ancak, diğer amirallere nazaran bazı farklılıkları vardı. Kol kapakları siyah kadifedendi ve ceketleri yakalıydı.

First degree Captains had longer and thicker stripes. Second degree Captains had one course of wide stripe. Pocket flaps had wide and long stripes.

During this period Navy officers started carrying epaulettes for the first time in history. The stripes were either golden or silver colored and they were placed on the left shoulders. The officers had black hats with white cockades that looked elegant. The hats were decorated with a golden colored stripe on the rim.

Admirals wore white trousers, the width of the stripe on their uniforms and the number of the stripes was their distinction. Their ranks were shown by the number of buttons on their arms. The Rear Admirals (lower half) carried one golden coated button, Rear Admirals (upper half) 2 golden coated buttons, and the Full Admirals had three golden coated buttons.

Navy’s commander also wore the Admiral outfit. But this had differenciations compared to other Admirals. Their epaulettes were of black velvet, and their jackets had collars.

Subay ve Amiral Üniformaları / Admirals and Officers Uniforms

Rus Donanma Bayrak ve Flandraları

Russian Naval Flags and Pennants

Çar I. Petro’nun bizzat dizayn ettiği St. Andrew sembolü bulunan sancak bilahare 1699 yılında resmi olarak kullanılmaya başlanmıştır. Beyaz zemin üzerinde mavi “X” şekli kullanılmaktadır. Civadra gönderine çekilen ve kırmızı zemin üzerinde mavi “X” sembolünün beyaz bir hac üzerine konulmasıyla oluşmuştur. Birleşik Britanya sancağına oldukça benziyen bu dizaynın belki de özellikle böyle yapılmış olduğu akla gelmektedir.

1712 yılında I. Petro şunları söylemiştir: “Donanma sancağımız beyaz renktedir ve üzerinde tam boy St. Andrew çaprazı bulunur, çünkü Hıristiyanlık Rus halkına bu aziz tarafından getirilmiştir”

Rus civadra sancağı da St. Andrew’un mavi hacını temel figür olarak kabul etmiştir. St. Andrew aynı zamanda Rusya’nın en önemli azizidir.

Bu bayrak 1701’den itibaren Donanma kalelerine çekilmiş, 1720 yılından sonra aynı zamanda civadralarda da kullanılmıştır. Üzerinden dar bir beyaz haç motifi geçen bu kırmızı bayrak, en üstünde beyaz kenarlıklı mavi bir St. Andrew çaprazı taşımaktadır. Bayrağın adı imparatorluğa ait bayrak anlamına gelen “Kayzer Bayrağı” olarak ta kullanılmaktadır. Açıkça İngilizlerin bayraağını esas alan bu bayrak, eski bir ejder bayrağındaki beyaz haç ile Donanmaya ait St. Andrew bayrağını bir araya getirmiştir. Kayzer Bayrağı 1924 yılına kadar Sovyet Donanması tarafından da kullanılmıştır.

The fiag bearing the St Andrew symbol designed by Peter the First was used as an official fiag starting in 1699. It had a blue “X” on white background. The fiag consisted of a blue “X” symbol on a white cross over red background, which was hoisted from the bowsprit. It is assumed that this design which was very much like the United Britain’s fiag, maybe was made like this on purpose.

In 1712 Peter the First stated: “Our Navy’s fiag is white and it has a full size St. Andrew cross, because he is the patron saint of the Russians”

Russian bowsprit fiag had also the blue St. Andrew’s cross as the basis figure on it. St. Andrew is the most important apostel for the Russians.

This fiag was hoisted since 1701 above all the Navy’s fortresses, following 1720 it was also used on the bowsprits. This red fiag on which there is a narrow cross figure bears a blue St Andrew’s cross with a white border on top. The name of the fiag was the “Kaiser’s Flag” which was also known as the fiag that belongs to the empire. This fiag which obviously has the English fiag as its basis, combines the white cross of an old dragon fiag, and the St Andrew’s fiag of the Navy. Kaiser Flag was used until 1924 by the Soviet Navy.

Rus Donanma Bayrağı (1712 - 1917) / Flag of Russian Navy (1712 - 1917)

Civadra ve Kale Bayrağı (1700 - 1917) / Jack and Fortress Flag (1700 - 1917)

Kırmızı Filo’ya ait Gemi Komutanı Flandrası (1732 - 1765 ve 1797 - 1865 yılları arası) / Captain’s Pennant of Red Fleet (between 1732 – 1765 and between 1797 – 1865)

Beyaz Filo’ya ait Gemi Komutanı Flandrası (1732- 1865 ve 1865 - 1917 yılları arası) / Captain’s Pennant of White Fleet (between 1732 - 1865 and between 1865 - 1917)

Mavi Filo’ya ait Gemi Komutanı Flandrası (1732 - 1865 yılları arası) / Captain’s Pennant of Blue Fleet (between 1732 - 1865)

Denizdeki en yüksek rütbeli Komutana ait Flandra / The Pennant of the Ship’s Captain Highest in Rank

2.2 Rus Filosu Komutanları

Gregory Grigoryeviç Orlov Kont (1734-1783)

Rus devlet adamıdır. Büyük Novgorod Valisi

Gregory Orlov’un oğludur. St. Petersburg’da Harp Okulu Taburu’nda eğitim aldı. Askeri kariyerine Yedi Yıl Savaşı ile başladı, ve Zorndorf’da yaralandı. Başkentte bir topçu subayı olarak hizmet ederken II. Katerina’ya aşık oldu ve III. Petro’nun tahttan indirilip ölümüyle sonuçlanan suikastın lideri olduğu bilinmektedir(1762). Olaydan sonra Katerina tarafından Kont rütbesine yükseltildi, ve onu emir generali, ve başkomutanlığa getirdi.

İmparatoriçe Katerina 1762‘de Kont Orlov’dan Aleksey isminde gayri meşru bir erkek çocuk dünyaya getirir. Bir ara İmparatoriçe sevgilisiyle evlenmeyi düşündü, fakat planı Kont Nikita Panin tarafından bozuldu. Orlov’un etkisi, tüm Orlov ailesini öldürmeyi planlayan Khitrovo suikastının ortaya çıkmasından sonra yükseldi.

Gregory Orlov aslında bir devlet adamı değildi, fakat hızlı bir zekaya, yaşanan olayların oldukça doğru değerlendirmesini yapabilme yeteneğine sahipti. Katerina’nın egemenliğinin erken dönemlerinde yararlı ve sempatik bir danışmandı. Hem vatanseverlik hem de ekonomik faktörlerden dolayı, toprağa bağlı kölelerin ve onların azat edilme durumlarının geliştirilmesi sorununa önem verdi. Ayrıca ilk yıllarında büyük cömertlik sergileyen İmparatoriçeyi memnun etmeyi öncelikli olarak amaçlamasına rağmen, 1767’deki büyük eylemlerinde köle sınıfının en meşhur taraftarıydı.

2.2 Commanders of the Russian Fleet

Count Grigory Grigoryevich Orlov (1734-1783)

Russian statesman. Son of Greater Novgorod Governor Gregory Orlov. He was educated at the Corps of Cadets at St. Petersburg. His career began with the Seven Years War, and was wounded during the Battle of Zorndorf in Prussia. He was an artillery man at the capital when Catherine II took a fancy to him. He was the leader of the conspiracy which resulted in the dethronement and death of her husband Peter III (1762). Following this he was raised to the rank of count by Catherine. She also made him Adjutant-General, DirectorGeneral of Engineers and General-In-Chief.

Empress Catherine gave birth to their illegitimate son Alexei in 1762. At one time the empress thought of marrying her favorite, but the plan was frustrated by her influential advisor Count Nikita Panin. Orlov’s influence increased when the assassination plans by Khitrovo against the family of Orlov were revealed.

Although Gregory Orlov was not a statesman, he was very intelligent, and had a good grasp of current events. He also was an effective and responsive counselor during Catherine’s reign. The patriotic and the economical motives, helped him to enthusiastically handle the problems concerning the rehabilitation of the status of the slaves and their liberation. On one side he was trying to please the Empress, but on the other he was the most flery supporter in 1767, when the slaves were protesting.

He was one of the earliest activists of the Christian deliberation movement against the oppression of the Turks. He was the Russian representative with the full authority at the Peace Congress at Focshani in 1771, but according to Count Panin he was unsuccessful due to his arrogant attitude.

As he returned to St. Petersburg without asking for permission he found out that the Empress’ lover was no more himself, but the young Vasil’chikov instead. He gave the diamond called the “Orlov Diamond” to her as present, which is known to be the largest piece of diamond known in the world, in order to regain her love. As Potemkin took over the position of Vasil’chikov in 1771 Orlov became useless in the capital and left for Europe for a couple of years.

He had returned to Moscow a couple of months before his death in 1780. For some time before his death he was out of his mind. Late in life he married his niece, Madame Zinovyeva, but left no children by that marriage.

Hıristiyanları Türk boyunduruğundan kurtarmayı amaçlayan akımın ilk destekleyicilerinden birisi idi. 1771’deki Focshani’deki Barış Kongresi’ne gönderilen ilk Rus tam yetkili elçisiydi, fakat Kont Panin’e göre, kendi küstahlığı yüzünden görevinde başarısız oldu.

St. Petersburg’a izinsiz bir şekilde döndüğünde, kendisinin yerineİmparatoriçe’nin sevgilisi olarak genç Vasilchikov’u buldu. Katerina’nın tekrar sevgisini kazanabilmek için ona dünyanın en büyük elmaslarından biri olan ve daha sonraları “Orlov Elması” olarak tanınacak olan elması hediye etti. 1771’de Potemkin Vasil’chikov’un yerini aldığında, Orlov’un sarayda artık bir değeri kalmadı ve birkaç seneliğine yurt dışına gitti.

1780’de Moskova’daki ölümünden birkaç ay önce Rusya’ya dönmüştü. Ölmeden bir süre önce bilincini kaybetmişti. Yaşamının son yıllarında yeğeni Madam Zinoveva ile evlendi, fakat geride hiç çocuk bırakmadı.

Orlov Elması

Büyük Katerina döneminde (1762-96) yapılan Orlov Elması İmparatorluk asası üzerine monte edilmiştir. Ağırlığı 189.62 metrik karat olarak kaydedilmiş olup, 47,6 mm boyunda, 31,75 mm eninde ve 34,92 mm uzunluğundadır. Tipik Hint elmaslarının en güzel örneklerinden biri olmasından kaynaklanan özel bir berraklığı vardır, ayrıca mavi-yeşil karışımı hafif bir renge sahiptir. Elmasın şekli yarı güvercin yumurtasını andırır. Üst kısmın yüzeyinde üç, alt kısmın yüzeyinde ise dört köşeli fasetalardan oluşmuş yoğun sıralar göze çarpar. Fasetaların toplam sayısı kabaca 180’dir. Elmasın bir tarafında hafif bir çukurluk mevcuttur.

Alexis Grigoryeviç Orlov, Kont (1737-1808)

Grigory Orlov’un ağabeyidir. Orlov ailesinin en yetenekli üyesi, atletik gücü ve becerikliliği ile de en dikkat çekenidir. 1762 ihtilalinde, kardeşi Gregory’den daha önemli bir rol üstlendi. III. Peter’i Ropsha Şatosu’na götürüp orada kendi elleriyle öldüren kişi oydu. 1770’de Osmanlılar’a karşı gönderilen Donanmanın Başkomutanı olarak atanmıştır.

Osmanlı Donanması’na karşı Çeşme’de (Temmuz, 1770) bir zafer kazanmıştır. Bu kahramanlığı nedeniyle 1774’de şeref payesi olarak Chesmensky ( Çeşmeli ) lakabını aldı ve kraliyet amblemini kullanmaya hak kazandı.

Orlov Diamond

The Orlov is mounted in the Imperial Sceptre, made during the reign of Catherine the Great (1762-96). Its weight has been recorded as 189.62 metric carats and it measures 47.6 mm in height, 31.75 mm in width, and 34.92 mm in length. The clarity is typical of the finest Indian diamonds and its color possesses a slight bluish-green tint. The shape of the diamond has been described as resembling half a pigeon’s egg and its upper surface is marked by concentrated rows of triangular facets, with corresponding four-sided facets appearing on the lower surface. The total number of facets is roughly 180. On one side of the diamond there exists a slight indentation.

Aleksey Grigoryevich Count Orlov (1737-1808)

Count Aleksey Grigoryevich Orlov (1737– 1808), He was the brother of Grigory, he was by far the ablest member of the Orlov countly family, and also remarkable for his physical strength and agileness. In the palace revolution of 1762 he played an even more important part than his brother Gregory. It was he who

1774 yılında emekli olup, Moskova’ya yerleşti. Kendisini at besiciliğine adadı, Arap ve İngiliz damızlıklarını çiftleştirerek yarış atları yetiştirdi. 1806-1807 yılları boyunca Napolyon’a karşı yapılan savaşta, Orlov tüm masrafları neredeyse tamamen kendisi tarafından karşılanan beşinci bölgenin milis kuvvetlerine komuta etti. Geride beş milyon ruble değerinde arazi ve 30.000 köle bıraktı.

Theodore (Fedor) Grigoryeviç

Orlov, Kont (1741-1796)

Rus generali, ilk olarak yedi yıl savaşında başarılı olmuştur. 1762 darbesinde ağabeyleri Gregory ve Alexis’in yanında yer aldı. Bu olaydan sonra Senato Başvekili olarak atandı. II.Katerina’nın ilk Osmanlı savaşı boyunca, Amiral Spiridov’un emrinde hizmet etti ve Çeşme Savaşı’na ’katıldı.

Yaptığı bu görevler, Katerina’nın emriyle, Tsarskoe Selo’da dikilen bir zafer anıtı ve Deniz Kuvvetleri ödülleri ile taçlandırıldı. 1775’te kamu hizmetinden emekli oldu. Orlov hiç evlenmedi ama Katerina’nın kutsadığı ve yasallaştırdığı beş çocuğu oldu.

conveyed Peter III to the chateau of Ropsha and murdered him there with his own hands. In 1770 he was appointed commander-in-chief of the fleet sent against the Turks.

He had been victorious against the Ottoman Navy in Cesme in July 1770. For this exploit he received, in 1774, the honorific epithet Cesmensky, and the privilege of quartering the imperial arms in his shield.

In 1774 he retired, settled in Moscow. There he devoted himself to horse breeding, and produced race horses by crossing Arabian Horses with English racing stallions. In the war with Napoleon during 1806-07, Orlov commanded the militia of the fifth district, which was placed on a war footing almost entirely at his own expense. He left an estate worth five millions roubles and 30,000 serfs.

ORLOV Ailesi Arması / Coat of arms of the Orlov Family

Count Fyodor Grigoryevich (1741-1796)

The Russian general first distinguished himself in the Seven Years’ War. He participated with his elder brothers in the coup d’etat of 1762, after which he was appointed chief procurator of the Governing Senate. During the first Turkish War of Catherine II he served under Admiral Spiridov, and participated in the Cesme Battle.

These exploits were, by the order of Catherine, commemorated by a triumphal column, crowned with naval trophies, erected at Tsarskoe Selo. In 1775 he retired from the public service. Orlov was never married, but had five natural children, whom Catherine ennobled and legitimatized.

Amiral John Elphinstone

(1722 -1785 )

1722 yılında İngiltere’de doğan John Elphinstone İngiliz Donanması’na katılmış ve uzun yıllar değişik gemilerde ve komutanlıklarda çalışmıştır.

Rusya 1769 yılında, donanmasının ıslah edilmesi ve Osmanlıya karşı girişilecek bir harekatta filolarına komuta etmek üzere kıdemli İngiliz subaylarının, ücretleri karşılığında, geçici olarak kendilerine hizmet etmeleri hususunda, İngiltere’den destek talep eder. Bu kapsamda görev kabul edenlerden birisi de Albay John Elphinstone’dur.

İngiliz Donanması’ndan gerekli izinlerin verilmesinden sonra Albay Elphinstone ve Rusya adına ise o anda Rusya’nın Londra Büyükelçisi olan Ivan Chernichev arasında bir anlaşma imzalanır ve Elphinstone Tuğamiral rütbesiyle Rus Donanması’nda göreve başlar.

Kronstadt’a giden İngiliz Amiral öncelikle burada Rus gemilerini en azından İngiltere’ye ulaşabilecek bir seviyeye getirmeye çalışmış daha sonra ise İngiltere’de büyük bir bakımdan geçirilmesini ve tüm eksikliklerin tamamlanarak, gerekli eğitimlerin yapılmasını sağlamıştır.

1770 yılından itibaren Ege Denizi’ne girmiş ancak Rus Amiral Spiridov ve Kont Orlov ile, komutanın kim olduğu konusunda bir türlü anlaşamamış, ve bu sayede de belki Rus Filosu’nun olası bir Çanakkale Boğaz geçişini gerçekleştirememiştir.

Admiral John Elphinstone

(1722 -1785 )

Born in England, in 1722, John Elphinstone joined the English Navy, worked in many vessels, and was assigned to various commandership positions.

In 1769 Russia asked for the support of England in order to have the Russian Navy rehabilitated by senior English officers, and temporarily employ them as commanders of the Russian Armada during an attack against the Ottomans. Captain John Elphinstone was among the ones who accepted this duty.

Following the receipt of the necessary permissions of the English Navy Captain Elphinstone, and the Russian Ambassador to London, Ivan Chernichev for the Russian part signed an agreement. Elphinstone started working in the Russian Navy as the Rear Admiral (lower half).

The English Admiral who went to Kronstadt primarily spent his efforts so that all the Russian ships could sail to England, then they went through a major overall maintenance, all their missing, and broken parts were replaced. Finally the crews of the vessels were trained.

He first arrived in the Aegean Sea in 1770, but always had confiicts with the Russian Admiral Spiridov, and Count Orlov over “Who should be the commander-in-chief ?”, therefore the

1711 yılında Elphinstone’ na verilen ve Katerina tarafından imzalanmış olan Hizmet Sertifikası / Service certificate signed by Catherina the Second and given to Elphinstone in 1711

Çeşme Savaşı’ndan sonra Çanakkale Boğazı’nı kendi gemileri ile geçmek istemiş ancak yeterli destek alamayınca bunu başaramamış ve 1771 yılında Rusya’ya geri dönmüştür.

Büyük oğlu Samuel Williams Albay rütbesiyle Rus Donanması’nda görev almış ve Rus amiral Kruse’nun kızı ile evlenmiştir.

Rusya’ya döndüğünde Katerina tarafından büyük bir ilgi ile karşılanmış ancak İmparatoriçe’nin Çeşme Savaşı’nın onurunu Kont Orlov’a vermesinden dolayı, İngiliz Amiral hak ettiği payeye erişememiş, hatta kendisine verilmesi taahhüt edilen ücret ve ödüller dahi ödenmemiştir.

Amiral John Elphinstone 1785 yılında İngiltere’de 63 yaşında ölmüştür. İngiliz Amiral’in Ruslarla yapmış olduğu anlaşmanın metni diğer sayfada yer almaktadır.

Anlaşma metni bir kağıdın iki tarafına yazılmıştır. Sol tarafı Albay John Elphinstone sağ tarafı ise Londra Büyükelçisi olan Ivan Chernichev tarafından yazılmış olup tam metni aşağıda yer almaktadır.

potential crossing of the Russian Fleet through the Canakkale Strait could never be realized.

Following the Cesme Battle he had the desire of navigating through the Dardanelles with his own little fleet but as he hadn’t received the support he had expected he returned to Russia in 1771.

His elder son Samuel Williams was assigned a captain’s position in the Russian Navy, and he married the daughter of Russian Admiral Kruse.

As he returned to Russia Catherine welcomed her with great interest, but since the Tsarina gave the honor of the Cesme Battle to Count Orlov, the English Admiral could not receive the dignity he deserved, even the awards and salaries promised were not given or paid.

Admiral John Elphinstone died in 1785, at the age of 63 in England. Below there is a copy of the agreement made between the Admiral and the Russians.

Agreement text is on both sides of a page. The left part was written by Captain John Elphinstone and the right side by the Russian Ambassador in London, Ivan Chernichev. The complete text is as follows.

ANLAŞMA

AGREEMENT

Albay John Elphinstone tarafından talep edilen hususlar:

Matters requested by Captain John Elphinstone:

1. İngiltere Kralı’nın onayı ile Albay John Elphinstone’nun Rus Donanması’nda hizmet ettiği süre zarfında, İngiliz Donanması’nda aldığı maaşın yarısını alması sağlanacaktır.
2. Emeklilik maaşı ve imkanları olarak İngiliz Donanması’ndaki Koramiral rütbesi karşılığı esas alınacaktır.
3. Bir kaza olması durumunda karısı ve çocuklarına aylık 300 pound maaş bağlanacaktır.
4. Görevlerinde her zaman için Baş komutan olacak, İngiliz Donanması’nda bu makamın karşılığı olan yetkilere sahip olacaktır.

ANLAŞMA

1. Rus Büyükelçisi tarafından kabul edilmiştir.

Albay John Elphinstone’nun yarı maaşı İngiliz Hükümeti tarafından ödenmediği takdirde yarım maaşı Rus Hükümeti tarafından ödenecektir.

2. Derhal Tuğgeneral rütbesi ile buna ilave olarak 1000 Ruble alacaktır. Rusya’ya intikal ettiğinde rütbesi Tümamiral olacak ve daha sonra ilk terfi imkanında ömür boyu emeklilik maaşını alabilmesine esas olmak üzere Koramiral rütbesine terfi ettirilecektir.
3. Albay John Elphinstone emeklilik maaşını Rus Donanması kurallarına göre alacaktır.
4. Kabul edilmiştir.

Amiral Grigory Andreyevich Spiridov

Çeşme Savaşı’na katılan ve Baltık’tan kalkan ilk Rus Filosu’nun komutanıdır. Grigory Spiridov Rusya Donanması’ndaki kariyerine 1723 yılında başladı. 1733 yılında ise subay oldu. 1741 yılından itibaren Baltık Filosu’nda değişik gemilerin komutasını üstlendi. Spiridov 1762 yılında tuğamiral rütbesine yükseltildi ve Prusyadaki Rus Ordusu ile teması sağlamakla görevli filonun başına getirildi. 1764’de Revel Limanı’nın, daha sonra 1766’da Kronstadt’ın komutanlığına getirildi.

1. With the approval of the King of England Captain John Elphinstone shall be paid half of his salary by the Russian Army.
2. As for the pention payment and fringe benefits these shall be the equivalent of a Vice Admiral in the English Armada.
3. In case of an accident his wife and kids shall receive a salary of 300 pounds per month.
4. His title shall always be the Commanderin-Chief during all of his duties, and he shall have the authorities of his equivalent in the English Armada.

AGREEMENT

1. Approved by the Russian Ambassador.

If Captain John Elphinstone can not receive half of his salary from the English government that shall be paid by the Russian government.

2. His ranking will immediately be Rear Admiral, and he will be paid 1000 Rubles. As soon as he arrives in Russia, his rank will be upgraded to Rear Admiral Upper Half and at the next rank upgrade he will be upgraded to the position of Full Admiral, which will eventually make him eligible for a life-long retirement payment.

1768-1774 Osmanlı - Rus savaşında, Akdeniz’e gönderilecek filonun komutası Spiridov’a verildi (1769). 1770 yılının başında, Mora’da emrindeki kara askerlerinin karaya çıkarılmasını sağladı.

Sakız Kanalı Savaşı’nda sancak gemisi Yevstafiy yanarak battı ve son anda gemiden ayrılarak kurtuldu. 1771-1773 yılları arasında Spiridov Ege Denizi’ndeki Rus filosuna kumanda etti. Çeşme Savaşı’nı Katerina’nın Orlov’a maletmesi yüzünden küskün olarak 1774’de Rus Donanması’ndan ayrıldı.

Samuel Greig (1735 – 1788 )

Samuel Greig, gemi kaptanı Charles Greig ve eşi Jean Charters’ın oğlu olarak 30 Kasım 1735’te Inverkeithing’in Fife limanında dünyaya geldi. Samuel babasının mesleğini alarak, hızlı bir gelişim sergiledi ve babasına ait geminin kaptanlığını çok erken yaşta eline geçirdi. Fakat 23 yaşına geldiğinde bu gelişimin ticaret sektöründe kalarak daha fazla ilerlemeyeceğini düşündü. Bu yüzden Deniz Kuvvetleri’ne katılmaya karar verdi.

Deniz Kuvvetleri şeref, asalet, zenginlik vaat ediyordu. Ticaret gemilerinden birinin ikinci kaptanı Deniz Kuvvetleri’ndeki bir astsubay ile eşit tutuluyordu. Bu yüzden böyle bir sınıfiandırmanın olduğu yerde Greig’in rotası subay olarak Donanma’ya katılmak ya da astsubay olmak ve sonradan terfi ederek subay olmaktı.

3. Captain John Elphinstone will be paid the retirement salary according to the applicable rules of the Russian Armada.

4.Approved.

Admiral Grigory Andreyevich Spiridov

He is the Russian Fleet commander of the fi rst fieet to launch from the Baltic Sea, and to participate in the Battle of Cesme. Grigory Spiridov started his career in the Russian Navy in 1723. In 1733 he became naval officer. Starting in 1741 he was assigned the commander position on different vessels in the Baltic Fleet. Spiridov had been promoted to the Rear Admiral (lower half) rank in 1762 and assigned the commander position of the Russian Army in Prussia. In 1764 he became the commander of Revel Harbor then of Kronstadt in 1766.

During the Ottoman-Russian War between 1768-1774, Spiridov was the Commander-in-Chief of the Fleet to be sent to the Mediterranean Sea (1769). In the beginning of 1770, he saw to it that his infantrymen landed to the Mora Peninsula.

His fiagship sunk after it was burned in Chios Channel, he escaped in the last moment, and saved his life. Spiridov was the commander of the Russian Fleet between 1771-1773 in the Aegean Sea. He left the Armada heart broken in 1774, after Catherine honored Orlov for the Battle of Cesme.

Samuel Greig (1735 – 1788 )

Samuel Greig was born in the Fife port of Inverkeithing, on the 30th November 1735 son of Charles Greig, shipmaster and his wife Jean Charters. Samuel embraced his father’s profession, displayed a fast development, and took over the captain position in his father’s ship when he was still very young. But at the age of 23 he believed that this development would be blocked in the sector of trade, and could not go any further. Therefore he decided to join the Naval Forces.

The Navy promised honor, nobility, and wealth. The second captain on a trade ship was the equivalent of a non-commissioned officer in the Navy. Therefore, since there was such a classification, Greig’s course was to either join the forces as an officer or to start as a noncommissioned officer, then work his way up, get promoted, and become a officer with ranking.

II Katerina Taç Giyme Töreni, Saint Couronnement, 1899 / Ceremony for Catherina the Second, Saint Couronnement, 1899

Greig’in bu kararı sonucu belki ilk planda karı ile zararı eşit olsa bile, sosyal ve finansal olarak yüksek bir rütbeye ulaşıncaya kadar, Deniz Kuvvetleri’ ndeki düşük ödeme, ganimet parası, yarı ödeme ve dulların emekli aylıkları ile telafi ediliyordu. Donanmaya katılarak Yedi Yıl Savaşları’ na katıldı. Greig bu savaşın başlıca Quiberon Körfezi ve Havana’nın ele geçirilmesi bölümünde yer aldı ve 1762 Ocak ayında yüzbaşı oldu

II. Katherine, 1762’de Rusya da iktidara geldiği zaman, I. Petro tarafından yaptırılan donanmanın, önemli oranda gerilemiş ve yıpranmış durumda bırakıldığını görünce, yeni bir yeniden yapılandırma programını uygulamaya koydu. Petro’nun kendisinden önce yaptığı gibi İngiltere’yi örnek aldı ve 1763 yılında İngiliz subaylarının Rusya’nın hizmetine girmelerini istedi.

Yedi Yıl Savaşı o yılın Şubat ayında son buldu ve 1762 Ocak ayında yüzbaşı olmasına rağmen bir terfi alamayan Greig barışın gecikmiş bir terfi şansını da tamamen ortadan kaldırdığını hissetmiş olmalıydı. Bu yüzden Rusya hizmetine girme fırsatı oldukça çekici gözükmüştü. Donanmadan ayrılmak için izin istediğinde, İngiliz Deniz Kuvvetleri Komutanlığı’ndan şu cevabı aldı.

Upon his decision maybe Greig’s profit would be equalizing his loss in the first place. But the Navy compensated the low salary until the officer reached a certain level where he was financially, and socially stable by the looted money, half salaries, and the pension payments of the widowed. He joined the Navy, and participated in the Seven Years War. Greig participated in the section where primarily the Gulf of Quiberon and Havana were captured. He became Lieutenant in January 1762.

When Catherine II came to power in Russia in 1762 she noticed that the Navy which was founded by Peter the First was seriously degraded, and deteriorated. She then decided to launch a program for a restructuring. She followed the same path as Peter did, and took England as a model. In 1763 she asked English officers to serve in the Russian Navy.

Seven Years War ended in February of that year, and although he became a Lieutenant in January of 1762, peace spelled failure for him in the sense of getting a promotion. Therefore the opportunity to serve for the Russian Navy seemed pretty attractive. As he asked for permission to leave duty in his Navy, he received the following letter from the English Naval Forces Commander.

Efendim, 11 Mayıs 1764

Komutanlığımızın Lordlar Kamarası üyeleri tarafından, size, isteğiniz üzerine Rusya İmparatoriçesi’nin Dominyonları’na girmek için ayrılma izninizi vermekten dolayı çok memnun olduklarını bildirmem emredildi.

Ayrıca Majestelerinin Lordlar Kamarası, İmparatoriçe’nin hizmetine girmek için izne ayrılmanızı uygun görmüşler eğer uygun bulursanız, böyle yaptığınız anda İngiliz Bakanlığı’ndan geçiş yaptığınız dikkate alınarak bir belge / sertifika alacaksınız ve o andan itibaren maaşınızın yarısı kesilecektir.

Greig’in Rusya’ya hizmeti, Rusya’nın özellikle İsveç ve Türkiye olmak üzere deniz komşuları ile çatışma içine sürüklendiği bölgesel bir büyüme dönemine rastladı. 1769 yılında Greig, Tri Ierarkha’da Rus Donanması’nı oluşturan üç filotillanın bir parçası olarak Krondstadt Deniz Üssü’nden ayrılır. Manş Kanalı ve Biscay Körfezi’nden geçerek yapılan uzun bir yolculuktan sonra Akdeniz’e giren ilk Rus savaş gemileri oldu.

Çeşme Savaşı’nda milli kahraman, baş komutan olan Kont Orlov idi. Fakat Orlov deniz savaşlarından çok az anladığını ve kararlarında tamamen Amiral Greig’in tavsiyelerine uyduğunu itiraf edecektir. Greig’in kariyerindeki tek gölge, iddia edildiğine göre, bir önceki İmparatoriçe Elizabeth’in kızı olan ve ondan sonra tahtta hak iddia edebileceği düşünülen, Prenses Tarakanova olarak bilinen kadının kaçırılmasıydı.

1775 yılında Greig’in bayrak gemisi Isıdor, Leghorn limanına demirler. Kont Orlov 13 pare top atışı ile selamlanan Prenses’i gemiye getirir, fakat Kont Orlov Leghorn’a doğru dönerken Prenses ve yanındakilerin alıkonulması emrini verir. Ertesi gün Donanma Krondstadt’a yola çıkar ve Prenses St. Petersburg’da hapsedilir. Prenses’in Neav Irmağı’nın taşması sonucu hücreleri dolduran suyla hapishanede öldüğü söylenmektedir.

1777 yılında İmparatoriçe, Sir Samuel Greig’e şövalyelik onurunu bahşetti ve onu Krontstadt’ın Koramirali olarak atadı. Greig’in son savaşı kendi sularında Finlandiya Körfezi’nde gerçekleşti.

1788 yılında Donanma Krontstadt’a döndü, fakat onarımlardan sonra Baltık ve Finlandiya Körfezi boyunca düzenli keşif karakola çıkıldı. Greig bu devriyelerden birinde hastalandı, Rostislav gemisi derhal Revel(şimdiki Tallin) Limanı’na girdi. İmparatoriçe kendi özel doktorunu göndermesine rağmen 26 Ekim 1788’de kurtarılamayarak öldü. 5 Kasım 1788’de Tallin’de resmi bir cenaze töreni ile defnedildi.

“Dear Sir, May 11 1764

By the House of Lords’ members of our Commandership’s orders I am informing you that they will be very happy to give you the permission to leave in order to go to the dominions of her Majesty the Russian Tsarina, upon your request.

Additionally Her Majesy’s House of Lords approved your absence to serve in the Tsarina’s forces, and if you approve as soon as you decide upon, it will be considered as you are passing over, through an English Ministery, therefore you shall be receiving a document/certificate, and from that moment on you shall be receiving half of your salary.”

Greig’s services in Russia coincided with a period when Russia was particularly in conflict with Sweden and the Ottoman Empire due to their regional expansion plans. In 1769 Greig left the Kronstadt Naval Base, as one of the parts of the flotilla which consisted of three parts that constituted the Russian Armada in Tri Ierarkha. Following a long journey through the English Channel and the Gulf of Biscay these were the first Russian war ships that sailed in the Sea of Mediterranean.

The national hero and commander in chief of the Battle of Cesme was Count Orlov. But Orlov confessed that he had little knowledge on the sea battles, and that he only followed Admiral Greig’s advice. Supposedly there was only some doubts over Greig’s career due to the abduction of the daughter of Elizabeth, Princess Tarakanova, who possibly could claim rights on the throne.

Isidor, the flagship of Greig, anchored at Leghorn harbor in 1775. Count Orlov brought the princess, who was saluted by 13 piece salvo fi re, but when Orlov was on the way back to Leghorn, he ordered that the princess and the people accompanying her were arrested. The following day the fleet left for Kronstadt and the princess was jailed in St Petersburg. It was commented that the princess died by drowning due to the overflooding inside the cells by the Neav River.

In 1777 the Empress honored Greig by knighting him. She appointed him as the ViceAdmiral of Krontstadt. The final war of Greig took place in his own waters in the Gulf of Finland. In 1788 the fleet returned to Krontstadt, and following the repairs sailed to Baltic Sea and the Gulf of Finland for regular patrol. Greig got ill during one of these patrol duties, the ship called Rostislav immediately entered the Revel(now Tallin) Harbor. Although the empress sent her own doctor, he died on October 26 1788. His body was entombed on November 5 1788 in Tallin, following a formal ceremony.

2.3 Ateş Gemileri ve Havan Gemileri

Ateş Gemileri

Deniz Muharebelerinde asırlardır,

özellikle küçük çaplı donanmalar tarafından, kendisinden çok daha büyük donanmalarla veya gemilerle başa çıkabilmek maksadıyla “ Ateş Gemileri” kullanılmıştır.

Ateş Gemileri, çabuk tutuşan ve parlayan her türlü yanıcı madde ile donatılan, kasti olarak ateşlenip düşman gemilerine doğru yönlendirilen veya akıntının olduğu bir yer ise sürüklenmesine izin verilen, düşman donanmasını yok etmek veya paniğe yol açarak gemilerin nizamı terk etmelerini sağlamak maksadıyla kullanılan bir nevi taktik silahtır.

Ateş Gemilerinin diğer bir türü olan “ Patlayıcı Gemiler“ ise, düşman gemilere yakın mesafede patlatılarak hasara yol açan gemilere verilen isimdir.

2.3 Fire Ships and Mortar Vessels (Bomb Ships)

Fire Ships

During sea battles for many centuries particularly the smaller navies used “Fireships” in order to cope with larger fleets or vessels.

A. fire ship was a ship that was filled with combustibles, deliberately set on fire and steered (or, if possible, allowed to drift) into an enemy fleet in order to destroy ships or create panic and make them break formation. It was a sort of tactical battle weapon.

Another type of the Fireships were the “ Combustible Ships“ which were exploded near enemy ships to cause damage.

The naval vessels during the sailship period were pretty sensitive against fire. There were very little on a vessel that would not burn when the presence of all the ammunition, greasy ropes, joint edges caulked with coal tar are considered. Considering that even during times of peace accidental fires destroyed many ships, the danger created by the fireships can be perceived easier.

Gravelines Savaşı - 1588 / Battle of Gravelines-1588 Philippe- Jacques de Lotherbourg, 1796

Rus Ateş Gemisi / Russian Fire ship

Yelken dönemindeki savaş gemileri ateşe karşı oldukça hassastılar. Katranla kalafat edilmiş birleşme veya ek yerleri, yağlanmış halatlar ve barut dolu cephanelikler düşünüldüğünde gemi üzerinde yanmayacak çok az şey vardı. Sulh zamanında dahi limanda kazara çıkan yangınların birçok gemiyi yok ettiği gerçeği göz önüne alındığında, ateş gemilerinin ne denli ciddi bir tehdit oluşturduğu kolayca anlaşılabilir.

Ateş gemileri tam olarak istenen yöne doğru esen bir rüzgar olduğu takdirde hedefine doğru sürüklenmeye bırakılabilir. Ancak çoğu muharebede bu gemiler kendisini hedefe doğru yönlendirecek çekirdek bir mürettebat ile donatılmıştır. Çekirdek personel o tekneyi sevk ve idare edebilecek asgari sayıda denizci anlamına gelmektedir.

Çekirdek personel görev yaptığında ateş gemilerinin yedeğinde muhakkak bir küçük vasıta / bot bulunur. Yunanlılar bu botları “ SKABAVİA “ olarak adlandırırdı. Hedef gemiye ateş gemisinin artık rampa edeceğinden emin olunca içindeki personel derhal yedeklerinde çektikleri vasıtaya binerek en kısa zamanda oradan uzaklaşır. Eğer hedef gemi çok kıymetli ve ateş gemisi personeli de çok cesur ise ateş gemisini hedeflerine yanaştırıp, üzerinden ayrılmasın diye de kancalarla bağlayıp ondan sonra gemilerini terk ederlerdi.

Muharebe esnasında ateş gemisini hedef gemiye yanaştırıp daha sonra da bağladıktan sonra gemiye terk edebilmek ise neredeyse imkansızdır.

If there was a wind towards the targeted vessels the fireships might be released to float freely to that target. But during many battles those fireships were manipulated by special personnel to direct them in the right direction. The special personnel consisted of the minimum number of crew who could manage to manoeuvre the vessel.

When the special personnel were at work there always was a small vessel or a boat near the fireship. As soon as the personnel made sure that the fireship was about to ramp the enemy ship they jumped into the small boat and distanced immediately. If the targeted vessel was very valuable and the fireship personnel were courageous they made sure that the fireship was connected to the enemy ship by hooks, and then left their ship. It was almost impossible to attach the fireship to the enemy ship, then leave during the battle. Because the enemy was ready most of the time and as soon as the fireship came nearer there would be an immense firing of rifles and cannons. Coming closer to the targeted ship despite all the fire and in addition being able to get tied with that ship by hooks, on a deck, without anything to defend himself, was a very rare event in the History of Battle Ships.

The effect of the fire ships was particularly destructive when the enemy ships or fleet were moored or if their manoeuvring capabilities were limited. Experienced

Other tactics to get rid of the fire ships were: sailors could easily avoid fire ships or render them inactive by firing cannonballs at it in the open sea.

- Firing at the rescue boat of the fire ship, and the ships that accompanied that boat to keep the personnel from escaping, and by this way not allowing them to put their ship on fire.
- Waiting until the fire ship is evacuated then taking it far away with a vessel with high manoeuvrability like the galley.

Particularly during the second half of the 17th century the fire ships started occupying larger spaces in the inventory of the Navies. In the beginning there were only a couple of fire ships in each fleet, but their numbers increased with time. The number and types of the vessels that participated in the Battle of Solebay between Britain and Holland in 1672 is a good example:

Quebec Savaşı, 1759, / Battle Quebec, 1759, Dominic SERRES-1767 Greenwich National Maritime Museum

Çünkü karşı tarafta hazırdır ve hedef gemiye doğru yol almaya başlanıldığı andan itibaren ateş gemisi üzerinde yoğun bir top ve tüfek ateşi başlayacaktır. Bu ateşe rağmen hedef gemiye yanaşıp bir de üstüne, güvertede açıkta durarak kancalarla hedef gemiye bağlanmayı başarabilmek, Deniz Harp Tarihi’nde pek nadir rastlanabilen olaylardandır.

Ateş gemilerinin etkisi, özellikle demir atmış gemilere veya manevra alanı kısıtlı olan filo / gemilere karşı çok tahrip edici olmuştur. Denizde, eğitimli ve iyi komuta edilen bir gemi ateş gemilerinden rahatlıkla kurtulabilir veya top ateşiyle etkisiz hale getirebilir.

Ateş gemilerinden kurtulabilmek için uygulanan diğer taktiklerde şu şekilde sıralanabilir ;

Ateş gemisinin vasıtasına / botuna ve çevredeki diğer gemilere ateş açmak suretiyle, ateş gemisi personelinin kaçışını engellemek ve böylece kaçma imkanları kalmadığını gören personelinde gemiyi tutuşturmaktan caymasını sağlamak

Ateş gemisi terk edilene kadar bekleyip, kadırga gibi küçük ancak manevra yeteneği yüksek gemilerle yanan ateş gemisini yedeğe alarak ana gemiden uzaklaştırmak, olarak sıralanabilir.

England

40 Galleons

13 Frigates

30 Small vessels

Holland

55 Galleons

12 Frigates

22 Small vessels

16 Fire Ships 36 Fire Ships

Important Sea Battles Where Fire Ships were used

* Attack by the English Vice-Admiral Francis Drake in 1588 near Gravelines against the Spanish Armada. Although no damage was done it created disorder among the Spanish vessels and made them break their formation. This way they became easy targets for the English ships.

* Attack by the Dutch Admiral Maarten Tromp in 1639 in the Dover Channel against the Spanish Fleet under the command of Admiral Antonio de Oquendo. The Spanish fleet was destroyed as a result of this attack.

* Attack by the Dutch Admiral Michiel de Ruyter in 1672 during the Solebay war against the moored English fleet HMS Royal James was burnt, its Captain Edward Montagu was killed.

* The destruction of the French Admiral Tourville’s flagship Soleil Royal, Admirable, Triomphant, strong galleons with 104 cannons, and 15 French vessels by fire ships after the La Hougue sea battle between England and France on May 29 1692. The English Navy only used fire ships in that battle, which did not even carry one single cannon and destroyed a fleet which owned a total of 1048 cannons, and burned the entire fleet at their location.

Özellikle XVII. asrın ikinci yarısında ateş gemileri donanmaların envanterinde oldukça önemli bir yer işgal etmeye başlamıştı. İlk zamanlarda her filoda bir veya iki ateş gemisi bulunurken sonraları sayıları gittikçe artmıştır. İngiliz ve Hollanda filoları arasında 1672 yılında icra edilen Solebay Muharebesi’ne iştirak eden gemi miktar ve cinsleri bu konuda oldukça iyi bir fikir verecektir:

İngiltere

40 Kalyon

13 Fırkateyn

30 Küçük Gemi

16 Ateş Gemisi

Hollanda

55 Kalyon

12 Fırkateyn

22 Küçük Gemi

36 Ateş Gemisi

Deniz Harp Tarihi’nde Ateş Gemilerinin Kullanıldığı Önemli Deniz Savaşları

* İngiliz Koramiral Francis Drake’nin 1588 yılında Gravelines yakınlarında İspanyol Donanmasına saldırısı. Ateş gemileri her hangi bir hasara yol açmasalar da, İspanyolların dağılmasını muharebe düzenlerinin bozulmasını ve İngiliz gemileri için kolay birer hedef haline gelmesini sağlarlar.

* Hollandalı Amiral Maarten Tromp’un 1639’da Dover Kanalında Amiral Antonio de Oquendo komutasındaki İspanyol Filosuna karşı düzenlediği saldırı. Bu saldırı sonucunda İspanyol fi losu yok edilmiştir.

* Hollandalı Amiral Michiel de Ruyter’in 1672 yılında Solebay savaşında demirlemiş İngiliz filosuna saldırısı. HMS Royal James yakılmış, kaptanı Edward Montagu öldürülmüştür.

* İngiliz ve Fransız Donanmaları arasında icra edilen La Hougue savaşından sonra 29 Mayıs 1692’de, İçlerinde Fransız Amiral Tourville’nin sancak gemisi Soleil Royal, Admirable ve Triomphant gibi zamanın 104 toplu güçlü kalyonlarının toplam 15 Fransız gemisinin ateş gemileriyle imhası. İngilizler bu saldırıda üzerlerinde tek bir topu dahi olmayan ateş gemilerini kullanmışlar ve toplam 1048 topa sahip bir donanmaya oldukları yerde yakmışlardır.

* Basque Roads Savaşı, 1809. İngiliz Thomas Cochrane’in Fransızlara ateş gemileriyle saldırısı.

* 1821-1832 Yunan Bağımsızlık Savaşı süresince Yunanların büyük Osmanlı Kalyonlarına düzenlediği saldırılar. °

Bu savaşlar incelendiğinde ateş gemilerinden özellikle İngilizlerin son derece etkili bir şekilde faydalandığı görülmektedir. Tümamiral Elphinstone da İmparatoriçe Katerina’dan talep listesine iki adet ateş gemisini koymayı unutmamıştır.

* The Battle of Basque Roads, 1809. The attack of English Thomas Cochrane against the French vessels with fire ships.

* Attacks of Greeks against large Ottoman Galleons during Greek Independence War between 1821-1832.

When these wars are considered it is observed that especially the English Navy very efficiently benefited from these fire ships. Even Rear Admiral (upper half) Elphinstone asked for two fire ships when preparing a list of requests from Empress Catherine.

Although they lost many vessels due to the presence of fire ships during these wars Ottomans never considered using these in the battles they had participated in, and the fire ships never took place in the foundation of their fleets. Unlike the British Navy they had not thought over a preventive measure or developed one.

When the British Navy got prepared for a battle they always had some fire ships. And there were some incentives to make this risky assignment, which required bravery, and proficiency rather attractive.

Awards Given To the Royal British Navy Fire Ship Commanders and Personnel

- If an enemy ship containing more than 40 cannons burnt by the fire ships all the participating personnel shall be rewarded ten pounds each in addition to their salaries following the assignment at Admiral’s ship. If anyone dies during the assignment in the fire ship their legal inheritors shall be given the award.
- The commanders of the fire ships shall be rewarded 100 pounds each, or a golden chained medal to preserve for the generations to follow upon successful completion of the assignment. In addition to these in order to render the assignment more attractive the ship’s commander shall be offered an early promotion or a commandership position for the desired assignment.
- The other■ officers that were assigned in the same vessel were rewarded ten pounds each, and early promotions compared to the similar officer rankings or the privilege of getting assignments.
- If the burnt enemy ship was the flagship of the fleet the rewards to be given shall be twice the usual reward. The rewards of the commander of the ship and other■ officers shall be equivalent to their order of merit.

Ateş gemilerine karşı çok sayıda gemisini kaybetmesine rağmen Osmanlı yaptığı muharebelerde hiçbir zaman ateş gemisi kullanmayı düşünmemiş ve Filo kuruluşlarına bu gemileri dahi etmemiştir. Buna ilave olarak bu gemilere karşı İngiliz Donanması’nda olduğu gibi kurumsallaşmış ciddi bir önleyici taktik düşünmemiş ve geliştirmemiştir.

İngiliz Kraliyet Donanması, bir muharebeye hazırlandığı zaman Donanma kuruluşunda muhakkak ateş gemilerine yer verirdi. Ayrıca oldukça riskli olan, büyük cesaret ve ustalık istenen bu görevi de cazip kılmak için personeli teşvik edici bazı tedbirler geliştirmişti.

İngiliz Kraliyet Donanması’nda Ateş Gemileri Komutan ve Personeli İçin Verilen Ödüller

- Eğer düşmanın 40 dan fazla topu olan bir gemisi ateş gemileri tarafından yakılırsa, katılan tüm personel, görev sonrası derhal Amiral gemisinde, maaşına ilave olarak on paund ödül alacaktır. Görev esnasında ateş gemilerindekilerden biri öldüğü takdirde bu ödül kanuni mirasçılarına ödenecektir.
- Başarıyla görevini icra eden ateş gemisi komutanlarına; 100 pound ödül veya aynı değerde, gelecek nesillere bir onur belgesi olarak hatıra kalabilecek zincirli bir altın madalya verilecektir. Buna ilave olarak bu görevi daha da cazip hale getirmek için gemi komutanına, erken terfi veya istediği bir komutanlık görevi imkanı da tanınmaktadır.
- Aynı gemide görev yapan diğer subaylar ise; On pound para ödülü ve eşiti rütbelerdeki subaylara göre daha erken yükselme / görev alma ayrıcalığı verilecektir.
- Eğer yakılan düşmanın sancak gemisi ise verilen mükafatlar iki misli olacaktır. Gemi Komutanının ve diğer subayların ödülleri ise liyakatları ile orantılı olarak takdir edilecektir.

- Eğer, beş veya altıncı sınıf fırkateyn ile daha küçük bir Kraliyet gemisi tarafından; düşmanın bir ateş gemisi rampa veya ateş ile imha edilerek beşinci sınıfın üzerindeki bir Kraliyet gemisine zarar vermesi engellenirse; bu görevi icra eden gemi personeline, gemi komutanı ve subaylarına liyakatları ile orantılı olarak verilecek olan mükafatlar haricinde 40 shillings ödül verilecektir. Eğer bu personelden birisinin, komutanı tarafından diğerlerine nazaran çok daha üstün bir gayreti olduğu ifade edilirse ilave bir ödül alacaktır.

- Kraliyet Donanması’nda görev yapmak üzere kiralanmış gemiler eğer bu görevin icrası esnasında elden çıkarsa, değeri Kraliyet Hazinesi tarafından gemi sahibine ödenecek, içinde görev yapan denizcilere ise, Kraliyet Donanması personeline verilen ödülün aynısı verilecektir.
- If a class five or six British Navy frigate or a smaller vessel prevented an enemy fire ship from harming a British Navy ship over class five by destroying the enemy fire ship through ramping or by opening fire, the personnel, commander, and officers of this British vessel shall be rewarded 40 shillings in addition to the rewards given based on their order of merit. An additional reward may be granted to a member of the crew if he accomplished an extraordinary duty based on his commander’s opinion.
- If a vessel that was rented in order to serve in the Royal British Navy has disappeared or was destroyed on duty its value shall be paid to the owner by the Royal Treasury, the sailors of that ship shall be rewarded the similar rewards given to the Royal Armada personnel.
- In case a vessel of the British Armada prevents the attack of an enemy vessel against the Royal ships, this service of the boat personnel shall be rewarded.

Rear Admiral John Elphinstone also explained his personnel the amounts of the rewards to be granted in order to motivate them before starting a campaign.

This incentive system also seen in other armadas was not implemented by the Ottoman Armada except for sharing the looted objects, and money. Battles were made rather for the

Japon Q Bot / Japan Q Bot

- Donanmaya ait bir vasıta tarafından, düşman ateş gemilerinin Kraliyet gemilerine hasar vermesi önlendiği takdirde, yapılan bu hizmetin karşılığı olarak bot personeli de ödüllendirilecektir.

İngiliz Kraliyet Donanması kökenli olan ve Rus Filosuna komuta eden Tümamiral John Elphinstone da benzer bir yöntemle, seyre çıkmadan önce personelini teşvik etmek maksadıyla, kazanılacak bir zafer sonrası dağıtılacak olan ödülü ve herkesin payına düşen miktarları açıklamıştır.

Diğer donanmalarda görülen bu teşvik sistemi, ele geçirilen ganimetin paylaştırılması haricinde Osmanlı Donanması’nda genellikle uygulanmamıştır. Savaş ganimet yerine daha çok padişah, din, toprak ve intikam için yapılmış, gemi personeli komutanlar tarafından bu kavramlar öne çıkarılarak coşturulmuş ve savaşmaya teşvik edilmiştir.

Ahşap savaş gemilerinin kullanımının ortadan kalkmasıyla ateş gemilerinin devri de kapanmış oldu. Ne var ki bu konseptin bir uzantısı II. Dünya Savaşı’nda Chariot Operasyonu’nda kullanılmıştır. Patlayıcılarla dolu eski HMS Campbeltown Muhribi Fransa’nın Saint Nazaire bölgesindeki kuru havuza çarptırılarak infilak ettirildi. Burada amaç havuzun Tirpitz Muharebe Gemisi tarafından kullanılmasını engellemekti. Çünkü Fransa’nın Atlantik kıyısında Tirpitz gemisini havuzlama imkanına sahip başka bir havuz bulunmuyordu.

Japon Donanması ise İkinci Dünya Savaşında Nisan 1945 den itibaren, 700 civarı Kamikaze botunu ve yaklaşık 7.000 personelini Okinawa’da konuşlandırmıştı. Bir nevi ateş gemisi olan botlar 104 personel ve 100 bottan oluşan alaylar şeklinde organize olmuştu. Personeli genellikle 16-17 yaşlarındaki gönüllü Deniz Harp Okulu öğrencilerinden oluşuyordu. Eğer bot görevden dönmez ise o öğrenci başarılı sayılıyor ve yüzbaşılığa terfi ettiriliyordu.

Q Botlar “ diye tanınan Kamikaze botlar yaklaşık 6 mt. boyunda ve 1,5 mt enindeydi. Baş tarafiarında 225 kg. patlayıcı bulunan bu botlar doğrudan hedef gemiye çarparak infilak ediyordu. Bazı botlarda ise, sancak ve iskele bordalara monteli kızaklarda su bombası taşınıyordu. Hedef gemiye 5 mt. kadar yaklaşılıyor, su bombaları bırakılarak keskin bir dönüşle süratle hedeften uzaklaşılıyordu.

Türk Bahriyesinde de görev yapan ve İ Sınıfı olarak adlandırılan “Fletcher” sınıfı bir gemi olan 2924 tonluk USS HUTCHINS Muhribi iki adet su bombası ile bu botlar tarafından ağır hasara uğratılmıştı. İskele makinesi ve şaftı hasar alan gemi, onarımının çok pahalı olacağı gerekçesiyle daha sonra hizmet dışına çıkarılacaktı.

Saldırı sonucu USS Cole’ de Oluşan hasar /

Damage of USS Cole after the Attack

Sultan, for religious purposes, and for the booty; the personnel were motivated, and encouraged by the commanders through these motifs.

Upon the disappearance of the wooden war vessels the era of fire ships also came to an end. But an extention of this practice was seen during the Second World War at the Chariot Operation at Saint Nazaire. The destroyer HMS Campbeltown its bows packed with explosives smashed into the lock gates of the Normandie dock in France. The only dry dock on the Atlantic coast able to service or repair the German battleship Tirpitz should she ever breakout into the Atlantic and return to the western coast.

The Japanese Navy deployed approximately 700 Kamikaze boats, and 7000 personnel in Okinawa during the WW II in April 1945. These boats were a sort of fire ships and were organized with batallions that consisted of 100 boats and 104 personnel. The personnel usually consisted of the voluntary midshipmen who were 16-17 years of age. In case the boat had not arrived back from the assignment then the midshipman was considered successful and he was promoted to the Lieutenant ranking.

Kamikaze boats known as Q Boats were 6 m long and 1,5 m wide. These boats had 225 kg of explosives placed inside the deckhead, and exploded as soon as they hit the targeted ship. Some boats carried depth charges on their ports and starboards. Upon getting 5 m near the targeted vessels the water bombs would be dropped and the boat would get away from the target.

The 2924 tons “Fletcher” class destroyer USS HUTCHINS which also served in the Turkish Navy was damaged by two water chargers dropped by one of these boats. The gangplank, and shaft of the ship was damaged, and since the repair would be too costly the vessel was indefinitely out-of-service.

Uss Cole, Saldırı Sonrası Havuz Gemisi Güvertesinde Onarıma Götürülürken / USS Cole Underway At The Dock Ship’s Deck, After The Attack

Günümüzde ateş gemileri konsepti değişik platformlarla da olsa halen kullanılmaya devam etmektedir. LTTE Örgütü’nün 5 Haziran 2000 tarihinde içi patlayıcı yüklü bir intihar botu ile yaptığı saldırı sonucu, Sri Lanka Donanması’na ait bir Gunbot batmış ve 34 denizci hayatını kaybetmiştir.

En son 12 Ekim 2000 tarihinde A.B.D. Donanması’na ait USS COLE Muhribine Yemen’de limandayken teröristler tarafından içi patlayıcı madde yüklü küçük şişme bir bot ile saldırı düzenlenmiştir. Bu saldırı sonucu gemide çok ciddi bir hasar meydana gelmiş, karinasında yaklaşık 12 mt x 15mt. boyutlarında bir delik açılmış ve 17 denizci hayatını kaybetmiştir. Daha sonra ABD’ye bir havuz gemisi üzerinde götürülen USS COLE yaklaşık 250 Milyon Dolar harcanarak onarılmıştır.

Çağın en modern ve güçlü silahları ile donatılmış 8.315 tonluk modern bir muhribin, üzerinde hiçbir silah bulunmayan küçük bir bot tarafından ağır hasar alması, asırlar öncesinde özellikle küçük donanmaların veya bir donanmaya dahi sahip olmayan ülkelerin baş vurduğu bu taktik silahın günümüzde de en büyük tehditlerden biri olduğunun, açık bir kanıtıdır.

USS COLE’e yapılan saldırı sonrası tüm bahriyeler korunma tedbirlerini gözden geçirmiş, gelişen güdümlü mermiler nedeniyle artık kullanım yeri kalmayan ve bu nedenle gemilerden kaldırılan küçük kalibreli uçaksavar topları ve makineli tüfekler gemilere tekrar monte edilmeye başlanmıştır.

Although on different platforms the fire ship concept is still being used. As a result of a suicide boat attack filled with explosives by the LTTE Organization on June 5, 2000 a Sri Lankan Navy Gunboat sunk and 34 mariners lost their lives.

Finally on October 12, 2000 USS COLE destroyer of the U.S.A. Navy was attacked by the terrorists when moored inside the Yemen harbor. The attack was made by a small inflatable boat filled with explosives. As a result of this attack the vessel was seriously damaged and a hole was formed on the hull of the ship which measured 12 m x 15 m and 17 mariners lost their lives. Later on the USS COLE was transported inside a floating drydock and repaired spending approximately 250 Million Dollars.

The fact that a 8.315 ton modern destroyer equipped with the most powerful and modern weapons of the age could be dangerously damaged by a small boat with no weapons is the obvious proof that this tactical weapon which was used centuries ago by nations which did not even possess a fleet or maybe a small one, is still one of the most important threats at present.

Following the attack on USS COLE all the Navies reviewed their defensive preventions, and the small caliber anti-aircraft guns and machine guns that were previously removed due to their impracticability and obsoleteness, were reinstalled.

Havan Gemileri

Bomba Gemisi, Bombarda, Humbara Gemisi veya Havan Gemisi bir ahşap yelkenli savaş gemisi tipidir. Ana silahı, zamanın diğer savaş gemileri gibi uzun top veya kaval topu olarak adlandırılan toplar değil, genellikle baş üstünde konuşlandırılan bir nevi havanlardan oluşuyordu.

Bomba Gemileri, kaleler, limanlar gibi karadaki sabit hedefleri bombalamak için dizayn edilirlerdi. Bu görev daha sonraları I. ve II. Dünya Savaşları’nda Monitörler tarafından yerine getirildi.

Bomba Gemisi Konsepti ilk olarak Fransa Donanması tarafından uygulanmıştır. İlk Bomba Gemisi Fransızların 1681 yılında Dunkirk’de inşa ettiği “ BOMBARDE “ isimli gemiydi. Fransa’nın bu ilk dizaynlarında baş üstünde pruva istikametinde yan yana duran iki havan topu bulunuyordu.

Rus Havan Gemisi Jove, 1771 / Russian bomb ship, Jove, 1771

Bu gemiler genellikle 80 – 200 tonluk bir veya iki direkli, 70 kişilik personele sahip ve kıç taraflarında genelde sekiz adet kaval topu bulunan, baş taraftaki iki havan topundan ise 30 cm çapında ve 70 kg ağırlığında mermiler atan platformlardır.

Genelde kara bombardımanını gemiler demirleyerek icra ediyorlardı. Topların baş üstünde sadece pruva istikametinde mevkilendirilmeleri nedeniyle belli bir sektör dahilindeki hedeflere ateş edilebiliyordu. Halbuki demirli olan bir gemi rüzgar ve akıntı nedeniyle sürekli olarak geziniyor ve belli bir müddet sonra hedef atış sektörü dışında kalabiliyordu. Böyle durumlarda ise topların hedefe yönlendirilebilmesi için tek çare geminin döndürülmesiydi. Bu da eski deyimle “ PÜRMEÇE TUTMAK” suretiyle sağlanabilirdi.

Mortar Vessels (Bomb Ships)

Bomb, bombard, mortar, or bombshell vessel was a type of wooden sail ship. Its main weapons were not the cannons as found in the other war ships which were called long cannons or muzzle loaders, but a kind of mortar shell firing cannons which were usually placed at the bow.

Bomb vessels were usually designed to hit their targets in the fortresses, harbors, and the other immobile targets on land. This assignment was later done by the Monitors during the 1st and 2nd World Wars.

Bomb Vessel Concept was first implemented by the French Navy.

The first bomb vessel was the ship called “BOMBARDE” built by the French at Dunkirk. There were two mortars side by side on the bow pointing the stem.

These vessels usually weighed between 80 – 200 tons with either one or two masts, a crew of 70 mariners, and usually with eight muzzle loaders at stern, with two additional mortars at the bow, capable of firing cannon balls 30 cm in diameter and 70 kg in weight.

The vessels carried out their land bombardments generally after mooring. Due to the positioning of the cannon at the bow only in the direction of the prow, these could only shoot at targets within a certain section. On the other hand a vessel which is moored usually wanders due to the wind or the streams. And after a while it may go out of the designated targeting area. In such cases the only remedy was to manoeuvre the vessel in order to orientate the cannons to the target. This could only be done via “Mooring Chain Spring”.

“Mooring Chain Spring” which is not a contemporary application during the present wars, was to tie the vessel with a long and strong rope after surrounding the entire body of the ship from outside, to the anchor or the chain of the vessel after mooring; this rope was then pulled from the bow and from inside of the ship to orientate the cannons to the desired target. It was extremely important to be able to manoeuvre the vessel this way to use the cannons for the galleons which do not possess any other means to manoeuvre but the wind.

This design which was originally French, was later altered by the British Royal Navy following the developed technologies, the experiences, and after many failures during the 18th century.

Fort Mc. Henry’nin İngiliz havan gemileri tarafından bombalanması, 1814 /

Bombardment of Fort Mc Henry by the British Bomb ships

Günümüz harflerinde kullanılmayan “ PÜRMEÇE TUTMAK”; Gemiyi demirledikten sonra kıç lumbarlarından çıkarılan uzun ve kuvvetli halatı geminin dışından başa kadar götürerek geminin demir veya zincirine bağlamaktır ki; bu halat kıçtan ve gemi içinden çekilerek gemiyi borda toplarını kullanmak için istenilen duruma getirmek mümkün olmaktaydı. Rüzgardan başka herhangi bir sevk vasıtası olmayan kalyonlar için bu manevrayı yapmak ve diğer bordadaki topları kullanabilmek çok önemliydi.

Fransızların bu dizaynı daha sonra İngiliz Kraliyet Donanması tarafından örnek alınarak XVIII. asır boyunca, gelişen teknolojiler, edinilen tecrübeler ve alınan dersler paralelinde geliştirildi. Pruva istikametinde başta yan yana duran iki top, İngiliz dizaynlarında, gemilerin merkez hattı üzerindeki döner platforma yerleştirilmiş toplarla değiştirildi.

Bu platformlar havanların ateşlenmesi esnasında oluşan kuvveti gemi bünyesine yayabilmek maksadıyla, sağlam ahşap kafesler ile desteklendi. Bu kafeslerin aralıkları ise havanların cephanesi için depolama alanı olarak kullanılıyordu.

İlk bomba gemileri iki direkli olarak inşa ediliyordu. Bu tekneler gemicilik açısından kullanımı uygun olmayan bir yapıdaydı. Çünkü baş taraftaki iki adet havan topuna yer açabilmek maksadıyla pruva direği benzer armadaki diğer gemilere nazaran daha kıça yakın olarak inşa ediliyordu. Bu da halatların kullanımında gemicilere oldukça güçlükler yaratıyordu.

The two cannons which were placed side by side on the bow facing front were changed with cannons on a rotating platform placed on the middle line of the vessel by the English Design.

These platforms were fortified with sturdy wooden cages in order to equally distribute the power created during the firing of the cannons to the entire ship. The space created between the cages were used as a warehouse for the ammunition of the mortars.

The first bombing vessels had two masts. These vessels were impracticable in terms of seamanship. Because the need to make space for the two mortars caused to build the masts closer to the stern. And this caused unwanted trouble for the sailors.

In 1770s all the bombing vessels were fully rigged ships, which were designed to be built with three masts. Usually chains were used to protect the equipment at the fore from the ballast’s impact.

Mortars were weapons that just threw explosive bullets instead of shells. Thus, the thrown bullets had the characteristic of the present bullets; they exploded where they hit.

Many problems were faced during the first years of production of these bullets which were also known as explosive bullets. Approximately 230 unexploded shells were found on the French harbor of Senmalu after the bombardment by the British Navy.

1770’lerde tüm bomba gemileri üç direkli tam armalı gemiler olarak dizayn edilmeye başlandı. Baş taraftaki donanımı namlunun balast etkilerinden korumak için genellikle zincir kullanılıyordu.

Havanlar gülle yerine sadece patlayıcı mermi atan silahlardı. Yani atılan mermilerin günümüzdeki örnekleri gibi düştüğü yerde patlama özelliği vardı. Dolayısıyla içlerinde barut bulunuyordu.

İnfilaklı mermi olarak ta anılan bu mermiler ilk imal edildikleri zamanlarda oldukça önemli sorunlarla karşılaşmışlardır. İngilizlerin Fransa’nın Senmalu limanına yaptıkları bombardıman sonucunda 230 adet patlamamış bomba bulunmuştu.

Halbuki patlama özelliği olmayan gülleler sadece taştan veya demirden imal edildikleri için gemilerde depolanmalarında tehlikeli bir durum söz konusu değildi. Ancak havan gemileri için büyük bir tehlike söz konusuydu.

Yüklü miktarda patlayıcı mermi bulundurmanın oldukça riskli olması ve havanları desteklemek için alt güvertelerde oldukça fazla destek elemanı kullanılması, dolayısıyla boş hacimlerin azalması nedenleriyle, genellikle bomba gemilerine, cephanenin ve havanları ateşlemekle görevli topçu personelinin bulunduğu yardımcı gemiler eşlik ederdi.

Namluların havaya doğru ateşlenmesi sonucu oluşan görüntünün volkanı andırması nedeniyle İngiliz Donanması’nda bomba gemilerine yanardağ isimleri vermek bir gelenek halini almıştı.

İspanyol La Candelania havan gemisi başüstü görünüşü, Artesania Latina / Bow section of the Spanish bomb ship La Candelania, Artesaina Latina

But the shells which did not possess any means for exploding were only produced from stones or iron, therefore their storage inside the ships did not create a danger. The mortars on the other hand were very dangerous.

The fact that keeping a large load of explosives was too risky, and many supporting elements were used to carry the load of mortars inside the lower deck caused the minimization of the empty spaces, therefore bombardier vessels were generally accompanied by other vessels that carried ammunitions, and the artillerymen who were to use the cannons.

İngiliz Donanması’nın Fort Mc. Henry’ i Bombalaması Mark Myers / Bombardment of the Fort Mc Henry by the British Fleet, Mark Meyers

Kopenhag Savaşı, 1801, Pocock / Battle Kopenhag, 1801, Pocock

Bu gemiler özel olarak dizayn edildiklerinden ve donatıldıklarından dolayı başka maksatlı kullanılmaları pek tercih edilmiyordu. Ancak topun geri tepmesini karşılamak için gemilerin takviyeli ve çok sağlam yapılmalarından dolayı sulh zamanlarında bomba gemileri, buzdağlarının gemiler için büyük bir tehlike yarattığı kutup bölgelerinde keşif maksadıyla kullanılmışlardır. HMS Erebus ve HMS Terror gemilerini bu kapsamda saymak mümkündür.

İngilizler özellikle 1801 de icra edilen Kopenhag Savaşı’nda bomba gemilerini çok etkili ve yoğun olarak kullanmışlardır. Bu savaşa katılan İngiliz Discovery, Explosion, Hecla, Sulphur, Terror, Volcano ve Zebra gemileri savaşın sonucuna önemli katkılarda bulunmuşlardır. Yukarıdaki resimde sol altta İngiliz havan gemilerinin önlerindeki İngiliz gemilerinin üzerinden Kopenhag’ı bombalaması görülmektedir.

Savaşlarda bomba gemileri sadece kara hedeflerini ateş altına almak için kullanılmıyordu. Muharebelerde, yatay bir yörüngede ateş eden kaval toplarına sahip olan gemilerin, düşman gemisine ateş edebilmesi için önünde dost bir geminin bulunmaması lazımdır. Ancak bu husus her zaman mümkün olamamaktadır.

Sakız Kanalı Muharebesinde Hüsamettin Paşa Osmanlı Donanması’nı Damla suyu mevkiinde sahile paralel iki hat halinde demirletmişti. Bu durumda iç tarafta kalan gemilerin toplarını kullanma imkanı kalmıyordu. Dolayısıyla Osmanlı’nın ateş gücü bir anda yarı yarıya azalmıştı.

Donanma Çeşme Limanı’na demirlendiğinde de aynı durum söz konusuydu. Liman ağzına en fazla 4 – 5 kalyonu koymak mümkündü, yani bir anda yaklaşık 1000 topa sahip Osmanlı Donanması’nın ateş gücü, buradaki gemilerin bir bordasındaki top sayısı kadar olabiliyordu ki bu da yaklaşık 150 top demekti.

As a result of firing the gun barrels towards the sky looked like a volcano, therefore the British Navy personnel traditionally named the Bomb Ships after volcanoes.

These ships were specially designed and equipped, and their use for purposes other than intended, was not very common. But as they were built fortified and very sturdy to resist the impact created during the back firing these ships were sent to pole areas where the icebergs create a very serious danger. Vessels called HMS Erebus and HMS Terror are among these ships.

British Navy particularly used the Bomb Vessels very effectively and heavily during the War of Copenhagen in 1801. The British ships of Discovery, Explosion, Hecla, Sulphur, Terror, Volcano and Zebra which participated in the battle had serious impact on the result of the war. The picture above displays the bombardment of Copenhagen by the British Mortar Vessels in front of other British ships.

Bombing Vessels were not only used for bombarding the targets at land during the war. The ships possessing the muzzle loaders that fight on a horizontal line may not be firing at an enemy ship, and at the same time have a friendly ship in between. But this isn’t always the case.

During the Chios Channel Battle, Husamettin Pasha asked the Ottoman Navy’s ships to anchor in two parallel lines, and in parallel to the coastline in the Damla Suyu Mevkii. This way the ships between the coastline and the other line of ships did not have a chance to fire their weapons, and the Ottoman firing power was decreased by 50% all of a sudden.

A similar situation was also the case when the fleet moored at the Cesme Harbor. Only 4-5 galleons could be mooring at the harbor’s entrance, that means the artillery capacity of the Ottoman Armada which actually was 100

Osmanlı Donanması’nın elinde o anda Rus Donanması’nda olduğu gibi bomba gemisi bulunsaydı onları iç hatta demirletebilir ve toplarını kullanmaya devam edebilirdi. Ruslar Çeşme Savaşı’nda GROM gemisini taktiksel açıdan çok etkili olarak kullanmışlardır.

Rus Donanması ilk bomba gemilerini 1699 yılında kullanmaya başlamıştır. Özellikle Azak Kalesinin ele geçirilmesi için yapılan bombardımanda bu gemiler yoğun biçimde görev yapmışlardır.

cannons all of a sudden decreased to half of the number of cannons on these vessels’ deck, which means approximately 150 cannons.

If the Ottoman Armada had the Bomb Ships of the Russian Navy these could be anchored inside the harbor and still use their cannons. Russians used the GROM ship very effectively in terms of tactics during the battle of Cesme.

Russian Navy started using the first Bomb Vessels in 1699. Especially during the invasion of the Azov Fortress these vessels were heavily used.

Havan Topu, Mehmet Raif Efendi / Mortar, Mehmet Raif Efendi

2.4 İskorbüt:Denizcilerin Büyük Korkusu

18’nci yüzyılda, aylarca hiçbir limana uğramadan süren yolculuklarda denizciler için en büyük kabus iskorbüt hastalığına yakalanmaktı. Gemilerdeki yaşam şartları , soğuk ve pislikle mücadele, taze meyve sebze muhafaza etme olma imkanı olmaması nedeniyle sadece tuzlu et, bisküvi ve kuru gıdalardan oluşan mönüler zamanla denizcilerin vücutlarındaki bağ dokularını yenileyememesine ve sonuçta iskorbüte

yakalanmalarına yol açmaktaydı.

Tamamen C vitamini eksikliğinden oluşan bu hastalığın belirtileri, kanayan diş etleri, yaraların iyileşmesindeki gecikmeler, eklemlerde şişmeler, bacakların güçsüzleşmesi, dişlerin dökülmesi, saçların kıvırcıklaşması ve deri altı kanamalarıydı.

20 MAYIS 1747 ‘ de Dr. James Lind, Salisbury gemisinde iskorbüt hastalığına yakalanan 12 denizciyi tedavi etmeye başlar. O tarihe kadar hastalığın nedenleri ve tedavi usulleri bilinemediğinden şikayetleri ve belirtileri benzer olan bu hastalar başaltındaki revire yatırır. Hastalarının hepsine kuvvetli özel bir yemek mönüsü belirler. İlave olarak ikişerli gruplara tamamen farklı gıda ve ilaçları muntazaman vermeye başar ve reaksiyonları gözlemler. Bu kapsamda iki denizciye, ilave olarak günde iki portakal ve bir adet limon verilir. Diğer hastalarda bir iyileşme olmazken portakal ve limon verilen iki denizci altı gün sonra iyileşir ve görevlerinin başına dönerler.

Dr. James Lind bunun üzerine yazdığı raporda, özellikle portakalın bu hastalığın iyileşmesinde çok etkili olduğu, bu konuda birkaç test daha yapıldığı takdirde kesin bir çözüm bulunabileceğine inandığını belirtmiştir.

1867 yılında ise Dr. WM Domett Stone Kuzey Atlantik‘de Grönland Bölgesi’nde balina avlayan denizcilerin iskorbüt hastalığına yakalanmadıklarını tespit etmiş ve bunun nedenlerini incelediğinde, ABD’li denizcilerin seyre çıkmadan önce yanlarına yeteri kadar patates aldıklarını ve bunu seyir boyunca tükettiklerini görmüştür. Dr. Stone ayrıca Fransız ve Rus tüccar gemilerindeki denizcilerde de bu hastalığın görülmediğini belirlemiş, bunun nedeninin ise seyirde denizcilerin içtiği mayhoş şaraptan kaynaklanması gerektiğini değerlendirmiştir.

2.4 Scurvy: Sailor’s Nightmare

The nightmare of the sailors in the 18th century was to catch the scurvy disease during the voyages which lasted for months, without even stopping at a harbor. The conditions in the ships, the struggle against cold, and filth, the lack of means for the storage of fresh fruits, and vegetables, and menues that basically consisted of salted meat, biscuits, and other dried food caused the sailors’ failure to renew their connective tissues, and finally catch the disease of scurvy.

The symptoms of this disease which derived from the lack of vitamin c were gingivitis, delays in healing wounds, swollen joints, weakened extremities, loss of teeth, hairs getting curled, and subcutaneous hemorrhages.

On May 20, 1747 Dr. James Lind started treating 12 sailors who caught the scurvy disease on Salisbury. Until that date the reasons and treatment of the disease was unknown, therefore the patients would be placed in the infirmary at the steerage. All the patients were fed according to a special strong diet. In addition to this a different diet, and medicines were given to groups of two, and the reactions were observed and evaluated. Within this scope two mariners were given additionally two oranges and one lemon per day. The patients which were given oranges and lemon were healed, and they returned to their posts in six days, but the other patients showed no signs of healing.

Dr. James Lind in his report explained that particularly oranges were very effective in the treatment of this disease, and a few tests more could definitely determine the ultimate remedy.

In 1867 Dr. WM Domett Stone found that the sailors who go hunting whales to Greenland in the Northern Atlantic Sea region never caught this disease, and when researched he found that these sailors from the U.S.A. took along potatoes sufficient enough to consume during their entire trip. In addition to this Dr. Stone also found that the sailors traveling in the French and Russian trade vessels did not have this disease either, and he evaluated this was possibly due to the mildly sour wine that these sailors drank.

Yapılan bu deneyler ve saptamalar sonucunda Rom, sirke, turşu ve ham misket limonu gemilerin erzak listelerinde daimi olarak yer almaya başlamıştır. Zamanın teknolojisi ile henüz C vitamini keşfedilmediğinden hastalığa karşı bu şekilde önlem alınmıştı. 1907 yılında C Vitaminin bulunması ile birlikte iskorbüt hastalığı da denizciler için korkulu bir rüya olmaktan çıkmıştır.

Iskorbüt günümüzde portakal, ya da domates suyu içerek, günde 100 - 500 mg askorbik asit ile tedavi edilmektedir. Diş eti yaraları iki – üç gün derideki kanamalar üç hafta içinde kaybolurlar.

As a result of these experiments and finds rhum, vinegar, pickles and lime became the indispensable items in the supply list of ships. Since the vitamin C was not invented at that period, the basic prevention was to use one of these. Once vitamin C was found in 1907 scurvy was no longer a nightmare for sailors.

Scurvy is nowadays treated either by drinking tomato juice or orange juice, actually by a daily intake of between 100 - 500 mg Ascorbic Acid. Gum wounds will heal in 2 – 3 days, the bleedings under skin in about three weeks.

Sıkışık ve Hijyenik Koşulların Uygun Olmadığı Gemi Yaşamı

Sailors Living in İnappropriate and Unhealthy Conditions in Vessels